Kębłowo (wieś w powiecie wolsztyńskim)

Ten artykuł od 2009-09 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł. Należy dodać przypisy do treści niemających odnośników do wiarygodnych źródeł. (Dodanie listy źródeł bibliograficznych lub linków zewnętrznych nie jest wystarczające). Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Kębłowo

wieś
(c) silu, CC BY-SA 3.0 pl Kościół w Kębłowie
Państwo	Polska
Województwo	wielkopolskie
Powiat	wolsztyński
Gmina	Wolsztyn
Liczba ludności (2011)	1873[1]
Strefa numeracyjna	68
Kod pocztowy	64-223[2]
Tablice rejestracyjne	PWL
SIMC	0916383
Położenie na mapie gminy Wolsztyn Kębłowo
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Kębłowo
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego Kębłowo
Położenie na mapie powiatu wolsztyńskiego Kębłowo
52°03′00,0000″N 16°07′00,1200″E/52,050000 16,116700
Strona internetowa

Herb miasta Kiebel z lat 1808–1883

Kębłowo (niem. Kiebel^[3] gwar. Kymbłewo, nazywane potocznie także Kębłów^[4]) – wieś (dawniej miasto) w Polsce położona w województwie wielkopolskim, w powiecie wolsztyńskim, w gminie Wolsztyn.

Gwara

Gwarę Kębłowa cechują zwyczajne właściwości gwar Zachodniej Wielkopolski^[5]. Jej cechami między innymi są:

• silna tendencja do dwugłoskowej wymowy stpol. ā długiego jak oł
• dwugłoskowa artykulacja sam. y jak yj(np. darujmyj)
• dwugłoskowa i uprzedniona wymowa o jak łe(np. włeda zamiast woda)
• dość częste obniżanie stpol. u w ů(mniej lub bardziej zbliżone do u lub o),ů^ł,ůł(gura, kůcharka)
• koń. -e w dopełniaczu l.poj. żeńskich rzeczowników, przymiotników, zaimków miękkotermninowych i stwardiałych(zagun pszyńice, z Rosje,za moje pamińci)
• oprócz udźwięcznienia międzywyrazowego typowego dla Wielkopolski, występują również ślady zachowywania dźwięczności spółgłosek na końcu wyrazu, łączące gwarę Kębłowa z gwarami łużyckimi i Kramskami na Babimojszczyźnie(wymowa nuż_taki zamiast nusz taki)^[6]
• wymowa dymboki(głęboki), pilovać(pilnować)
• niemazurzenie – nieczęsta zamiana sz, ż, cz: na s, z, c to zapewne skutek sąsiedztwa z oddaloną o 4 km Obrą

Jest nadal częściowo używana przez starsze pokolenie, u młodszego da się zauważyć powolny zanik, a raczej nieużywanie Kębłowskiej mowy. W 1951 roku teksty gwarowe z Kębłowa nagrał Zenon Sobierajski, badania te opublikował w książce pt. ”Teksty gwarowe z zachodniej Wielkopolski”.

Historia

Kębłowo uzyskało lokację miejską w 1320 roku, zdegradowany przed 1800 rokiem, ponowne nadanie praw miejskich przed 1808 rokiem, degradacja w 1880 roku^[7].

• 1300–1305 – Mikołaj Bodzancic z Kębłowa został podkomorzym Królestwa Polskiego, za panowania w Polsce Wacława II
• 5 czerwca 1320 – w Kębłowie odbył się zjazd rycerstwa z Zachodniej Wielkopolski
• 1327 – znany jest wójt Stanisław oraz mieszczanie. Tę datę przyjmuje się jako początek istnienia miasta, chociaż lokowane mogło być wcześniej. Do tego okresu można odnieść budowę kościoła św. Bartłomieja – pełnił on przez wieki funkcję kościoła parafialnego.
• 1334 – Mikołaj Bodzancic został przesiedlony do Gościszewic, Potkany i Wrzosu koło Radomia.
• 1334–1393 – Kębłowo było miastem królewskim
• 1397 – w dokumencie poświadczona transakcja handlowa w dystrykcie Kębłowo
• 1393 – Król Władysław Jagiełło nadał Niemierzy, Janowi Głowaczowi i Abrahamowi synom

Abrahama z Nowego Dworu Mazowieckiego – z rodu Nałęczów – za sumy pożyczone królowi Ludwikowi oraz Królowym Elżbiecie i Jadwidze zamki Zbąszyń i Kębłowo z miastami i przyległymi wsiami. W wyniku działów wewnątrzrodzinnych oraz innych przyczyn Kębłowo zostało przejęte bezpośrednio, przez Nałęczów dopiero w 1408 roku.

• 1414 – wzmiankowany młyn
• 1417 – komora celna
• 1420 – wzmianka o zaliczeniu miasta do powiatu kościańskiego należącego do województwa poznańskiego. Sprawa sądowa o misy i kotły gorzałczane, co jest dowodem na istnienie gorzelni.
• 1429 – wzmiankowana szkoła trywialna
• 1431 – Abraham Głowacz ze Zbąszynia posłował do Pragi, gdzie zetknął się husytami oraz uczestniczył w obradach nad czterema artykułami praskimi. Po powrocie wspólnie z bratankiem, Abrahamem Kębłowskim, stali się gorącymi zwolennikami husytyzmu, a Zbąszyń i Kębłowo głównymi ośrodkami husytyzmu w Wielkopolsce
• 1440 – Abraham Zbąski i Abraham Kębłowski wyrzekli się husytyzmu
• 1450 – przed rokiem 1450 na przedmieściu Kębłowa zbudowany był kościół szpitalny pw św. Ducha. Wizytacja władz duchownych w roku 1603 nie odnotowała już istnienia tego kościoła, ani szpitala, chociaż budynek nazywany „szpitalem” istnieje do dzisiaj
• 1458 – wystawienie 4 zbrojnych na wyprawę malborską
• 1472 – wzmiankowany jest kościół św. Wawrzyńca
• 1474 – książę Jan II Żagański zbrojnie napadł na miasto, splądrował je i spalił. Podczas pożaru w Kębłowie uległ rozległemu poparzeniu.
• 1505 – Małgorzata Kębłowska wyszła za mąż za Mikołaja Potulickiego, na posag Małgorzaty vel Maruszki składały się: miasto Kębłowo z zamkiem oraz wsie: Niałek, Widzim, Berzyna, Dąbrowa, Wroniawy, Solec, Stradyń, Kurowo, Kawczyn, Oborzyska. Tak pokaźny majątek ziemski przydany został do majątku Potulickiego: Goślina, Przebędowo, Boduszewo, Runowo oraz Potulice.
• 1510 – zmarł Abraham Kębłowski – ostatni męski potomek rodu Nałęczów z Kębłowa
• 1624 – Stanisław i Wojciech Zbijewscy – właściciele Kębłowa oddali do użytku nowy, drewniany kościół w miejsce spalonego w 1602 roku kościoła parafialnego
• 1641 – kościół św. Mikołaja stał na przedmieściu Kębłowa
• koniec XVII w. – dobra kębłowskie kupione zostały przez Jakuba Bielińskiego
• 1671–1939 – działało Bractwo Kurkowe
• 1723 – wielki pożar Kębłowa, właścicielem był Aleksander Bieliński
• 1724 – Aleksander Bieliński – właściciel Kębłowa, późniejszy kasztelan lędzki odbudował kościół po pożarze, była to budowla drewniana
• 1793 – w wyniku II rozbioru Polski miasto weszło w granice królestwa pruskiego, liczyło wówczas 272 mieszkańców, w tym 250 katolików i 22 luteranów, miało 67 domów, z czego w mieście było 40, a na przedmieściu 27. Krótko po 1793 roku dobra widzimskie, a wraz z nimi Kębłowo, nabył książę Oranien, późniejszy król Niderlandów.
• 1799–1806 prace nad osuszaniem doliny rzeki Obry. Wykopano wówczas kanały: Kościański, Północny, Południowy, Mosiński, Wincentowski i Dźwiński
• 1823 – wielki pożar strawił całe miasto, razem z kościołem parafialnym.
• 1857 – poświęcenie kościoła parafialnego, tym razem murowanego. Poświęcenia dokonał ks. dziekan Sulikowski
• 1883 – Kębłowo utraciło prawa miejskie
• 1 kwietnia 1905 – otwarto linię kolejową przez Kębłowo na odcinku Wolsztyn – Nowa Sól
• 5 stycznia 1919 – Drużyna Kębłowska Powstańców Wielkopolskich brała udział w oswobodzeniu Wolsztyna

W okresie międzywojennym w miejscowości stacjonowała placówka 17 batalionu celnego, a później placówka Straży Granicznej I linii „Kębłowo”^[8].

• 3 września 1939 – wieś znalazła się pod okupacją niemiecką
• 1975 – miejscowość należała administracyjnie do województwa zielonogórskiego
• 1997–1999 budowa sali sportowej z zapleczem, obecnie gimnazjum.
• 1999–2000 wykonano sieć wodociągową na terenie wsi
• 2000 – cała wieś włączona została do sieci telefonicznej
• 2001–2002 wykonano sieć kanalizacyjną na terenie wsi
• 2017–2018 budowa ścieżki rowerowej Stary Widzim – Kębłowo

Gospodarka

W Kębłowie funkcjonuje rolnictwo indywidualne, istnieje zakład przetwórstwa i uboju zwierząt, wydobycie i przeróbka kamienia Budowlanego, We wsi działają zakłady rzemieślnicze.

Zabytki

• drewniany kościół św. Wawrzyńca
• kościół parafialny św. Bartłomieja
• zabytkowy układ urbanistyczny – średniowieczny rynek wytyczony na wcześniejszym, placu owalnicowym,
• figura św. Jana Nepomucena na cokole

Instytucje kulturalne

Dom Kultury w ramach którego działają liczne sekcje zainteresowań oraz 150-osobowy Zespół Pieśni i Tańca „Kębłowo”.

Instytucje oświatowe

We wsi znajduje się przedszkole przy ul. Wolsztyńskiej oraz szkoła podstawowa im. Franciszka Jujki przy ul. Stradyńskiej.

Sport

W miejscowości siedzibę ma piłkarski Ludowy Klub Sportowy „Dąb” Kębłowo, który został założony w 1948 roku.

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Strona z informacjami o Kębłowie
• Słownik historyczno-geograficzny ziem polskich w średniowieczu – Kębłowo
• Kębłowo 1 (2), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. III: Haag – Kępy, Warszawa 1882, s. 953 .
• Kębłowo 2, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 2: Januszpol – Wola Justowska, Warszawa 1902, s. 69 .