Julian Jednaszewski
 | |
 plutonowy | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Przebieg służby | |
| Lata służby | 1918–1937 i 1939-1942 |
| Siły zbrojne | |
| Główne wojny i bitwy | wojna polsko-bolszewicka |
| Odznaczenia | |
  | |
Julian Jednaszewski (ur. 10 stycznia 1899 w Sochaczewie, zm. 5 maja 1942 w Ponarach pod Wilnem) – plutonowy Wojska Polskiego II RP, uczestnik wojny polsko-bolszewickiej, żołnierz Związku Walki Zbrojnej w Wilnie, ofiara zbrodni w Ponarach.
Życiorys
Był synem Andrzeja. W Sochaczewie ukończył szkołę powszechną. W roku 1913 przeprowadził się z rodziną do Warszawy. Tam w 1918 roku ukończył mechaniczną szkołę zawodową. Potem wstąpił do wojska i wziął udział w wojnie polsko-bolszewickiej jako żołnierz 5 pułku piechoty Legionów. Po wojnie został skierowany do Wilna, gdzie służył w wojsku jako podoficer zawodowy[1] w stopniu plutonowego[2]. W roku 1937 ze względu na stan zdrowia Jednaszewski przechodzi na emeryturę wojskową.
Po wybuchu II wojny światowej zostaje ponownie powołany do wojska i bierze udział w kampanii wrześniowej[3]. W czasie okupacji wstępuje w Wilnie do Związku Walki Zbrojnej[4]. Do jego zadań należała opieka nad młodzieżą wileńską z konspiracyjnego Związku Wolnych Polaków, którą przygotowywał do służby wojskowej[3]. Po wkroczeniu wojsk niemieckich do Wilna latem 1941 r. rządy w mieście przejęła kolaboracyjna administracja litewska. 11 września 1941 r. Julian Jednaszewski został aresztowany przez Saugumę - litewską policję bezpieczeństwa na służbie Niemiec. Pierwsze sześć tygodni Jednaszewski był przetrzymywany w areszcie przy ul. Ofiarnej, potem zaś trafił do więzienia na Łukiszkach[5]. Tam był torturowany, nikogo jednak ze swoich współtowarzyszy z konspiracji nie wydał[6]. Zimą 1941/1942 w związku z gwałtownym pogorszeniem stanu zdrowia trafił do szpitala więziennego, skąd udało mu się przekazać rodzinie grypsy, w których udzielał wskazówek, jakie działania trzeba podjąć w celu jego uwolnienia[7]. Okazały się one jednak daremne.
5 maja 1942 został rozstrzelany w egzekucji zbiorowej w Ponarach pod Wilnem, razem z dużą grupą polskiej młodzieży[8][9]. Zbrodni dokonał litewski oddział Ypatingasis būrys, zwany przez wilnian strzelcami ponarskimi. Nazwisko Jednaszewskiego znajduje się na tablicy pamiątkowej w polskiej kwaterze Memoriału w Ponarach, a jego grób symboliczny jest także w Koszalinie przy grobie żony Jadwigi.
Życie osobiste
W roku 1924 wziął ślub z wilnianką Jadwigą Stankiewicz, córką Wincentego. Ze związku tego mieli czworo dzieci: Halinę Jenta (1925-2010), Zofię Pawłowicz (ur. 1927), Janusza (ur. 1929-2016) i Tadeusza (1932-2012). Dzieci Juliana osierocone w dzieciństwie, w czasach współczesnych angażowały się w działalność Stowarzyszenia „Rodzina Ponarska” i w upamiętnianie ofiar tej masowej zbrodni.
Ordery i odznaczenia
Przypisy
- ↑ Zofia Pawłowicz, Losy Juliana Jednaszewskiego – Ofiary Zbrodni Ponarskiej i jego rodziny. [dostęp 2016-01-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-01-31)].
- ↑ na zachowanych zdjęciach nosi mundur plutonowego
- ↑ a b Piotr W. Kochański, Julian Jednaszewski, Ogrody wspomnień
- ↑ Zofia Pawłowicz, Losy Juliana Jednaszewskiego – Ofiary Zbrodni Ponarskiej i jego rodziny
- ↑ Zofia Pawłowicz
- ↑ Piotr W. Kochański
- ↑ skan grypsu w: Zofia Pawłowicz, Losy Juliana Jednaszewskiego – Ofiary Zbrodni Ponarskiej i jego rodziny. [dostęp 2016-01-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-01-31)].
- ↑ Helena Pasierbska, Wileńskie Ponary, Warszawa 1996, ISBN 83-906451-0-6, s. 145
- ↑ Monika Tomkiewicz, Zbrodnia w Ponarach 1941–1944, IPN 2008, ISBN 83-60464-91-X, ISBN 978-83-60464-91-5
