Jurgielt

Jurgielt (niem. Jahrgeld) – pensja roczna

1) zinstytucjonalizowana forma korupcji urzędników I Rzeczypospolitej przez mocarstwa ościenne w XVIII wieku.

Jakkolwiek już w XVI wieku opłacanie polskich polityków przez inne państwa nie było niczym wyjątkowym, to pod koniec XVIII wieku wprowadzenie stałej pensji, wypłacanej przez ambasadę rosyjską stało się jednym z nieformalnych fundamentów ustrojowych Rzeczypospolitej.

Jak ujawniły dokumenty ambasady rosyjskiej, zdobyte przez Polaków w czasie insurekcji warszawskiej 1794 – najbliższe otoczenie króla Stanisława Augusta Poniatowskiego: biskup Michał Roman Sierakowski, prymas Antoni Kazimierz Ostrowski[1] (nawet jezuita Adam Tadeusz Naruszewicz[2]), pobierało stałą pensję od ambasadora rosyjskiego. Ten materiał dowodowy doprowadził do skazania na karę śmierci przywódców konfederacji targowickiej.

Ukrytą formą oferowania korzyści majątkowych w zamian za służbę mogła być groźba cesarzowej Katarzyny II, która w czasie wojny polsko-rosyjskiej (1792) zagroziła Stanisławowi Augustowi, że jeżeli ten nie zaprzestanie walki, to ona nie spłaci wielomilionowych długów osobistych króla. Król Polski wkrótce przystąpił do Targowicy.

2) (staropolskie) roczna wysokość żołdu[3][4].

Przypisy

  1. ↑ Gazeta Rządowa nr 53, 23 sierpnia 1794, s. 213.
  2. ↑ Lwowska Naukowa Biblioteka im. W. Stefanyka NAN Ukrain. Oddział Rękopisów. Zespół (fond) 45 Część I (Rękopisy Biblioteki Poturzyckiej Dzieduszyckich), Regesta expens moskiewskich [ambasady rosyjskiej w Warszawie] ordynaryjnych, ekstraordynaryjnych i sekretnych od r. 1769-1789, k. 51.
  3. ↑ testament Jeremiego Wiśniowieckiego z 28 marca 1651
  4. ↑ jurgielt - Słownik Języka Polskiego PWN

Linki zewnętrzne