Justyn Sandauer

Justyn Sandauer
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

8 stycznia 1924
Lwów

Data śmierci

15 lipca 2018

Zawód, zajęcie

konstruktor

Justyn Sandauer (ur. 8 stycznia 1924 we Lwowie, zm. 15 lipca 2018 r.[1]) – polski konstruktor szybowcowy w Szybowcowym Zakładzie Doświadczalnym w Bielsku-Białej oraz w Instytucie Lotnictwa, pilot szybowcowy i samolotowy.

Życiorys

SZD-6 Nietoperz konstrukcji Justyna Sandauera w zbiorach Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie

Urodził się we Lwowie jako syna Juliusza i Pauliny z domu Witz. W czasie II wojny światowej był wywieziony do Niemiec do pracy przymusowej. Po wyzwoleniu został repatriowany na teren Polski. Wyszkolenie szybowcowe rozpoczął w 1947 r. w Goleszowie, a samolotowe uzyskał w 1948 r. w Cywilnej Szkole Pilotów i Mechaników w Ligotce Dolnej[2].

W 1947 r. uzyskał dyplom magistra inżyniera na Oddziale Lotniczym Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie. Po studiach podjął pracę w biurze konstrukcyjnym w Instytucie Szybownictwa w Bielsku. Tam skonstruował doświadczalny, bezogonowy szybowiec SZD-6 Nietoperz[3] według projektu mgr inż. Władysława Nowakowskiego, który został oblatany w 1951 r.

Następnie pracował przy konstrukcji wyczynowego szybowca SZD-8 Jaskółka projektu mgr inż. Tadeusza Kostii oblatanym w 1951 r. Wraz z inż. Marianem Wasilewskim i mgr inż. Romanem Zatwarnickim opracował projekt i konstrukcję szybowca szkolno-wyczynowego SZD-9 Bocian[4], a wraz z inż. Józefem Niespałem zaprojektował w 1954 r. szybowiec eksperymentalny SZD-11 Albatros[5].

W 1953 r. podjął pracę w Instytucie Lotnictwa w Zakładzie Wytrzymałości, którym kierował inż. Tadeusz Chyliński. W tym samym roku przystąpił z Tadeuszem Chylińskim do realizacji nowego projektu celu latającego oznaczonego symbolem TC-2 (od inicjałów głównego konstruktora), opartego na zupełnie innej koncepcji niż wcześniejszy TC-1, i na podstawie nowych założeń technicznych i wymagań sprecyzowanych przez wojsko. Następnie z inż. Jerzym Haraźnym opracował konstrukcję celu holowanego Spec-4, który był bliźniaczym typem holowanego szybowca-celu o nazwie Spec-3 zaprojektowanym przez inż. Tadeusza Chylińskiego, różniący się jedynie brakiem przedniej powierzchni nośnej. Pomimo pozytywnych opinii projekt ten nie doczekał się realizacji nawet w postaci prototypu.

W 1956 r. uczestniczył w opracowaniu Bociana Z, na którym w 1956 r. wziął udział wraz z Julianem Nowotarskim w Szybowcowych Mistrzostwach Świata w Saint-Yan we Francji. Ostatecznie zajęli szóste miejsce w kategorii szybowców dwumiejscowych, pomimo rozbicia szybowca w ostatniej fazie zawodów[6].

Wraz z inż. Tadeuszem Chylińskim zaprojektował konkurencyjny dla TS-11 Iskra niezrealizowany projekt odrzutowego samolotu szkolno-treningowego As[7].

W latach 1963–1968 był zastępcą dyrektora Instytutu Lotnictwa ds. naukowych. Od czerwca 1968 r. pracował w Zakładzie Badań w Locie. W 1970 r. obronił na Politechnice Warszawskiej pracę doktorską pt. Obciążenie szybowca w locie holowanym w atmosferze burzliwej. W 1973 r. otrzymał stanowisko docenta[2].

W ramach pracy w Instytucie Lotnictwa prowadził badania w locie samolotów PZL-104 Wilga 40, powtórne próby flatterowe samolotu TS-11 Iskra, próby prototypów samolotu PZL-106 Kruk oraz próby korkociągowe samolotów rolniczych PZL M18 Dromader i PZL M-15 (Belphegor)[8].

Był zastępcą głównego konstruktora samolotu I-22 Iryda do prób w locie. Brał udział w badaniach w locie samolotu I-23 Manager, którego projekt zaczęto opracowywać w Instytucie Lotnictwa w 1991 r.[7]

Pod jego redakcją w 1967 r. ukazał się Podręcznik pilota szybowcowego[9].

Przeszedł na emeryturę w 1986 r., ale pracował nadal w Instytucie Lotnictwa.

Przypisy

  1. ↑ Zmarł dr inż. Justyn Sandauer. Instytut Lotnictwa. [dostęp 2018-07-23].
  2. ↑ a b Glass, Murawski 2012 ↓, s. 55.
  3. ↑ Babiejczuk, Grzegorzewski 1974 ↓, s. 119.
  4. ↑ SZD-9 „Bocian”, 1952, dostęp 2018-05-24.
  5. ↑ SZD-11 „Albatros”, 1954, dostęp 2018-05-24.
  6. ↑ Problemy rozwoju szybowców Bocian i Puchacz, s. 6. smil.org.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-12-29)]..
  7. ↑ a b Wiśniowski 2016 ↓, s. 139.
  8. ↑ Problemy rozwoju szybowców Bocian i Puchacz, s. 26, dostęp 2018-05-17. smil.org.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-12-29)]..
  9. ↑ Justyn Sandauer (red.), Podręcznik pilota szybowcowego, Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1967 [dostęp 2018-05-29].

Bibliografia

  • Janusz Babiejczuk, Jerzy Grzegorzewski: Polski przemysł lotniczy 1945 – 1973. Warszawa: Wydawnictwo MON, 1974. OCLC 831052958.
  • Andrzej Glass, Tomasz Murawski: Polskie szybowce 1945-2011. Problemy rozwoju. Bielsko-Biała: Wydawnictwo SCG, 2012. ISBN 978-83-932826-0-9. OCLC 804836344.
  • Rafał Chyliński: Moja pasja lotnictwo. Życie i działalność Tadeusza Chylińskiego dla Polskiego Lotnictwa w świetle dokumentów. Warszawa: Agencja Wydawnicza CB, 2017, s. 852. ISBN 978-83-7339-166-6 oraz Tom 2 ISBN 978-83-7339-167-3.
  • Andrzej Morgała, Polskie samoloty wojskowe, Wydawnictwo MON, Warszawa 1981, s. 485
  • Witold Wiśniowski (red.), Tu byli, tu pracowali ... 100 twarzy Instytutu Lotnictwa, Warszawa: Wydawnictwa Naukowe Instytutu Lotnictwa, 2016, ISBN 978-83-63539-22-1, OCLC 968511373.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

SZD-6x Nietoperz 'SP-1220' (14374230653).jpg
Autor: Alan Wilson , Licencja: CC BY-SA 2.0

The following info is taken from the museum's website:-

"A single seater experimental tailless, all-wooden glider of mid-wing configuration. A short fuselage houses an enclosed cockpit and is ended with the residual vertical stabiliser with the rudder of very big surface. The wings centre section is equipped with flaps, the external parts have divided elevons, which also play a role of the air brakes. To improve the cockpit visibility and the directional stability, a wings centre part features a characteristic sweep. This original shape of construction was a reason of giving a name Nietoperz (bat) to a glider. By the end of the 1940s, in the Gliding Institute in Bielsko-Biała, a team led by engineers Władysław Nowakowski and Justyn Sandauer started the initial works on the glider, aiming at build of the cheap experimental construction, allowing for testing the unique tail-less configuration. The first flight of the one and only example of the "Nietoperz" took place in January 1951, at the Katowice airfield. The in-flight tests of the "Nietoperz" were carried out at the Gliding Institute in Bielsko-Biała until 1959. The three variants of steering were tested. The most interested were the two variants of the so called drug rudder-spoiler control, done by opening of the external elevons, acting as an aerodynamic brakes. The gliders then, flew with removed or blocked vertical rudder. The similar steering system is applied on the American bomber, the Northrop B-2 "Spirit". The "Nietoperz" being a machine difficult to fly, served only for the in-flight tests. After concluding it, the glider came to the Polish Aviation Museum in 1964."

It is now on display suspended in the new entrance building at the Muzeum Lotnictwa Polskiego Krakow, Poland.

23-08-2013
Justyn Sandauer.jpg
Justyn Sandauer