Jurij Artiuchin

Jurij Artiuchin

Юрий Петрович Артюхин

Misje	Sojuz 6, Sojuz 7, Sojuz 8, Sojuz 9, Sojuz 10, Sojuz 11, Sojuz 14,
Odznaczenia

Jurij Pietrowicz Artiuchin , ros. Юрий Петрович Артюхин (ur. 22 czerwca 1930 w Pierszutinie, obwód moskiewski (ZSRR), zm. 4 sierpnia 1998 w Gwiezdnym Miasteczku) – pułkownik lotnictwa, kosmonauta radziecki, Lotnik Kosmonauta ZSRR.

Wykształcenie i służba wojskowa

W 1948 ukończył 10-klasową szkołę kolejową w mieście Klin, a w 1950 został absolwentem wojskowej szkoły służb specjalnych o profilu techniczno-lotniczym. Otrzymał kwalifikacje technika w zakresie specjalnego wyposażenia samolotów, po czym w latach 1951–1952 był technikiem w różnych jednostkach wojskowych 45 Armii Powietrznej Zabajkalskiego Okręgu Wojskowego.

W 1958 ukończył Wojskową Akademię Inżynieryjno-Lotniczą im. N. Żukowskiego (ВВИА). Po jej ukończeniu (do momentu przyjęcia do oddziału kosmonautów), na różnych stanowiskach, kontynuował służbę na uczelni. W 1980 otrzymał stopień kandydata nauk technicznych po obronie pracy poświęconej wywiadowi kosmicznemu. 3 marca 1988 – z uwagi na wiek – opuścił wojsko i został przeniesiony do rezerwy.

Kariera kosmonauty i służba w Centrum Wyszkolenia Kosmonautów

• 10 stycznia 1963 – został przyjęty do oddziału kosmonautów radzieckich (grupa WWS 2). Był jednym z 15 pilotów wojskowych jacy znaleźli się w tej grupie.
• 1963-1965 – przeszedł ogólne przeszkolenie dla kosmonautów. Zapoznał się z konstrukcją statków kosmicznych typu Wostok i Woschod.
• 1965 – razem z innymi kosmonautami przygotowywał się do lotu statku kosmicznego Woschod 3. Pod koniec roku trenował w trzeciej (rezerwowej) załodze wspólnie z Władimirem Szatałowem.
• jesień 1966 – Artiuchin i inni kosmonauci przechodzili szkolenie w ramach programu „Zwiezda” (statek kosmiczny Sojuz typu 7K-WI o przeznaczeniu wojskowym).
• 1967 – styczeń 1970 – trenował w grupie kosmonautów przygotowujących się do lotu wokółksiężycowego na statkach kosmicznych „7K-Ł1” i „7K-OK”. Ostatecznie program lotów nie został zrealizowany.
• 1969-1970 – podczas lotu statków kosmicznych Sojuz 6, Sojuz 7 i Sojuz 8 oraz Sojuz 9 był operatorem łączności na statku „Kosmonauta Władimir Komarow”.
• 1970-1971 – był w grupie kosmonautów przygotowujących się do lotu w ramach programu „Kontakt” (przygotowania do załogowych misji księżycowych).
• 1971 – ponownie był operatorem łączności podczas misji Sojuz 10 i Sojuz 11 na statku „Akademik Siergiej Korolow”.
• 1971 – pod koniec roku został skierowany do programu wojskowej załogowej stacji kosmicznej Ałmaz, gdzie początkowo trenował w załodze z Anatolijem Fiodorowem, a później z Pawłem Popowiczem.
• kwiecień 1973 – razem z Pawłem Popowiczem był wyznaczony do lotu w pierwszej stałej załodze stacji kosmicznej Ałmaz (ОПС-101 «Алмаз»). Niestety kilkanaście dni po starcie stacja uległa dehermetyzacji i wszystkie loty załogowe w jej kierunku zostały odwołane. Nieczynna stacja otrzymała oficjalnie nazwę Salut 2.
• sierpień 1973 – rozpoczął przygotowania do lotu na pokładzie drugiej stacji kosmicznej typu Ałmaz (ОПС-101-2 «Алмаз»). Podobnie jak poprzednio – razem z Pawłem Popowiczem mieli stanowić pierwszą stałą załogę tej stacji.
• 3-19 lipca 1974 – uczestniczył w locie kosmicznym na pokładzie statku Sojuz 14 oraz stacji kosmicznej Salut 3 (ОПС-101-2 «Алмаз»).
• 1975-1979 – z grupą innych kosmonautów kontynuował szkolenie do lotu w ramach wojskowego programu Ałmaz. Od 1977 trenował w załodze razem z Władimirem Kozielskim w ramach doświadczalnego programu lotu na statku kosmicznym TKS – transportowy statek dostawczy (ТКС – Траспортный корабль снабжения). W 1981 statki TKS miały cumować do stacji kosmicznej Ałmaz 4. Artiuchin i Kozielski tworzyli załogę dublerów lotu TKS 1 i podstawową załogę TKS 2. Obaj byli również w drugiej załodze misji TKS 2 i TKS 3, podczas których statek miał przycumować do stacji kosmicznej Salut 7. Ostatecznie wspomniane trzy statki użyte zostały w wersji bezzałogowej. TKS 1 jako Kosmos 1267 połączył się ze stacją Salut 6, a TKS 2 i TKS 3 jako statki Kosmos 1443 i Kosmos 1686 połączyły się ze stacją Salut 7. W 1982 – prace nad stacją orbitalną Ałmaz oraz statkiem TKS zostały przerwane. Tym samym odwołano wszystkie zaplanowane loty.
• 26 stycznia 1982 – z uwagi na wiek odszedł z korpusu kosmonautów Sił Powietrznych ZSRR.
• 1982-1987 – po opuszczeniu oddziału kosmonautów służył w Centrum Wyszkolenia Kosmonautów im. J. Gagarina. Pełnił funkcję zastępcy naczelnika Wydziału ds. naukowo-badawczych.

Loty załogowe

• „Sojuz 14”

3 lipca 1974 Jurij Artiuchin (inżynier pokładowy) oraz Pawło Popowicz (dowódca) wystartowali w kosmos na pokładzie statku Sojuz 14. Obaj kosmonauci mieli dotrzeć na pokład wystrzelonej wcześniej stacji kosmicznej Salut 3 i przeprowadzić na niej badania oraz eksperymenty. Taka była oficjalna wersja ogłoszona wówczas przez władze radzieckie. W rzeczywistości stacja Salut 3 była wojskową stacją kosmiczną zbudowaną w ramach programu Ałmaz. Podczas misji sprawdzano m.in. jakie cele wojskowe można realizować podczas lotów załogowych oraz wykonano cały szereg zadań o charakterze wywiadowczym. Poza tym załoga przetestowała wyposażenie stacji i wykonała eksperymenty z dziedziny medycyny i biologii. W celu zniwelowania wpływy stanu nieważkości na organizm ludzki kosmonauci przez dwie godziny dziennie wykonywali ćwiczenia fizyczne. 19 lipca 1974 statek Sojuz 14 pomyślnie wylądował w odległości około 140 km od miejscowości Dżezkazgan. Załoga ukończyła lot w zdecydowanie lepszej kondycji niż załoga Sojuza 9 w 1970, która nie realizowała takiego programu ćwiczeń, ponieważ Popowicz i Artiuchin mogli opuścić kapsułę Sojuza 14 o własnych siłach.

Po opuszczeniu oddziału kosmonautów

Od maja 1988 w Zjednoczeniu Naukowo-Przemysłowym Mołnia (НПО „Молния”) został naczelnikiem działu zajmującego się matematycznym zabezpieczeniem symulatora wahadłowca Buran. W maju 1992 przeszedł na emeryturę.

Zmarł w Gwiezdnym Miasteczku 4 sierpnia 1998, po długiej chorobie.

Nagrody i odznaczenia

• tytuł Bohatera Związku Radzieckiego i medal „Złotej Gwiazdy” (1974),
• Order Lenina (1974),
• Medal „Za ochronę granic państwowych” (1977),
• Order Czerwonej Gwiazdy (1980),
• dyplom FAI im. W. M. Komarowa.

Wykaz lotów

Zobacz też

• alfabetyczna lista kosmonautów
• grupy i oddziały kosmonautów

Linki zewnętrzne

• Biogram na stronie SpaceFacts. [dostęp 2015-05-02]. (ang.).