Kórnica

Artykuł

50°24′13″N 17°54′3″E

- błąd

39 m

WD

50°24'N, 17°55'E, 50°24'14.90"N, 17°54'20.34"E

- błąd

2322 m

Odległość

1259 m

Kórnica
wieś
Ilustracja
Kościół par. pw. śś. Fabiana i Sebastiana
Państwo

 Polska

Województwo

 opolskie

Powiat

krapkowicki

Gmina

Krapkowice

Liczba ludności (2022)

635[1]

Strefa numeracyjna

77

Kod pocztowy

47-351[2]

Tablice rejestracyjne

OKR

SIMC

0497242

Położenie na mapie gminy Krapkowice
Mapa konturowa gminy Krapkowice, na dole po lewej znajduje się punkt z opisem „Kórnica”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa opolskiego
Mapa konturowa województwa opolskiego, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Kórnica”
Położenie na mapie powiatu krapkowickiego
Mapa konturowa powiatu krapkowickiego, blisko centrum po lewej na dole znajduje się punkt z opisem „Kórnica”
Ziemia50°24′13″N 17°54′03″E/50,403611 17,900833

Kórnica (niem. Körnitz[3]) – wieś w Polsce, położona w województwie opolskim, w powiecie krapkowickim, w gminie Krapkowice, na ziemi prudnickiej.

Integralne części wsi

Integralne części wsi Kórnica[4][5]
SIMCNazwaRodzaj
0497259Czekajczęść wsi
0497265Wygonczęść wsi

Sołectwo

Sołectwo Kórnica składa się z osiedla starej Kórnicy, z założonej w 1714 roku wsi służebnej Schekai/Chudoba, z w 1784 roku założonej kolonii fryderycjanskiej Reitersdorf/Rajdyna oraz z folwarku Agnesenhof/Agnieszów, założonego w 1826 roku.

Mieszkańcy

Miejscowość zamieszkiwana jest przez mniejszość niemiecką oraz Ślązaków. Mieszkańcy wsi posługują się gwarą prudnicką, będącą odmianą dialektu śląskiego. Należą do podgrupy gwarowej nazywanej Kamiyniołrzy[6].

Liczba mieszkańców waha się dziś około 700 osób (1925: 1193 mieszkańców / 1913: 1204 / 1861: 970 – 963 katolików, 7 protestantów- / 1845: 667 / 1830: 572 / 1784: 383).

Nazwa

Według Heinricha Adamy'ego nazwa miejscowości wywodzi się od polskiej nazwy ptaka domowego "kury" -"von kur, kura, kogut, kokosz = Hahn und Henne"[7]. W swoim dziele o nazwach miejscowych na Śląsku wydanym w 1888 roku we Wrocławiu jako najwcześniejszą nazwę miejscowości wymienia ją w polskiej formie - "Kurnica" podając jej znaczenie "Huhnerdorf" czyli po polsku "Miejscowość kur"[7].

Topograficzny opis Górnego Śląska z 1865 roku notuje wieś pod polską nazwą Kurnica, a także zgermanizowaną Körnitz we fragmencie: "Körnitz (1217 Carnici, polnisch Kurnica)"[8].

W roku 1883 tak pisaną nazwę wymienia się w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego[9]. W dobrach Kurnica istniał także folwark Kudowa albo Czekaj[10].

12 listopada 1946 r. nadano miejscowości, wówczas administracyjnie należącej do powiatu prudnickiego, polską nazwę Kórnica[11].

Historia

Kórnica pojawia się po raz pierwszy w historii w dokumencie z 30 października 1323 roku, z panem dziedzicznym Wernerem I von Körnitz. Werner I von Körnitz przybył tutaj wraz z żoną Dobislavą, synem Andreasem oraz pewnie dalszymi kolonistami z wioski Duckwitz (koło Wrocławia), w trakcie z zachodu na wschód rozprzestrzeniającej się kolonizacji Górnego Śląska poprzez niemieckich osadników. Potomkowie Wernera von Körnitz (Andreas, Jaroslaw, Werner II, Janus i Heinrich) posiadali wioskę do 1455 roku. Tego roku wioskę otrzymał od księcia opolskiego Bolka V pan Heinrich von Müllmen. Późniejsi panowie wioski to ród Strala von Müllmen, pan Friedrich Schoff, ród von Redern (1574–1780) oraz ród hrabiów von Seherr-Thoss[12].

W 1864 roku Kórnica składała się z części wiejskiej oraz z majątku (Rittergut) do którego należały Schekai i Agnesenhof. Majątek z polami mierzył 2731 morgów (682 ha) ziemi i posiadał 34 konie, 91 krów, 3200 owiec i 8 świń. W części wiejskiej żyły (wraz z Schekai) 32 rodziny rolników, 15 rodzin zagrodników oraz 45 rodzin chałupników. Mieszkańcy wioski uprawiali 2217 morgów (554 ha) dobrej ziemi rolniczej i posiadali 81 koni, 380 sztuk bydła i 60 świń. W wiosce znajdowały się kościół, szkoła, 3 karczmy, 4 kowalnie, 5 posesje rzemieślnicze, 140 domów prywatnych oraz 119 budynków rolniczych. Według spisu ludności z 1 grudnia 1910, na 1504 mieszkańców Kórnicy 34 posługiwało się językiem niemieckim, a 1470 językiem polskim[13].

W plebiscycie o przynależność państwową Górnego Śląska, w 1921 roku, wypowiedziało się 73% mieszkańców za przynależnością ich ojczyzny do Niemiec. W II wojnie światowej zginęło ok. 100 kórniczan na frontach wojny oraz po zajęciu wioski poprzez wojska radzieckie a później poprzez nową administrację polską. Latem 1945 roku wioska zasłynęła z powstania, jakie miejscowa ludność zorganizowała przeciw polskim władzom[14][15].

W latach 1945-1954 siedziba gminy Kórnica. W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Kórnica. Do 1956 roku Kórnica należała do powiatu prudnickiego. W związku z reformą administracyjną, w 1956 Kórnica została odłączona od powiatu prudnickiego i przyłączona do nowo utworzonego krapkowickiego[16].

Zabytki

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są[17]:

  • kościół par. pw. śś. Fabiana i Sebastiana. Po raz pierwszy kościół w Kórnicy jest wzmiankowany w 1433 roku. W okresie Reformacji kościół znajdował się w ręku protestantów, mieszkańcy wioski byli do XVII wieku protestantami. W 1710 roku orkan zdewastował kościół i szkołę. Nowy kościół zbudowany został w latach 1794–95 jako filia Krapkowic. Parafia utworzona została 10 V 1851 r.
  • spichrz folwarczny, z 1795 r.

inne zabytki:

  • cmentarz, znajdujący się przy kościele
  • krzyż z 1893 roku, wznosi się przed wejściem do świątyni, postawiony z okazji jubileuszu księdza Andreasa Krecika.

Przypisy

  1. ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych, Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-05].
  2. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 536 [zarchiwizowane 2022-10-26].
  3. ↑ Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 262)
  4. ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
  5. ↑ GUS. Rejestr TERYT
  6. ↑ Renata Larysz. Fonetyczne i leksykalne cechy dialektu głogóweckiego. „Ziemia Prudnicka”, s. 144, 2007. Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”. 
  7. ↑ a b Heinrich Adamy, Die schlesischen Ortsnamen, ihre Entstehung und Bedeutung. Ein Bild aus der Vorzeit, wyd. 2, Breslau: Verlag von Priebatsch’s Buchhandlung, 1888, s. 59, OCLC 456751858 (niem.).
  8. ↑ Felix Triest 1865 ↓, s. 1080.
  9. ↑ Kurnica, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IV: Kęs – Kutno, Warszawa 1883, s. 922.
  10. ↑ Kudowa, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IV: Kęs – Kutno, Warszawa 1883, s. 845.
  11. ↑ Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 262).
  12. ↑ Andreas Smarzly, Körnitz und seine Anfänge, w: Neustädter Heimatbrief, nr. 07.2006 (s. 216–217), 08.2006 (S.247–248) 09.2006 (s. 249–280) i 10/2006 (s. 311–313)
  13. ↑ Kazimierz Nabzdyk, Rezultaty wyborów w powiecie prudnickim na początku XX wieku – szkic demograficzny, „Ziemia Prudnicka”, Andrzej Dereń – redaktor naczelny, Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 2007, s. 74.
  14. ↑ Andreas Smarzly, Pół dnia wolności – wypadki kórnickie latem 1945 roku w: Ziemia Prudnicka – Rocznik 2005 (s. 35-39)
  15. ↑ Krzysztof Strauchmann: Bunt śląskich kobiet. 2022-09-10. [dostęp 2022-09-10].
  16. ↑ Andrzej Dereń, Historia Powiatu Prudnickiego, powiatprudnicki.pl [dostęp 2022-04-17] (pol.).
  17. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. opolskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 48. [dostęp 2012-12-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-09-27)].

Bibliografia

  • Felix Triest: Topographisches handbuch von Oberschliesen. Breslau: Verlag von Wilh. Gottl. Korn, 1865.

Linki zewnętrzne

Gmina Krapkowice
Miasto
Wsie
Integralne
części wsi

Herb gminy Krapkowice

Media użyte na tej stronie

Opole Voivodeship location map.svg
Autor: Tymek1988, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Opole Voivodeship, Poland. Geographic limits of the map:
  • N: 51.2778 N
  • S: 49.942 N
  • W: 16.8461 E
  • E: 18.8073 E
Krapkowice County location map02.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Krapkowice County with urbanized area highlighted. Geographic limits of the map:
  • N: 50.57 N
  • S: 50.33 N
  • W: 17.74 E
  • E: 18.18 E
2011-06 Kórnica 12.jpg
Autor: Ralf Lotys (Sicherlich), Licencja: CC BY 3.0
Kościół par. pw. śś. Fabiana i Sebastiana w Kórnicy (niem. Körnitz) w gminie Krapkowice.