Juliusz II
| ||
| ||
| Papież Biskup Rzymu | ||
 | ||
| ||
| Kraj działania |  Państwo Kościelne | |
| Data i miejsce urodzenia | 5 grudnia 1443 Albisola Superiore | |
| Data i miejsce śmierci | 21 lutego 1513 Rzym | |
| Papież | ||
| Okres sprawowania | 1 listopada 1503 - 21 lutego 1513 | |
| Penitencjariusz większy | ||
| Okres sprawowania | 1476 – 1 listopada 1503 | |
| Wyznanie | katolicyzm | |
| Kościół | rzymskokatolicki | |
| Nominacja biskupia | 16 października 1471 | |
| Sakra biskupia | 1479/1483 | |
| Kreacja kardynalska | 16 grudnia 1471 Sykstusa IV | |
| Kościół tytularny | San Pietro in Vincoli (22 grudnia 1471) biskup Sabiny (19 kwietnia 1479) biskup Ostia e Velletri (31 stycznia 1483) | |
| Pontyfikat | 1 listopada 1503 | |
| |||||||||||||||||||||
| Data konsekracji | między 19 kwietnia 1479 a 30 stycznia 1483 | ||||||||||||||||||||
| Konsekrator | Sykstus IV | ||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||
Juliusz II (łac. Iulius II, właśc. Giuliano della Rovere; ur. 5 grudnia 1443 w Albisoli, zm. 21 lutego 1513 w Rzymie) – papież w okresie od 1 listopada 1503 do 21 lutego 1513[1].
Życiorys
Wczesne życie
Giuliano della Rovere pochodził z rodu della Rovere i był jednym z pięciorga dzieci Rafaella della Rovere i Teodory di Giovanni Maneroli[2]. Jego kuzynem był kardynał Girolamo Basso della Rovere, a bratem kondotier, Giovanni della Rovere[2]. Po okresie dzieciństwa spędzonym w miejscu urodzenia wstąpił do zakonu franciszkanów[3], którego generałem był wtedy jego stryj Francesco della Rovere, ostatecznie jednak nie złożył ślubów zakonnych[1]. Rozpoczął studia prawnicze w Perugii. Kiedy stryj został papieżem Sykstusem IV (1471-1484), Giuliano zaczął szybko awansować w hierarchii kościelnej[3]. Sprawował wiele urzędów kościelnych; był m.in.: biskupem Carpentras (1471-1472), biskupem Lozanny (1472-1476), biskupem Katanii (1473-1474), Awinionu (1474-1503; od 1475 arcybiskupem), biskupem Coutances (1476-1477), biskupem Viviers (1477-1478), biskupem Mende (1478-1483), biskupem Bolonii (1483-1502), biskupem Lodeve (1488-1489), biskupem Savony (1499-1502), biskupem Vercelli (1502-1503)[2]. W 1472 otrzymał (jako komendatariusz) opactwo Grottaferrata w diecezji tuskulańskiej. W latach 1473-1486 był opatem Gorze w Lotaryngii. W latach 1471-1479 był kardynałem prezbiterem z tytułem św. Piotra w Okowach[1], 1479-1483 kardynałem biskupem Sabiny i 1483-1503 kardynałem biskupem Ostia e Velletri[2]. W latach 1476–1503 sprawował funkcję legata w Awinionie. W latach 1480-1482 pełnił funkcję legata we Francji, gdzie był rozjemcą pomiędzy arcyksięciem Maksymilianem I, a królem Ludwikiem XI[1]. Ponadto w roku 1479 sprawował funkcję Kamerlinga Świętego Kolegium Kardynalskiego[2]. Z pomocą jego protekcji, papieżem wybrany został Innocenty VIII i w tych czasach della Rovere był jednym z bardziej wpływowych kardynałów[1]. Był jednak zagorzałym wrogiem Aleksandra VI, po którego elekcji, uciekł do Francji i ukrywał się niemal przez cały czas pontyfikatu Borgii[1].
Wybór na papieża
Po śmierci Aleksandra VI nie został wybrany della Rovere, lecz Pius III, który po 26 dniach pontyfikatu zmarł[1]. Drugie konklawe z 1503 obradowało zaledwie jeden dzień, po którym wybrało kardynała Giuliano della Rovere nowym papieżem[3]. Juliusz II zapewnił sobie elekcję dzięki symonii[3]. Ponieważ został wybrany dzięki zwykłemu przekupstwu, jako papież w 1505 wydał bullę Cum tam divino ustanawiającą z automatu nieważność wyboru papieża dokonanego z udziałem wspomnianego wyżej nadużycia[4]. Szczególnie surowo potępił wszelakie zabiegi noszące znamiona świętokupstwa występujące w czasie konklawe[5].
Pontyfikat
Juliusz II dążył do poszerzenia i umocnienia granic Państwa Kościelnego, osłabionego pod rządami Borgiów[1]. Po śmierci zagrażającego mu Cezara Borgii, papież przystąpił do prób odbicia Romanii[1]. Dzięki sojuszowi z Niemcami i Francją udało mu się osiągnąć ten cel niemal całkowicie w 1504 (nie odzyskał jedynie Faenzy i Rimini)[1]. Dwa lata później zajął Perugię i Bolonię, a w marcu 1509 przyłączył się do antyweneckiej koalicji, Ligi z Cambrai[1]. W kwietniu Juliusz nałożył na Wenecję ekskomunikę, a w maju ją sobie podporządkował – nie chciał jednak nadmiernie jej osłabiać, w perspektywie ewentualnej wojny z Turkami[1]. Wkrótce potem oddał w lenno Ferdynandowi Aragońskiemu Neapol, aby zawrzeć pokój, niezbędny do możliwej wojny z Francją[1].
Następnym krokiem papieża było osłabienie Francuzów i w tym celu zaatakował on Ferrarę (1510), której ostatecznie nie udało mu się jednak zdobyć, choć zdołał podbić Modenę[1]. W odpowiedzi, król Ludwik XII, w porozumieniu ze zbuntowanymi kardynałami zwołał sobór w Pizie (1 września 1511), który zebrał się w październiku i podjął decyzję o usunięciu papieża z urzędu[1]. Juliusz, obawiając się suspensy, na 19 kwietnia 1512 zwołał sobór laterański V[3]. Jednak jeszcze zanim to nastąpiło, zawiązał w 1511 roku Ligę Świętą wraz z Wenecją, Hiszpanią i Anglią[1]. Wprawdzie wojska Ligi poniosły klęskę w bitwie pod Rawenną w kwietniu 1512, ale po przybyciu posiłków ze Szwajcarii Francuzi musieli na stałe wycofać się z Włoch, a papież przyłączył do Państwa Kościelnego Parmę[1].
W sprawach kościelnych papież sprzeciwiał się symonii, pomimo że sam został wybrany w ten sposób[3]. W 1504 roku wydał bullę, w której zakazywał symonii[3]. Utworzył także pierwsze biskupstwa w Ameryce Południowej, a na soborze laterańskim potępił schizmatyków z Pizy[1]. W 1506 roku, w czasie wojen o panowanie we Włoszech, Juliusz II sprowadził najemników ze Szwajcarii, z których potem uformowała się Gwardia Szwajcarska[6].
Fundator Baszty Papieskiej w Twierdzy w Kamieńcu Podolskim (budowana w latach 1503-1513)[7].
Życie prywatne
Życie moralne i religijne Juliusza II nie odbiegało od standardów epoki renesansu. Miał co najmniej jedną córkę z Lukrezią Normanni[8]:
- Felice della Rovere[6] (ur. ok. 1483, zm. 27 września 1536), od 1505 żona Gian Giordano Orsiniego (zm. 1517)[8]
Wielu autorów (Pastor, Kelly) twierdzi, że Juliusz II był ojcem jeszcze dwóch innych nieślubnych córek, Giulii i Clarice. Nie udało się jednak znaleźć potwierdzenia tej informacji w źródłach współczesnych. Jako pierwszy informację tę podał dziewiętnastowieczny historyk i genealog Pompeo Litta, który prawdopodobnie błędnie zidentyfikował wnuczki Juliusza II jako jego córki[9][10].
Śmierć
Wyczerpujące kampanie wojenne oddziaływały niekorzystnie na zdrowie papieża[11]. Po Bożym Narodzeniu 1512 nie był w stanie samodzielnie wstać z łóżka[11]. W wyniku uciążliwych gorączek i osłabień, jego stan nie ulegał już znacznym poprawom[11]. Juliusz zmarł w otoczeniu płaczących kardynałów i najbliższych współpracowników, z powodu malarii, 21 lutego 1513[1][11].
Ocena
Przez historyków jest oceniany najczęściej jako papież silny i wybuchowy (nosił przydomek „Il terrible”)[1][3]. Okazał się być dobrym administratorem, który pozostawił po sobie pełny skarbiec papieski, podczas gdy zastał go niemal całkowicie opustoszałym[1]. Większość współczesnych Juliuszowi historyków i kronikarzy uważało go za męża stanu, wyzwoliciela spod tyranii i obrońcę przed „francuskimi barbarzyńcami”[11].
Szwajcarski teolog i historyk chrześcijaństwa Philip Schaff stwierdził, że Juliusz II odbudował wizerunek Stolicy Piotrowej, nadszarpnięty za pontyfikatu Aleksandra VI[6]. Stało się tak głównie dzięki brakowi skandali wewnętrznych (pomimo że papież miał co najmniej jedno nieślubne dziecko)[6]. Zdaniem Schaffa, poważnym błędem papieża był brak reformy kościelnej, a jedynie skupienie się na zjednoczeniu Państwa Kościelnego[6].
Związany z Medyceuszami, XV-wieczny historyk i polityk, Francesco Guicciardini twierdził, że Juliusz II nie ma nic wspólnego ze stanem duchownym, z wyjątkiem noszenia sutanny[11]. Badacz historii papiestwa Ludwig von Pastor odrzucił tę teorię, jako niesprawiedliwą[11]. Pastor twierdził, że della Rovere, dopóki zdrowie mu na to pozwoliło, dobrze wypełniał obowiązki kapłańskie[11]. Zdaniem historyka, papież był jednym z największych następców św. Piotra od czasów Innocentego III[11]. Pomimo podjęcia wielu przedsięwzięć, mających na celu zjednoczenie Państwa Kościelnego przy użyciu przemocy, Pastor uznał Juliusza za „zbawcę papiestwa”[11].
W podobnym do Pastora tonie wypowiadał się Ferdinand Gregorovius[12]. Uważał on, że Juliusz słusznie prowadził politykę wojskową, mającą na celu zjednoczenie Włoch, jednocześnie nie idąc drogą niemoralności i skandali (jak Aleksander VI)[12]. Jego zdaniem, papież był indywidualistą i człowiekiem o wielkiej sile i charakterze[12].
Mecenat artystyczny
Był znanym patronem sztuk pięknych i wydawał olbrzymie sumy na fundowanie budowli pałacowych i obronnych[6]. Wspierał m.in. Michała Anioła, Donato Bramantego, Rafaela Santiego[3]. To za jego pontyfikatu i na jego zlecenie Michał Anioł namalował freski zdobiące sklepienie Kaplicy Sykstyńskiej[3]. Portrety Juliusza II występują w National Gallery w Londynie (malowany przez Rafaela), w Galerii Uffizi we Florencji (warsztat Rafaela) i Pallazzo Pitti (przypisywany Tycjanowi). Za jego środki rozbudowano zamek kamieniecki[13]. 18 kwietnia 1506 papież osobiście położył kamień węgielny pod nową Bazylikę św. Piotra[1].
W kulturze masowej
Postać kardynała Giuliano della Rovere (za czasów pontyfikatu papieża Aleksandra VI) w serialu Rodzina Borgiów zagrał amerykański aktor Colm Feore[14], a w filmie „Konklawe” (2006) – Matthias Koeberlin[15].
Z kolei w „Udręce i ekstazie” (1965) na podstawie powieści Irvinga Stone’a w rolę papieża Juliusza II wcielił się Rex Harrison[16].
Postać pojawia się też w powieści Maria Puzo „Rodzina Borgiów”.
Przypisy
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v John N. D. Kelly: Encyklopedia papieży. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1997, s. 356-358. ISBN 83-06-02633-0.
- ↑ a b c d e Della Rovere, Giovanni (ang.). The Cardinals of the Holy Roman Church. [dostęp 2013-04-25].
- ↑ a b c d e f g h i j Rudolf Fischer-Wollpert: Leksykon papieży. Kraków: Znak, 1996, s. 128-129. ISBN 83-7006-437-X.
- ↑ Dębski 2018 ↓, s. 30.
- ↑ Jan Wierusz-Kowalski Poczet papieży, KAW Warszawa 1986, s.134.
- ↑ a b c d e f The Last Popes of the Middle Ages. 1447–1521. W: Philip Schaff: History of the Christian Church. T. VI: From Boniface VIII. to Martin Luther. A.D. 1294–1517. Christian Classics Ethereal Library. (ang.)
- ↑ Stanisław Sławomir. Nicieja, Twierdze kresowe Rzeczypospolitej : historia, legendy, biografie, Warszawa: Iskry, 2006, s. 67-88, ISBN 83-244-0024-9, OCLC 191696849.
- ↑ a b Caroline P. Murphy: The Pope’s Daughter. Oxford University Press, 2005. ISBN 978-0-19-518268-2.
- ↑ Ivan Cloulas: Jules II. Le pape terrible. Paryż: 1990, s. 127. ISBN 978-2-213-02346-5.
- ↑ por. Frederic Baumgarten, Julius II: prince, patron, pastor, w: James Corkery,Thomas Worcester: TThe Papacy Since 1500: From Italian Prince to Universal Pastor. Cambridge University Press, 210, s. 12. ISBN 978-0-521-50987-9.
- ↑ a b c d e f g h i j Ludwig von Pastor: The history of the popes, from the close of the middle ages. T. VI. Londyn: Kegan Paul, Trench, Trubner, Co & Ltd., 1901, s. 432-454.
- ↑ a b c Ferdinand Gregorovius: History of the City of Rome in the Middle Ages. T. VIII. Londyn: George Bell & Sons, 1902, s. 117-119. (ang.)
- ↑ Aleksander Rasszczupkin, „Katedra św. Apostołów Piotra i Pawła w Kamieńcu Podolskim”, Kamieniec Podolski 2003, str. 19
- ↑ The Borgias Episodes (ang.). TV.com. [dostęp 2012-05-06].
- ↑ The Conclave (2006) (ang.). IMDb. [dostęp 2013-04-16].
- ↑ Udreka i ekstaza (1965) (ang.). IMDb. [dostęp 2013-04-16].
Bibliografia
- Pope Julius II (ang.). Catholic Encyclopedia. [dostęp 2013-04-23].
- Paweł Janowski, Stanisław Wilk, Laterański Sobór V, 18 sobór powszechny zwołany przez papieża Juliusza II, 1512-1517, [w:] Encyklopedia Katolicka, Lublin 2004, t. X, kol. 532-535 (pierwsze w języku polskim tak szerokie opracowanie tego Soboru).
- Maciej Dębski. Tajemnice konklawe. „Zakazana Historia Nr 10 (62)”. FreeDomMedia Sp. z o.o. ISSN 23005084.
Linki zewnętrzne
- Juliusz II w bazie catholic-hierarchy.org (ang.)
| ||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||
Media użyte na tej stronie
Autor: MarkusMark, Licencja: CC BY-SA 3.0
Città del Vaticano - Cupola della Basilica di S. Pietro
.svg)
![[1]](http://althistory.wikia.com/wiki/File:Flag_of_the_Papal_States_%281808-1870%29.svg){kind=link}
The Wikimedia Commons logo, SVG version.
Emblem of the Papacy: Triple Tiara and Keys
Autor: Odejea, Licencja: CC BY-SA 3.0
Armoiries du pape Sixte IV : d'azur au rouvre d'or aux rameaux passés en sautoir.
Source du blasonnement : http://www.araldicavaticana.com/psisto04.htm
Figures utilisées :
et 