Jurij Ozierow

Jurij Ozierow

Ozierow (z lewej), 1987.
Prawdziwe imię i nazwisko	Jurij Nikołajewicz Ozierow
Data i miejsce urodzenia	26 stycznia 1921 Moskwa
Data i miejsce śmierci	16 października 2001 Moskwa
Zawód	reżyser scenarzysta
Współmałżonek	Diliara Ozierowa
Lata aktywności	1949 – 1995
Odznaczenia

Jurij Nikołajewicz Ozierow (ros. Ю́рий Никола́евич О́зеров; ur. 26 stycznia 1921 w Moskwie – zm. 16 października 2001 w Moskwie) – radziecki reżyser i scenarzysta, Ludowy Artysta ZSRR.

Życiorys

Był synem znanego śpiewaka operowego, solisty Teatru Wielkiego w Moskwie, Nikołaja Ozierowa. Z teatrem byli związani jego wujowie i dziadkowie. Matka – Nadieżda Iwanowna była gospodynią domową.

Służba wojskowa

Po agresji ZSRR na Polskę został powołany do wojska. Przeszedł cały szlak bojowy wielkiej wojny ojczyźnianej. Uczestniczył w bitwie o Moskwę i szturmował Królewiec. Służąc w sztabach różnych armii był w ramach działań frontów 1. i 4. Ukraińskiego oraz 2. i 3. Białoruskiego świadkiem wielu operacji wojskowych na froncie wschodnim na terytorium ZSRR, Polski i Prus Wsch. W 1941 roku był szeregowcem łączności, jednak w 1944 ukończył skrócony kurs oficerski Akademii Wojskowej im. Michaiła Frunzego w stopniu majora i został przydzielony jako oficer łączności do Sztabu Głównego.

Podobno przed generalnym szturmem na Królewiec postanowił, że jeśli przeżyje, to za pomocą kina opowie co widział podczas wojny, o wielkiej epoce podczas której przyszło mu żyć^[1].

Działalność artystyczna

Edukację rozpoczął w szkole plastycznej. W 1939 wstąpił na wydział dramatu GITIS. Kilka miesięcy później został powołany do Armii Czerwonej. Po zakończeniu wojny, jesienią 1945, powrócił na GITIS, a następnie ukończył studia na wydziale reżyserskim na WGIK (1951). W 1979 roku został wykładowcą tego wydziału.

W 1949 związał się ze Studiem Filmowym „Mosfilm”, gdzie debiutował jako współreżyser filmu Trzecie uderzenie. Pierwszy swój samodzielny film zrealizował w 1950 roku. Był to dokumentalny Aleksandr Puszkin Swój pierwszy film fabularny pt. Syn zrealizował w 1955 roku. Obraz ten otrzymał wyróżnienie na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Wenecji. Największym sukcesem w karierze Ozierowa była 5-częściowa megaprodukcja Wyzwolenie, za którą w 1972 otrzymał Nagrodę Leninowską. Był to najdroższy film w dziejach radzieckiej kinematografii (40 mln $), który w samym ZSRR obejrzało 120 mln ludzi i który pokazano w 115 krajach.

Ozierow, z wyjątkiem kilku filmów dokumentalnych, kręcił głównie epickie filmy historyczne poświęcone II wojnie światowej, przedstawiające w sposób wyidealizowany Armię Czerwoną i jej wkład w rozgromienie III Rzeszy (np. Wyzwolenie, Bitwa o Moskwę, Stalingrad i in.). Były to robione z rozmachem, kosztowne megaprodukcje, nasycone scenami batalistycznymi z udziałem tysięcy statystów, produkowane przy współudziale studiów filmowych państw bloku sowieckiego. Tematyce tej Ozierow poświęcił 30 lat swojej artystycznej działalności i 18 z 30 zrealizowanych przez siebie filmów.

Jako szef specjalnie utworzonego na potrzeby propagowania olimpiady w Moskwie studia filmowego „Olimpiada-80" stworzył kilka dokumentów o tematyce olimpijsko-sportowej (Ballada o sporcie, Pożegnanie z Olimpiadą, Olimpijskie święto, Sporcie, jesteś – pokojem!). Za ten ostatni 1981 roku otrzymał Nagrodę Państwową.

Zasiadał w jury konkursu głównego na 30. MFF w Cannes (1977).

Wraz z upadkiem ZSRR tracił na znaczeniu jako twórca filmowy i w końcu uległ zapomnieniu. U schyłku życia montował filmy z obrazów nakręconych wiele lat wcześniej (Tragedia stulecia, Anioły śmierci, Wielki dowódca Gieorgij Żukow).

Pochowany we wspólnej mogile wraz z bratem Nikołajem na Cmentarzu Wwiedeńskim w Moskwie^[2].

Życie osobiste

Był żonaty z Diliarą Kerimowną, która była kostiumologiem w „Mosfilmie”. Odpowiadała za kostiumy w większości jego filmów. Mieli synów: Władimira – profesora matematyki, specjalisty w dziedzinie nauk technicznych i Nikołaja – tłumacza języka hindi.

Jego brat Nikołaj (1922–1997) był komentatorem sportowym.

Wybrana filmografia

Odznaczenia i nagrody

• Order Lenina (dwukrotnie, 1971 i 1981)
• Order Za Zasługi dla Ojczyzny III klasy (1996)
• Order Rewolucji Październikowej (1986)
• Order Czerwonego Sztandaru (1945)
• Order Wojny Ojczyźnianej II klasy (dwukrotnie, 1944 i 1985)
• Order Znak Honoru (1967)
• Nagroda Leninowska (1972)
• Nagroda Państwowa ZSRR (1982)^[3]

Przypisy

Bibliografia

• Sebastian Chosiński: Obrona Stalingradu oczyma apologety Breżniewa. [w:] Esensja. Magazyn kultury popularnej [on-line]. styczeń-luty 2010. [dostęp 2011-11-02]. (pol.).
• Jurij Nikołajewicz Ozierow. Biograficzieskaja sprawka. [w:] Weekend. Rianowosti [on-line]. 2011-01-26. [dostęp 2011-11-18]. (ros.).
• ŁukaszŁ. Jasina ŁukaszŁ., Wyzwolenie (1968-1975) Jurija Ozierowa jako prezentacja oficjalnej wersji historii II wojny światowej w kinematografii radzieckiej, Lublin: Instytut Europy Środkowo-Wschodniej, 2007, ISBN 978-83-60695-09-8, OCLC 233476393 .
• Galina Dołmatowska, Irina Szyłowa, Sylwetki radzieckiego ekranu, przeł. z ros. Marek Dzierwajłło, Wydawnictwo Progress, Moskwa 1980, s. 237-245.
• Jurij Ozierow w bazie IMDb (ang.)
• Jurij Ozierow w bazie Filmweb
• Jurij Ozierow na portalu Kino-Tieatr (ros.)
• Jurij Ozierow w Encikłopedii otcziestwiennogo kino. russiancinema.ru. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-11-29)]. (ros.).