Jurij Łarin (rewolucjonista)

Jurij Łarin, wł. Michaił Aleksandrowicz Łurje (ur. 17 czerwca 1882 w Symferopolu, zm. 14 stycznia 1932 w Moskwie) – rosyjski rewolucjonista pochodzenia żydowskiego, mienszewik, później bolszewik, jeden z głównych autorów polityki komunizmu wojennego.

Życiorys

Pochodził z rodziny mieszczańskiej^[1]. Przez całe życie cierpiał na miopatię^[2]. Po ukończeniu gimnazjum studiował prawo na Uniwersytecie Noworosyjskim, został jednak usunięty z uczelni. W wieku osiemnastu lat związał się z ruchem rewolucyjnym, w latach 1901-1902 stał na czele lokalnej organizacji Socjaldemokratycznej Partii Robotników Rosji w Odessie. W 1904 został skazany na ośmioletnią zsyłkę do Jakucji, zdołał jednak zbiec i wydostać się za granicę. Związał się z frakcją mienszewicką. Do Rosji wrócił w 1905; od 1907 do 1912 był sekretarzem Związku Robotników Przemysłu Naftowego. W 1913 ponownie skazany na zsyłkę, tym razem do guberni tobolskiej, otrzymał możliwość zamiany kary na wyjazd za granicę^[1]. Pracował jako dziennikarz, pisząc ze Sztokholmu o wydarzeniach w Niemczech dla rosyjskiego liberalnego pisma Russkije Wiedomosti^[3].

Przybył do Rosji ponownie w 1917 i przyłączył się do międzydzielnicowców, po czym w sierpniu tego samego roku został bolszewikiem. Zasiadał w komitecie wykonawczym Rady Delegatów Robotniczych i Żołnierskich w Piotrogrodzie, redagował pismo "Intiernacionał"^[1]. Wśród bolszewików uważany był za znawcę niemieckiej gospodarki okresu I wojny światowej, co skłoniło Lenina do powierzenia mu zadania opracowania programu gospodarczego na potrzeby partii^[4]. Łarin nie miał formalnego wykształcenia ekonomicznego, swoją wiedzę w tej dziedzinie czerpał z gazet i broszur lewicowych^[3].

Pierwszy artykuł Łarina na ten temat zakładał syndykalizację produkcji rolnej, przemysłu, handlu i budownictwa oraz podporządkowaniu krajowej produkcji centralnie opracowywanym planom, nie sugerował natomiast likwidacji prywatnej inicjatywy gospodarczej^[4]. Z czasem poglądy Łarina zbliżyły się do koncepcji lewego skrzydła partii bolszewickiej, skupionego wokół Nikołaja Bucharina. W kwietniu 1918 sugerował już nacjonalizację banków, wszystkich gałęzi przemysłu, rezygnację z pieniądza, upaństwowienie rolnictwa, centralne planowanie^[5].

Odegrał jedną z kluczowych ról w opracowywaniu i wdrażaniu polityki komunizmu wojennego. Chociaż nie wszedł do Najwyższej Rady Gospodarki Narodowej (WSNCh), która miała zarządzać całą gospodarką RFSRR, od jej powstania w grudniu 1917 do początku 1920 faktycznie nią kierował, ciesząc się zaufaniem Lenina^[2]. Odegrał decydującą rolę w procesie nacjonalizacji przemysłu na mocy dekretu Rady Komisarzy Ludowych z 28 czerwca 1918^[6]. Wpływy stracił w 1920, gdy Lenin uznał jego koncepcje ekonomiczne za nietrafne^[2].

Od 1921 zasiadał w prezydium Komisji Planowania Gospodarczego, brał udział w tworzeniu sowchozów^[1].

Zmarł w 1932 śmiercią naturalną wskutek postępów choroby^[2]. Pochowany pod murem kremlowskim^[1].

Jego pasierbica Anna była trzecią żoną Nikołaja Bucharina, prześladowaną w okresie wielkiego terroru, autorką wspomnień^[7].

Przypisy