Jumdżaagijn Cedenbal
 | |
| Data i miejsce urodzenia | 17 września 1916 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Przewodniczący Prezydium Wielkiego Churału Ludowego Mongolskiej Republiki Ludowej | |
| Okres | od 11 czerwca 1974 |
| Przynależność polityczna | |
| Poprzednik | Sonomyn Luwsan |
| Następca | Njamyn Dżagwaral |
| Premier Mongolskiej Republiki Ludowej | |
| Okres | od 26 stycznia 1952 |
| Przynależność polityczna | |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Sekretarz Generalny Mongolskiej Partii Ludowo-Rewolucyjnej | |
| Okres | od 8 kwietnia 1940 |
| Poprzednik | Dashi Damba |
| Następca | Dashi Damba |
| Sekretarz Generalny Mongolskiej Partii Ludowo-Rewolucyjnej | |
| Okres | od 22 listopada 1958 |
| Poprzednik | Dashi Damba |
| Następca | |
| Odznaczenia | |
               _BAR.png){kind=small}     | |
Jumdżaagijn Cedenbal, Jumdżagijn Cedenbał (mong. Юмжаагийн Цэдэнбал; ur. 17 września 1916 w Ajmaku uwskim, zm. 20 kwietnia 1991 w Moskwie) – mongolski ekonomista i polityk. Od 1940 niemal nieprzerwanie do 1984 przywódca Mongolskiej Republiki Ludowej. W tym czasie zajmował stanowiska: premiera, lidera Mongolskiej Partii Ludowo-Rewolucyjnej oraz przewodniczącego Prezydium Wielkiego Churału Ludowego. Marszałek Mongolskiej Armii Ludowo-Rewolucyjnej.
Życiorys
Polityczna kariera Cedenbala rozpoczęła się w 1931 roku od wstąpienia do Mongolskiego Rewolucyjnego Związku Młodzieży. W 1938 roku został członkiem Mongolskiej Partii Ludowo-Rewolucyjnej. W latach 1938–1940 powierzono mu stanowisko prezesa zarządu Mongolskiego Banku Handlowo-Przemysłowego. 8 kwietnia 1940 roku objął stanowisko sekretarza generalnego w partii rządzącej, które sprawował do 1954 roku, jednocześnie 26 stycznia 1952 roku objął stanowisko premiera po zmarłym prostalinowskim marszałku Chorlogijnie Czojbalsanie. Dodatkowo w latach 1941–1945 pełnił obowiązki szefa zarządu politycznego i zastępcy dowódcy Mongolskiej Armii Ludowo-Rewolucyjnej. Prowadził zawziętą politykę czystek i odsuwania swoich rywali politycznych w partii. Cedenbal był jednak pamiętany jako umiarkowany polityk podczas zimnej wojny, o dużo łagodniejszym usposobieniu od Czojbalsana. Stanął po stronie ZSRR w konflikcie dyplomatycznym z Chinami. W 1984 został zmuszony do rezygnacji ze stanowiska sekretarza pod naciskiem ZSRR. W 1990 roku został usunięty z partii.
Ostatnie lata życia spędził na emigracji w Moskwie. Po śmierci jego szczątki zostały sprowadzone do Mongolii, gdzie został pochowany.
Życie prywatne
Był żonaty z Rosjanką Anastazją Iwanowną Fiłatową (1920–2001). W czasie swoich rządów porównywany był do Chruszczowa Mongolii, gdyż zniósł kult marszałka Czojbalsana.
Ordery i odznaczenia
Mongolia
- Bohater Mongolskiej Republiki Ludowej (1966)
- Bohater Pracy Mongolskiej Republiki Ludowej (1961)
- Order Suche Batora (pięciokrotnie)
- Order Czerwonego Sztandaru (dwukrotnie)
- Order Czerwonego Sztandaru Pracy
Związek Radziecki
- Order Lenina (trzykrotnie)
- Order Rewolucji Październikowej
- Order Kutuzowa I klasy (1945)
- Medal jubileuszowy „W upamiętnieniu 100-lecia urodzin Władimira Iljicza Lenina”
- Medal „Za zwycięstwo nad Niemcami w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941–1945”
- Medal „Za zwycięstwo nad Japonią”
- Medal jubileuszowy „Dwudziestolecia zwycięstwa w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941–1945”
- Medal jubileuszowy „Trzydziestolecia zwycięstwa w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941–1945”
- Medal jubileuszowy „50 lat Sił Zbrojnych ZSRR”
- Medal jubileuszowy „60 lat Sił Zbrojnych ZSRR”
Pozostałe
- Order Georgi Dimitrowa (Ludowa Republika Bułgarii, dwukrotnie)
- Order Karla Marksa (Niemiecka Republika Demokratyczna)
- Wielka Gwiazda Orderu „Gwiazda Przyjaźni między Narodami” (Niemiecka Republika Demokratyczna)
- Krzyż Wielki Orderu Odrodzenia Polski (Polska Rzeczpospolita Ludowa, 1968)[1]
- Order Gwiazdy Jugosłowiańskiej
- Krzyż Wielki Orderu Lwa Białego (Czechosłowacka Republika Socjalistyczna)
- Order Flagi Narodowej I klasy (Koreańska Republika Ludowo-Demokratyczna)
- Order José Martí (Republika Kuby)
- Order Flagi I klasy (Węgierska Republika Ludowa)
Upamiętnienie
W 2000 w stolicy kraju, Ułan Bator, stanął jego pomnik[2]. W 2016 uroczyście obchodzono w Mongolii 100. rocznicę urodzin byłego przywódcy[3].
Przypisy
- ↑ Wojciech Stela: Polskie ordery i odznaczenia (Vol. I). Warszawa: 2008, s. 49.
- ↑ Mongolia-Guide.com, YUMJAAGIIN TSEDENBAL STATUE, mongolia-guide.com [dostęp 2020-06-13].
- ↑ Biopic about Marshal Yu.Tsedenbal – News.MN, News.MN – The source of news, 29 lipca 2019 [dostęp 2020-06-20] (ang.).
Bibliografia
- Cedenbał J. Artykuły i przemówienia 1941-1976. KIW 1978
- Biogram w Wielkiej Encyklopedii Radzieckiej (ros.)
Media użyte na tej stronie
Ribbon bar for the Soviet decoration Order of Lenin. Drawn by Zscout370.
Ribbon bar of the Medal "For the Victory over Germany in the Great Patriotic War 1941–1945". The Soviet Union (USSR).
Baretka: Order Suche Batora – Mongolia.
Ribbon bar for the Soviet Award "30 Years of Victory"
Source: Drawn by User:Zscout370Ribbon bar for Soviet medal "50th Anniversary of the Soviet Armed Forces"
Source: Drawn by User:Zscout370Ribbon bar for the Soviet medal "20 Years of Victory"
Пластина на орден „Георги Димитров“
Baretka: Order Flagi Węgierskiej Republiki Ludowej z Brylantami.
100th Anniversary of Lenin's Birth medal ribbon
Baretka Orderu Flagi Narodowej I klasy
Ribbon bar for the Order of Kutuzov 1st Class (public domain by User:Zscout370)
Planck of the state award of the Mongolian National Republic - awards of " the Red Banner "
Planck of the state award of the Mongolian National Republic - awards of " the Labour Red Banner "
Medal for the Victory of Japan ribbon
Orders, decorations and medals of the German Democratic Republic until 1990, here "Order-Karl-Marks", order on bar.
Baretka Orderu "Gwiazda Przyjaźni między Narodami" - Wielka Gwiazda
Autor: Yaan, Licencja: CC BY-SA 3.0
Monument for Ju. Tsedenbal, some 100m southwest of Sükhbaatar square, Ulaanbaatar, Mongolia