Jurij Norsztejn

Jurij Norsztejn

Jurij Norsztejn w 2009 roku
Data urodzenia	15 września 1941
Zawód	reżyser, animator
Współmałżonek	Franczeska Jarbusowa

Jurij Borisowicz Norsztejn (ros. Юрий Борисович Норштейн, ur. 15 września 1941) – rosyjski twórca animacji filmowych. Od 1981 pracuje nad pełnometrażowym filmem Szynel, opartym na opowiadaniu Nikołaja Gogola pod tym samym tytułem.

Życiorys

Urodził się w wiosce Andriejewka w obwodzie penzeńskim w trakcie ewakuacji jego rodziców z rodzinnej miejscowości. Dorastał na przedmieściach Moskwy. Po zakończonych studiach rozpoczął pracę w fabryce mebli. Następnie ukończył dwuletni kurs animacji i w 1961 znalazł zatrudnienie w Sojuzmultfilmie. Pierwszym filmem, przy którym pracował jako animator był Kto powiedział „miau”? z 1962.

Po kilku latach pracy przy około pięćdziesięciu filmach, Norsztejn otrzymał szansę nakręcenia autorskiej animacji. Zadebiutował jako reżyser nakręconym w 1968 filmem 25 października, pierwszy dzień. Współreżyserem filmu był Arkadij Tiurin.

W latach 70. Norsztejn wciąż pracował jako animator i reżyser, rozwijając swój styl; stawał się on coraz bardziej wyrafinowany, odchodząc od dwuwymiarowych „wycinanek” w kierunku plastycznie wysublimowanych obrazów. Opracował specjalną technikę, nadającą jego animacjom pozory trójwymiarowości: przy użyciu wielu szklanych tafli ułożonych jedna nad drugą (co 25–30 cm) i przemieszczanych względem siebie w poziomie i względem kamery – w pionie^[1].

Zdobył wiele nagród w kraju i za granicą. Największą sławę uzyskał jego film Jeżyk we mgle z 1975, uznany w 2003 za najlepszy film animowany wszech czasów^[2]. W 1989 wspólnie ze scenarzystą Siergiejem Kozłowem wydał tę opowieść w formie książki z własnymi ilustracjami.

W tym właśnie czasie został wyrzucony z pracy w Sojuzmultfilmie za zbyt powolną pracę przy dziele swojego życia, adaptacji Szynela Mikołaja Gogola. Przez dwa lata pracy nad filmem ukończył dziesięć minut filmu.

Odrzuca użycie techniki komputerowej w swoich animacjach. Przez wiele lat pracował w trzyosobowym zespole z żoną, Franczeską Jarbusową, i kamerzystą Aleksandrem Żukowskim. W kwietniu 1993 Norsztejn i trzech innych twórców animacji (Fiodor Chitruk, Andriej Chrżanowski i Eduard Nazarow) założył Szkołę i Studio Animacji (SHAR Studio).

Obecnie wciąż pracuje nad Szynelem. Perfekcjonizm reżysera przysporzył mu przydomek „złotego ślimaka”. Projekt napotkał liczne finansowe trudności i opóźnienia, krótkie jego fragmenty w niskiej jakości były udostępnione w Internecie^[3][4], a pierwsze 20 minut filmu pokazywano na poświęconych Norsztejnowi wystawach w rosyjskich muzeach. Całość filmu ma trwać około 65 minut.

W 2005 Norsztejn opublikował zbiór swoich odczytów o sztuce animacji zatytułowany Śnieg na trawie. W tym samym roku został zaproszony jako „gościnny animator” do pracy nad pełnometrażową japońską animacją lalkową Shisha no sho (reż. Kihachirō Kawamoto)^[5]. Jego twórczość wysoko ceni znany japoński reżyser animacji, Isao Takahata^[6].

Filmografia

Reżyser

• 1968: 25-e: Pierwyj dien’ (25-е - первый день)
• 1969: Pory roku (Времена года; Wremiena goda)
• 1971: Bitwa nad Kierżeńcem (Сеча при Керженце; Siecza pri Kierżence)
• 1973: Lisica i zając (Лиса и заяц; Lisa i zajac)
• 1974: Czapla i żuraw (Цапля и журавль; Czapla i żurawl')
• 1975: Jeżyk we mgle (Ёжик в тумане; Jożyk w tumanie)
• 1979: Bajka bajek (Сказка сказок; Skazka skazok)

Animator

• 1963: Mister Twister (Мистер Твистер)
• 1965: Wakacje Bonifacego (Каникулы Бонифация)
• 1967: Rękawica (Варежка)
• 1969: Bajka o bułeczce (Сказка про Колобок)
• 1969: Parasol babuni (Бабушкин зонтик)
• 1972: Noworoczna bajka (Новогодняя сказка)

Nagrody i odznaczenia

• 1996: Ludowy Artysta Federacji Rosyjskiej^[7]
• 2005: 45. Krakowski Festiwal Filmowy – laureat Smoka Smoków^[8][9][10]

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Jurij Norsztejn na stronie animator.ru (ros.) / (ang.)
• Jurij Norsztejn w bazie IMDb (ang.)
• Jurij Norsztejn w bazie Filmweb