Justynian II Rhinotmetos

Justynian II Rhinotmetos

Cesarz bizantyński
Okres	od 705 do 711
Poprzednik	Tyberiusz III
Następca	Filipikos Bardanes
Cesarz bizantyński
Okres	od 685 do 695
Poprzednik	Konstantyn IV
Następca	Leoncjusz II
Dane biograficzne
Dynastia	heraklijska
Data urodzenia	ok. 669
Data śmierci	711
Ojciec	Konstantyn IV
Matka	Anastazja
Moneta
(c) Classical Numismatic Group, Inc. http://www.cngcoins.com, CC-BY-SA-3.0 Solid Justyniana II

Justynian II (gr. Ιουστινιανός Β΄, łac. Iustinianus II). Przydomek Rhinothmetos oznacza „Obciętonosy”. Żył w latach ok. 669–711. Starszy syn cesarza Konstantyna IV i jego żony Anastazji. Wiosną 685 roku został mianowany współcesarzem przez ojca, jednakże razem rządzili jedynie do września tego samego roku. Samodzielnie władał cesarstwem w latach 685–695 i 705–711^[1].

Pierwszy okres panowania

Za jego rządów dokonano formalnej unifikacji urzędu konsula i cesarza, czyniąc z tego ostatniego głowę państwa nie tylko de facto ale także de iure. Był niepopularny w Konstantynopolu, wprowadził rządy terroru. Pomyślnie walczył z Bułgarami i Słowianami. Początkowo utrzymywał pokojowe stosunki z Arabami, dzięki czemu udało mu się odzyskać Armenię, którą ponownie utracił. Prowadził zakrojoną na szeroką skalę działalność kolonizacyjną. W zamian za korzystny układ z Saracenami zgodził się przyjąć i osiedlić w cesarstwie chrześcijańskich górali - Mardaitów^[2], którzy wcześniej prowadzili partyzancką walkę z niewiernymi w okupowanej Syrii. Po zwycięskiej wojnie z Bułgarami i Słowianami przesiedlił kilkadziesiąt tysięcy tych ostatnich do Azji Mniejszej. Sprowadził z Cypru w okolice Kyzikosu wielu Cypryjczyków, co doprowadziło do zerwania pokoju z Arabami. Wojna, która wynikła z tego faktu, zakończyła się niepowodzeniem cesarstwa na skutek zdrady oddziału złożonego ze słowiańskich przesiedleńców.

Wygnanie

W 692 cesarz zainicjował Sobór in Trullo, który wprowadził równorzędność między biskupem Rzymu a patriarchą Konstantynopola. Postanowienia te spowodowały opór biskupa Rzymu Sergiusza. Próba siłowego rozwiązania tego problemu doprowadziła do buntu garnizonu Rzymu i Rawenny przeciwko cesarzowi. Został on obalony w 695, okaleczony przez obcięcie nosa i wygnany do Chersonezu na Krymie^[3]. Z obawy o swoje życie uciekł na dwór kagana Chazarów i ożenił się z jego siostrą, która przybrała greckie imię Teodora (ok. 702). Jednakże wpływy, drugiego z kolei, uzurpatora na tronie w Konstantynopolu – Tyberiusza Apsimarosa sięgały aż do państwa Chazarów. Władca chazarski był zaś gotów wydać cesarza za cenę dobrych stosunków z nowym władcą Rzymian. Ostrzeżony Justynian zdążył zbiec na dwór bułgarskiego władcy Terwela. Uzyskał od niego pomoc wojskową, z której pomocą wyprawił się na stolicę. Jesienią 705 roku stanął pod murami Konstantynopola, do którego dostał się wraz z garstką towarzyszy przez akwedukt. Jego niespodziewane pojawienie się w mieście wywołało powszechną panikę, co pozwoliło mu ponownie przejąć władzę.

Drugi okres panowania

Cesarz sprowadził do Nowego Rzymu swoją żonę i małoletniego syna, który otrzymał imię Tyberiusz i został współrządcą ojca. Justynian okrutnie zemścił się na obu uzurpatorach (pierwszy z nich – Leoncjusz został wcześniej obalony przez Tyberiusza Apsimarosa, pozbawiony nosa i umieszczony w klasztorze). Obu sprowadzono w łańcuchach na hipodrom, gdzie cesarz używał ich jako podnóżka w czasie wyścigu rydwanów. Po tym akcie upokorzenia obaj zostali straceni. Cesarz zemścił się także na mieszkańcach Rawenny, którzy, w jego ocenie, nie dość gorliwie działali w sprawie uwięzienia papieża Sergiusza. Miasto zostało złupione, jego biskup oślepiony, a wielu mieszkańców sprowadzono do stolicy dla dokonania tam egzekucji. Cesarz planował również pomścić swoje krzywdy doznane od mieszkańców Chersonezu. Trzecia z kolei ekspedycja karna wysłana do miasta zbuntowała się jednak przeciw legalnemu władcy i przyłączyła się do buntu, któremu przewodził oficer ormiańskiego pochodzenia – Filipikos Bardanes. Kiedy flota z uzurpatorem na pokładzie przybyła do Konstantynopola, mieszkańcy miasta otworzyli przed nim bramy. Cesarz, wraz z całą rodziną, został zgładzony, a jego głowę wysłano do Rawenny i Rzymu, gdzie była wystawiona na widok publiczny (711). Wraz ze śmiercią Justyniana i jego syna Tyberiusza kończy się okres panowania dynastii herakliańskiej.

Rodzina

Jego pierwszą żoną była Eudokia, Justynian II miał z nią jedną córkę:

• Anastazję, zaręczoną z Terwelem.

Jego drugą żoną była Teodora z Chazarii, Justynian II miał z nią jednego syna:

• Tyberiusza, współcesarza w latach 706–711.

Przypisy