Kętrzyn

Kętrzyn
miasto i gmina
Ilustracja
Widok na centrum miasta. Pośrodku kościół św. Katarzyny
HerbFlaga
HerbFlaga
Państwo

 Polska

Województwo

 warmińsko-mazurskie

Powiat

kętrzyński

Data założenia

1329

Prawa miejskie

1357

Burmistrz

Ryszard Henryk Niedziółka

Powierzchnia

10,35[1] km²

Wysokość

100 m n.p.m.

Populacja (30.06.2016)
• liczba ludności
• gęstość


27 629[2]
2669,5 os./km²

Strefa numeracyjna

89

Kod pocztowy

11-400

Tablice rejestracyjne

NKE

Położenie na mapie powiatu kętrzyńskiego
Mapa konturowa powiatu kętrzyńskiego, blisko centrum po prawej na dole znajduje się punkt z opisem „Kętrzyn”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego
Mapa konturowa województwa warmińsko-mazurskiego, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „Kętrzyn”
Ziemia54°04′37″N 21°22′31″E/54,076944 21,375278
TERC (TERYT)

2808011

SIMC

0964710

Urząd miejski
ul. Wojska Polskiego 11
11-400 Kętrzyn
Strona internetowa
BIP

Kętrzyn (do 1946 r. Rastembork, niem. Rastenburg) – miasto w województwie warmińsko-mazurskim, siedziba powiatu kętrzyńskiego.

Kętrzyn leży w historycznych Prusach Dolnych[3], na obszarze dawnej Barcji[4] oraz we wschodniej części Mazur[5]. Położony jest kilkanaście kilometrów na wschód od granic Warmii.

Niegdyś prężny ośrodek przemysłowy, dzisiejszy Kętrzyn jest niewielkim i ciągle malejącym miastem z liczbą mieszkańców wynoszącą 27 478, z czego 52,5% stanowią kobiety, a 47,5% mężczyźni. W latach 2002–2017 liczba mieszkańców zmalała o 4,0%. Średni wiek mieszkańców wynosi 42,7 lat (dane GUS z roku 2017).

Kętrzyn znalazł się na 4. miejscu w Polsce ogłoszonej w roku 2017 przez Instytutu Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN „czarnej listy” małych i średnich miast zagrożonych zapaścią społeczno-gospodarczą.

Struktura powierzchni

Według danych z roku 2002[6] Kętrzyn ma obszar 10,34 km², w tym:

Miasto stanowi 0,85% powierzchni powiatu kętrzyńskiego.

Historia

Kętrzyn leży na dawnych ziemiach pruskiego plemienia Bartów. W XIII wieku, po II powstaniu pruskim ziemie te zostały zajęte przez Zakon krzyżacki i znalazły się w obrębie Państwa Zakonnego. Tereny dzisiejszego miasta podlegały komturom w Bałdze, którzy od 1283 roku organizowali osadnictwo. W roku 1375 ostatecznie ustalono granicę między Warmią a ziemiami zakonnymi. Granica przebiegała pomiędzy miastem warmińskim Reszlem a Kętrzynem, który odtąd na stałe znalazł się w obszarze Prus Dolnych.

W roku 1329 komtur bałgijski zbudował strażnicę, prawdopodobnie na miejscu grodu o pruskiej nazwie Rast. Krótko potem w pobliżu zaczęła powstawać osada. Już w 1330 rozpoczęto budowę kościoła św. Katarzyny (rozebrany w XIX wieku). W 1345 r. strażnicę zniszczył najazd Litwinów pod wodzą Olgierda i Kiejstuta. Zakon już w 1350 zdołał odbudować osadę i rozpoczął budowę murów obronnych.

Dziedziniec zamku współcześnie

Prawa miejskie nadał w dniu 11 listopada 1357 komtur bałgijski Henning Schindekopf przez lokację na prawie chełmińskim. Wójtem-zasadźcą został Henryk Padeluche. W obrysie murów od strony południowej wybudowano warowny kościół św. Jerzego i zamek krzyżacki. Miasta bronić miało 13 baszt, w murach zbudowano dwie bramy: Wysoką, Młyńską i furtę Wodną. Prawa miejskie Kętrzyna zostały potwierdzone w 1378 roku[7].

W czasach krzyżackich Kętrzyn (niem. Rastenburg, pol. Rastembork) był siedzibą prokuratora. W historii Rastenburga było ok. 40 prokuratorów, z których dwóch pełniło później funkcję wielkiego mistrza krzyżackiego. Po bitwie grunwaldzkiej mieszczanie oddali miasto bez walki wojskom polskim, od tego czasu prokuratorzy rastenburscy podlegali bezpośrednio wielkim mistrzom krzyżackim i posiadali uprawnienia komturów w zakresie lokacji wsi.

Późnośredniowieczna bazylika kolegiacka św. Jerzego, widok z XIX w.

Mieszczanie, buntując się przeciwko rządom zakonnym w 1440 roku, przystąpili do Związku Pruskiego. Posłuszeństwo wielkiemu mistrzowi wypowiedzieli w roku 1454 i wysłali swojego przedstawiciela do Królewca, gdzie w ich imieniu złożył on na ręce kanclerza Jana Koniecpolskiego hołd królowi polskiemu Kazimierzowi Jagiellończykowi[7]. Tymczasem w mieście mieszczanie opanowali zamek, prokurator zakonny Wolfgang Sauer został uwięziony, a kilka dni później (17 lutego) utopiony w pobliskim Stawie Młyńskim. Sprawa ta została nagłośniona przez Krzyżaków jako jeden z argumentów za delegalizacją Związku Pruskiego. Na mocy rokowań polsko-krzyżackich wielki mistrz zgodził się na amnestię dla mieszczan pod warunkiem poddania grodu ponownie władzy krzyżackiej.

Stare gimnazjum, do którego w latach 1855–1859 uczęszczał Wojciech Kętrzyński

Po wojnie trzynastoletniej na mocy pokoju toruńskiego Kętrzyn wraz z resztą Prus Dolnych pozostał w granicach Prus Zakonnych, jednakże jako lenno Królestwa Polskiego. Dopiero po utworzeniu w 1525 r. lennych Polsce Prus Książęcych nastąpił szybki rozwój miasta, zahamowany wojną ze Szwecją.

Podczas wojny siedmioletniej, w latach 1758–1762 Prusy były okupowane przez Rosjan. W dniach 20–21 czerwca 1807 roku w mieście ze swoją dywizją poznańską stacjonował gen. Jan Henryk Dąbrowski. W 1818 miasto zostało siedzibą powiatu, w II poł. XIX w. wybudowano cukrownię, browar i młyn, co przełożyło się na rozwój miasta. W latach 1855–1859 do tutejszego gimnazjum uczęszczał Wojciech Kętrzyński, późniejszy wieloletni dyrektor Ossolineum. W 1868 wybudowano połączenie kolejowe z Królewcem, a w późniejszych latach z Węgorzewem i Rynem oraz wąskotorowe z Mrągowem. W 1871 miasto znalazło się w granicach Cesarstwa Niemieckiego. Powstały kwartały nowej zabudowy wraz z ratuszem oraz nowy rynek miejski. Podczas I wojny światowej w sierpniu 1914 do miasta na krótko wkroczyli Rosjanie[7].

Panorama miasta z górującym kościołem św. Jerzego ok. 1900

W okresie II wojny światowej w gierłoskim lesie nieopodal miasta pobudowano kwaterę HitleraWilczy Szaniec. Bombardowanie w 1942 i walki w 1945 doprowadziły do bardzo poważnych zniszczeń miasta. Zamek i zabudowa staromiejska miasta zostały spalone przez żołnierzy Armii Czerwonej (zniszczeniu uległo ogółem ok. 40 proc. miasta)[8]. Żołnierzy radzieckich z 31. Armii 3 Frontu Białoruskiego upamiętniał Pomnik Wdzięczności postawiony na Placu Wolności[9]. Na terenie miasta funkcjonował obóz specjalny NKWD[10].

W 1946 miejscowość została włączona do nowo powstałego województwa olsztyńskiego na terenie powojennej Polski. Niemieckojęzyczna ludność miasta została wysiedlona do Niemiec. Początkowo miasto nosiło historyczną nazwę Rastembork[11], ale rozważano także nazwę Raściborz i Raścibórz[12], ostatecznie jednak 7 maja 1946 roku nadano miastu nową nazwę Kętrzyn[13] od nazwiska Wojciecha Kętrzyńskiego[8], historyka z XIX wieku walczącego z germanizacją Mazur. Po wojnie siedziba gminy Biedaszki[14]. W czasach Polski Ludowej w mieście powstały zakłady pieczywa cukierniczego, browar, Zakłady Elektrotechniczne „Farel”, mleczarnia zakład Centralnej Składnicy Harcerskiej, Mazurska Fabryka Drożdży, wytwórnia ozdób choinkowych, wytwórnia aromatów spożywczych i majonezu[15].

W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa olsztyńskiego.

Kętrzyn – widok z wieży bazyliki św. Jerzego
Kętrzyn – widok z wieży bazyliki św. Jerzego

Zabytki

Bazylika Mniejsza św. Jerzego

Bazylika kolegiacka św. Jerzego (1359–1407, 1500–1517)
Panorama wnętrza Bazyliki św. Jerzego

Kościół św. Jerzego budowany na miejscu dawnej strażnicy od 1359, rozbudowywany do pierwszych lat XVI wieku. Jest to najlepiej zachowany kościół obronny na Mazurach. Początkowo był to obiekt halowy, jednonawowy, zlokalizowany w południowo-zachodnim narożu miasta. W koronie murów wybudowano ganki obronne i wieżę zwieńczoną blankowaniem. Na początku XV wieku wzniesiono drugą wieżę (dzwonniczą), a pod koniec stulecia obiekt przebudowano na trójnawową pseudobazylikę (dobudowano nawę boczną północną, nawa środkowa i południowa mieści się w obrysie kościoła halowego). Po pożarze w 1500 r., podczas odbudowy powstało istniejące i charakterystyczne odchylenie osi kościoła (prezbiterium nie leży dokładnie na osi nawy środkowej, ze środka nawy głównej są widoczne tylko dwa okna: prawe i środkowe, trzecie jest niewidoczne). W kościele zasługują na uwagę: sklepienia kryształowe z 1515 r. (wykonał je mistrz Matz z Gdańska), XVI-wieczna ambona, organy z 1721 r. (Josue Mosengel twórca organów w Świętej Lipce) były przebudowywane – obecne z 1975 r. mają 43 głosy, płyta nagrobna (epitafium) Krzysztofa Schenka von Tautenburg z 1597 r. oraz karcer (wejście z kościoła) znajdujący się pod wieżą wysoką. Kościół św. Jerzego ma tytuł bazyliki mniejszej oraz pełni także funkcję kolegiaty. W kościele dawna kaplica św. Jakuba po reformacji pełniła funkcję baptysterium, które po II wojnie światowej ukształtowano architektonicznie na wzór Ostrej Bramy w Wilnie. Z tego miejsca zawsze na początku lipca odbywają się piesze pielgrzymki do Wilna.

W obrębie zachowanych murów obronnych, przylegających do kościoła św. Jerzego znajduje dobudowana już w średniowieczu dawna Plebania (XIV/XV–XVI w.), a później Pastorówka (XVI w. – 1817 r.), zamieniona w XIX w. na Gimnazjum (lata 1817–1907), do 1945 roku funkcjonująca jako tzw. „Wdowi Dom” (ul. Zamkowa 4). W 2011 roku, przy zewnętrznych murach dawnej Pastorówki przeprowadzone zostały sondażowe archeologiczne badania wykopaliskowe, którymi kierował Archeolog Mariusz Biel. W ich wyniku zadokumentowano obecny stan techniczny murów fundamentowych i zarejestrowano nawarstwienia kulturowe wraz z zabytkami. Pozyskany materiał umożliwił wyróżnienie aż 5 faz chronologicznych na wzgórzu kościelnym, w tym najstarszą fazę osadniczą z (XIV–XV w.)[16].

Kościół św. Jana

Kościół św. Jana

Obok kościoła św. Jerzego znajduje się kościół św. Jana – dawna kaplica cmentarna adaptowana na Szkołę Wielką, przygotowującą kandydatów na Uniwersytet w Królewcu, założony przez księcia Albrechta. Budynek ten służył mniejszości polskiej jako świątynia protestancka, stąd zwany był kościołem polskim.

Szkoła Wielka

Tablice na dawnym gimnazjum, obecnym LO, ku czci Wojciecha Kętrzyńskiego i Wilhelma Wiena

Budynek kościoła św. Jana wyglądał nieco inaczej niż obecnie. Na piętrze były sale lekcyjne i mieszkania nauczycieli. Szkoła została założona w 1546 przez księcia Albrechta. Językiem wykładowym była łacina, a do przedmiotów obowiązkowych należała nauka jęz. niemieckiego i polskiego. Naukę jęz. polskiego zniesiono ok. 1830 r.

W 1810 r. szkoła w ówczesnym Rastenburgu była jedyną protestancką szkołą nauczającą na terenie Prus poza „Gimnazjum Staromiejskim” w Królewcu, która przygotowywała kandydatów na uniwersytet Albertyna. W roku 1817 Gimnazjum przeniesione zostało do nowego budynku, także obok kościoła św. Jerzego. W 1896 r. z okazji jubileuszu 350-lecia szkoły nadano jej nazwę Gimnazjum im. Księcia Albrechta. Szkołę w 1907 r. ponownie przeniesiono do nowego budynku, gdzie obecnie się mieści I Liceum Ogólnokształcące im. Wojciecha Kętrzyńskiego.

Wychowankami szkoły byli: m.in. Wojciech Kętrzyński (uczeń tej szkoły w latach 1855–1859) i Wilhelm Wien (uczeń w latach 1875–1879) z Drachenstein (obecnie Smokowogmina Kętrzyn). Uroczystości 450-lecia szkoły obchodzono w 1996 r. W jubileuszu uczestniczył prof. Helmut Wagner z Wolnego Uniwersytetu w Berlinie wychowanek Gimnazjum im. Księcia Albrechta od 1940 r. do 20 stycznia 1945.

Zamek krzyżacki

Zamek z XIV–XVII w.

Budowa zamku rozpoczęła się w tym samym okresie co budowa kościoła św. Jerzego. Zamek stanął w południowo-wschodnim narożu miasta, jako trójskrzydłowy obiekt, zamknięty od strony zachodniej ścianą kurtynową z bramą. Skrzydła zamku od strony dziedzińca obiegał drewniany krużganek, na dziedzińcu stała studnia. Najważniejszą częścią zamku było jego skrzydło północne. Pozostałe skrzydła pełniły funkcje gospodarcze. Pod koniec XIV wieku zamek został otoczony murami z bramą przejazdową od strony miasta. Warownia nie miała charakterystycznej dla budowli krzyżackiej wieży i przedzamcza. Spiętrzenie rzeki Guber utworzyło Staw Młyński (zasypany w 1910) osłaniający zamek od strony południowej. Od wschodu zamek chroniony był fosą, którą płynęła woda z jeziora położonego na północ od miasta. Zamek w XVII wieku był wielokrotnie przebudowywany. W 1945 roku spłonął. W latach 1962–1967 mury zamku zostały zrekonstruowane na podstawie zachowanych rycin z XIX wieku. Wnętrza są współczesne i dostosowane do potrzeb znajdujących się w nim: Muzeum i Biblioteki. Organizatorem Muzeum w Kętrzynie była Zofia Licharewa.

Inne

Demografia

Centrum miasta

Dane z 31 grudnia 2012[17]:

OpisOgółemKobietyMężczyźni
Jednostkaosób%osób%osób%
Populacja28 25610014 77252,313 48447,7
Gęstość zaludnienia
[mieszk./km²]
2730,11427,31302,8
  • Piramida wieku mieszkańców Kętrzyna w 2014 roku[2].


Piramida wieku Ketrzyn.png

Gospodarka

Philips Lighting Poland S.A. Oddział w Kętrzynie, brama południowa przy ul. Chrobrego

Z jednostek organizacyjnych o charakterze ponadlokalnym w Kętrzynie znajdują się Centrum Szkolenia oraz Komenda Warmińsko-Mazurskiego Oddziału Straży Granicznej RP.

W miejscowości działało Stado Ogierów Kętrzyn[18]. W 1994 po przekształceniu jako Stado Ogierów Skarbu Państwa Kętrzyn[19]. Od 2003 ponownie jako Stado Ogierów Kętrzyn wchodzi w skład Stada Ogierów w Łącku Sp. z o.o.[20]

Przemysł

Pod koniec XIX w. Kętrzynie dominował głównie przemysł spożywczy, w ramach którego funkcjonowały nieistniejące już: browar, cukrownia, fabryka drożdży młyn oraz mleczarnia. Obecnie, do przemysłu spożywczego dołączyły: przemysł elektrotechniczny oraz odzieżowy. Największe zakłady to ZPO „Warmia” (odzież), Philips Lighting Poland S.A. Oddział w Kętrzynie (oświetlenie), MTI-Furninova POLSKA (meble tapicerowane), SPPH „Majonezy” (przemysł spożywczy) i inne (FPK, MST, FOR-MECH Sp. z o.o.).

Media

Prasa lokalna
  • Tygodnik Kętrzyński,
  • Gazeta w Kętrzynie – lokalny dodatek do Gazety Olsztyńskiej,
  • Info-Kętrzyn24.pl – portal internetowy
  • Nowiny Północne – miesięcznik obejmujący powiaty Kętrzyński, Mrągowski, Bartoszycki, Braniewski

Telewizja lokalna

  • Kętrzyńska Telewizja Kablowa
  • Telewizja Mazurska
  • Wolna TV

Transport

Dworzec kolejowy

Kętrzyn nie posiada obwodnicy, a większość ruchu tranzytowego odbywa się ulicami miasta. Miasto stanowi regionalny węzeł drogowy i kolejowy.

W mieście funkcjonuje komunikacja miejska obsługująca 2 linie autobusowe w dni robocze od 5:20 do 18:30 oraz w sobotę od 8:25 do 14:51. Komunikację obsługuje Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej „Komunalnik” w Kętrzynie. Drogowy transport osobowy obsługuje Towarzystwo taksówkarskie „Taxi Kętrzyn”, korporacje taksówkarskie oraz inne firmy.

Lotnisko

Około 8 km na południowy wschód od miasta znajduje się lotnisko Kętrzyn-Wilamowo.

Oświata

Szkoły podstawowe

Szkoły ponadpodstawowe

  • Gimnazjum Powiatowe przy Zespole Szkół Ogólnokształcących im. W. Kętrzyńskiego,
  • Gimnazjum nr 1 z Oddziałami Integracyjnymi przy Zespole Szkół Nr 1 z Oddziałami Integracyjnymi,
  • Gimnazjum nr 2 im. Jana Pawła II,
  • Gimnazjum dla Dorosłych przy Powiatowym Centrum Edukacji w Kętrzynie,
  • Gimnazjum Specjalne nr 4 przy Specjalnym Ośrodku Szkolno-Wychowawczym im.św.Jana Pawła II
  • Prywatne Gimnazjum w Kętrzynie,

Licea ogólnokształcące

Liceum Ogólnokształcące im. Wojciecha Kętrzyńskiego
  • Liceum Ogólnokształcące przy Zespole Szkół Ogólnokształcących im. W. Kętrzyńskiego. W budynku Liceum im. Wojciecha Kętrzyńskiego mieściło się także Liceum Dla Pracujących. Liceum to pierwotnie było samodzielną jednostką, powstałą w 1950 roku. Jej najbardziej znanym maturzystą (1974 r. z Leśnego Rowu) jest Cyryl Klimowicz.
  • Liceum Ogólnokształcące nr 2 przy Zespole Szkół im. M. Skłodowskiej-Curie,
  • Liceum Ogólnokształcące dla Dorosłych przy Powiatowym Centrum Edukacji w Kętrzynie,
  • I Prywatne Zaoczne Liceum Ogólnokształcące w Kętrzynie,
  • II Prywatne Liceum Ogólnokształcące w Kętrzynie,
  • Zespół Szkół Centrum Kształcenia Rolniczego w Karolewie

Szkoły zawodowe

  • Zespół Szkół im. Marii Skłodowskiej-Curie,
    • Technikum Elektryczne
    • Technikum Analityczne
    • Technikum Informatyczne
    • Technikum Ekonomistyczne
    • Technikum Programistyczne
  • Powiatowe Centrum Edukacji
    • Technikum Budowlane,
    • Technikum Logistyczne
    • Technikum Pojazdów Samochodowych
    • Branżowa Szkoła I Stopnia
  • Zasadnicza Szkoła Zawodowa Specjalna przy Specjalnym Ośrodku Szkolno-Wychowawczym,
  • Ośrodek Kształcenia Zawodowego w Kętrzynie,
  • Zespół Szkół Licealnych i Zawodowych W Karolewie
    • Technikum Żywienia i Usług Gastronomicznych
    • Technikum Agrobiznesu
    • Technikum Architektury Krajobrazu
    • Technikum Mechanizacji Rolnictwa i Agrotoniki
    • Technikum Rolnicze
    • Branżowa Szkoła I Stopnia

Szkoły policealne i wyższe

Wyższa Szkoła Informatyki i Ekonomii TWP w Olsztynie, Wydział Zamiejscowy w Kętrzynie, widok zza Jeziora Kętrzyńskiego
  • Centrum Doskonalenia Nauczycieli w Kętrzynie,
  • Centrum Kształcenia Ustawicznego w Kętrzynie,
    • Policealne Studium Zawodowe
      • Technik Informatyk, Technik Bhp, Technik Prac Biurowych, Technik Administracji, Technik Ekonomista, Technik Organizacji Reklamy, Technik Nudownictwa
  • Warmińsko-Mazurski Ośrodek Doskonalenia w Olsztynie
    • Centrum Edukacji w Kętrzynie,
  • Towarzystwo Wiedzy Powszechnej w Olsztynie
    • Wyższa Szkoła Informatyki i Ekonomii TWP w Olsztynie Wydział Zamiejscowy w Kętrzynie,
    • Policealne Studium Zawodowe TWP,
      • Technik Informatyk, Technik Rachunkowości, Technik Administracji, Technik Ekonomista, Technik Obsługi Turystycznej, Technik BHP, Technik Ochrony Fizycznej Osób i Mienia, Technik Przemysłu Mody, Technik Logistyk
    • Centrum Doskonalenia Nauczycieli TWP,
    • Centrum Organizacji Kursów Zawodowych, Komputerowych i Języków Obcych TWP

Służba zdrowia i pomoc społeczna

Publiczne jednostki służby zdrowia

Ośrodki pomocy społecznej

  • Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Kętrzynie,
  • Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Kętrzynie,
  • Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Kętrzynie

Placówki kulturalne

Zamek – siedziba Muzeum Regionalnego

Mieszkańcy Kętrzyna mogą korzystać z różnorodnej oferty kulturalnej Kętrzyńskiego Centrum Kultury, w którego strukturach znajduje się także Kino „Gwiazda”. W Kętrzynie jest również Dom Kultury „Czerwony Tulipan”. W mieście znajdują się również: Muzeum Regionalne, Biblioteka Pedagogiczna oraz Biblioteka Publiczna Miejska, Polsko-Niemieckiego Centrum Kultury im. Arno Holza i Mazurski Ogród Sztuk (galeria sztuki).

Religia

Na terenie miasta działalność religijną prowadzą następujące kościoły i związki wyznaniowe:

W Kętrzynie są cztery parafie rzymskokatolickie: św. Jerzego (siedziba Dekanatu Kętrzyn I – Południowy Zachód), św. Katarzyny (siedziba Dekanatu Kętrzyn II – Północny Wschód), św. Jacka i św. Brata Alberta Chmielowskiego[27]. Parafią personalną (bez wydzielonego terytorium) jest Parafia Straży Granicznej św. Mateusza[34][35]. W oddzielnej strukturze znajduje się greckokatolicka parafia św. Bazylego Wielkiego (obrządku bizantyjsko-ukraińskiego). Należy ona do dekanatu węgorzewskiego Archidiecezji Przemysko-Warszawskiej[28]. W Kętrzynie jest też parafia prawosławna Narodzenia Bogurodzicy[32] (w cerkwi znajdują się freski wykonane przez Jerzego Nowosielskiego)[36]. W mieście znajdują się także klasztory Zgromadzenia Sióstr Misjonarek świętej Rodziny[37] i Zakonu Ojców Bazylianów. Bazylianie obsługują parafie greckokatolickie w Kętrzynie, Reszlu, Asunach i Bajorach Małych[38]. Kościoły protestanckie reprezentowane są przez Parafię Ewangelicko-Augsburską[25], przy której mieści się także siedziba diecezji mazurskiej tegoż Kościoła[39] (proboszcz parafii bp Paweł Hause jest jednocześnie zwierzchnikiem diecezji[26]) oraz sześć miejscowych wspólnot ewangelikalnych: Chrześcijańską Wspólnotę Zielonoświątkową (zbór w Kętrzynie)[21][22], Kościół Boży (Kościół Chrześcijański ZOE Kętrzyn)[23][40], Kościół Chrześcijan Baptystów w RP (zbór w Kętrzynie)[24], Kościół Chrześcijan Wiary Ewangelicznej (zbór w Kętrzynie)[21], Kościół Zielonoświątkowy (zbór „Betel”)[30] oraz Mesjańskie Zbory Boże (punkt misyjny w Kętrzynie)[31].

W mieście istnieje również zbór Kościoła Nowoapostolskiego[29] oraz dwa zbory Świadków Jehowy (Kętrzyn–Wschód, Kętrzyn–Zachód)[33][41].

Sport

Kluby i organizacje sportowe

  • Kętrzyński Klub Zapaśniczy „UKS Olimp” - zapasy
  • Kętrzyński Klub Sportowy „Granica”piłka nożna
  • Kętrzyński Klub Piłki Ręcznej „Olimpia” – piłka ręczna
  • Kętrzyński Klub Taekwondo „Tygrys” – taekwondo (WTF)
  • Kętrzyński Klub Tańca Sportowego „Kormoran” – taniec sportowy
  • Uczniowski Klub Sportowy „Kętrzynianka” – tenis ziemny
  • Kętrzyński Klub Tenisowy – tenis ziemny
  • Kętrzyńskie Towarzystwo Piłki Nożnej – piłka nożna
  • Ludowy Uczniowski Klub Sportowy „Niedźwiedź” – boks
  • Klub Jeździecki „Rolimpex” – sekcja jeździecka przy Stadzie Ogierów (największa w stajnia Europie)
  • Klub Sportowy „Szkoła Mistrzów Bushi” – bushi
  • Miejski Klub Szachowy „Hetman-Pionier” – sekcja szachowa
  • Sportowy Klub Bilardowy „Skorpion-Kętrzyn” – bilard
  • Sportowy Klub Bilardowy „Baszta Kętrzyn” – bilard
  • Uczniowski Klub Sportowy „Baszta” – kilku sekcyjny
  • Uczniowski Klub Sportowy „Jedynka” – kolarstwo, inne
  • Uczniowski klub Sportowy „Olimp” – piłka koszykowa, inne
  • Uczniowski klub Sportowy „Peleton” – kolarstwo
  • Uczniowski klub Sportowy „Zryw” – piłka ręczna dziewcząt

Ponadto w Kętrzynie działają również „Automobilklub Kętrzyński”, „Aeroklub Krainy Jezior”, Bractwo Rycerskie Strażnicy „Rast” przy Zamku Kętrzyńskim, Sekcja Brydża Sportowego przy Kętrzyński Centrum Kultury (KCK Kętrzyn) oraz liczne sportowe sekcje przyzakładowe.

Infrastruktura sportowa

  • Nowoczesny stadion miejski przy ul. Fryderyka Chopina (100 × 65 mb)
  • Boisko ze sztuczną murawą przy ul. Kazimierza Wielkiego (100 × 64 mb)
  • Pływalnia kryta, ul. Poznańska wraz z Hala Sportowa
  • Kompleks rekreacyjny Kętrzynianka z pływalnia otwarta oraz kemping, ul. Szpitalna
  • Hala sportowa Mistrzów przy Szkole Podstawowej nr 4
  • 5 kortów tenisowych
  • 8 orlików
  • Lodowisko miejskie
  • Bałtyckie centrum bilardowe

Nawierzchnia boiska z trawy sztucznej jest przedmiotem certyfikatu FIFA Star 1.

Współpraca międzynarodowa

Starostwo Powiatowe
Miasta partnerskie
MiastoKrajData podpisania umowy
  DEU Wesel COA.svg Wesel Niemcy19 maja 2002 r.>[42]
  Zlaté Hory znak.jpg Zlaté Hory Czechy15 maja 1999 r.[43]
  Coat of Arms of Volodymyr-Volynsky.png Włodzimierz Ukraina12 listopada 2004 r.[44]

Od 2005 roku miastem partnerskim Kętrzyna był także rosyjski Swietłyj. Współpracę zerwano w 2022 roku, w związku z rosyjską napaścią na Ukrainę[45].

Ludzie urodzeni w Kętrzynie, bądź z nim związani

Pomnik Wojciecha Kętrzyńskiego w centrum miasta

Honorowi obywatele miasta

Tytuły nadane po 1989 (data nadania tytułu)[46].

Zobacz też

Przypisy

  1. Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2013 r., Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 26 lipca 2013, ISSN 1505-5507.
  2. a b Kętrzyn w liczbach, Polska w liczbach [dostęp 2016-01-12] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
  3. Dzieje Warmii i Mazur w zarysie, t. I: Od pradziejów do 1870 roku, red. Jerzy Sikorski, Stanisław Szostakowski. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1981, s. 153. ISBN 83-01-02640-5, ISSN 0208-4031
  4. Kętrzyn. Z dziejów miasta i okolic, red. nacz. Andrzej Wakar. Wydawnictwo „Pojezierze”, Olsztyn 1978, s. 37.
  5. Mały słownik historii Polski, red. nacz. Tadeusz Łepkowski. Państwowe Wydawnictwo „Wiedza Powszechna”, Warszawa 1964, wyd. III, s. 187.
  6. Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset. regioset.pl. [dostęp 2010-09-14].
  7. a b c Tomasz Darmochwał, Marek Jacek Rumiński: Warmia Mazury. Przewodnik, Białystok: Agencja TD, 1996. ISBN 83-902165-0-7, s. 123
  8. a b Tadeusz Korowaj: Rastenburg/Kętrzyn: Przewodnik historyczny po mieście. Kętrzyn: nakł. autora, 2005, s. 2. ISBN 83-913091-0-X.
  9. Rada Ochrony Pomników Walki i Męczeństwa „Przewodnik po upamiętnionych miejscach walk i męczeństwa lata wojny 1939–1945” , Sport i Turystyka 1988, ISBN 83-217-2709-3, str. 481
  10. Józef Dębiński, Komunistyczne obozy koncentracyjne w Polsce pojałtańskiej, „Studia Włocławskie”, 16, 2014, s. 63.
  11. Dz.U. 1945 nr 33, poz. 196. isap.sejm.gov.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-10-24)]..
  12. Alojzy Martniak. Kętrzyn – miasto przyszłości na Mazurach. „Polska Zachodnia”. 18, s. 3–5, 1947. 
  13. Zarządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 7 maja 1946 r. (M.P. z 1946 r. nr 44, poz. 85).
  14. Informator adresowy miast i gmin wiejskich Rzeczypospolitej Polskiej. Warszawa: Instytut Wydawniczy Kolumna, 1948.
  15. Jan Bałdowski „Warmia i Mazury, mały przewodnik” Wydawnictwo Sport i Turystyka Warszawa 1977 s. 105
  16. Mariusz Biel: Kętrzyn – ul. Zamkowa 4. Kraków: Copy Druk, 2013.
  17. Baza Danych Lokalnych GUS; Ludność wg miejsca zameldowania/zamieszkania i płci. GUS. [dostęp 2014-02-19]. (pol.).
  18. Internetowy System Aktów Prawnych. isap.sejm.gov.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-09-03)]..
  19. Internetowy System Aktów Prawnych. isap.sejm.gov.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-01-18)]..
  20. Stado Ogierów – Kętrzyn.
  21. a b c d Anna Jurgiełajtis, Historia zboru Kościoła Zielonoświątkowego w Kętrzynie od 1945 r., Warszawa: Wyższa Szkoła Teologiczno-Społeczna w Warszawie. Wydział Teologii, 2018.
  22. a b Lista zborów. chwz.info.pl. [dostęp 2022-05-09].
  23. a b Adresy kościołów. kosciolbozy.pl. [dostęp 2022-05-09].
  24. a b Zbory. baptysci.pl. [dostęp 2022-05-09].
  25. a b Kontakt. ketrzyn.luteranie.pl. [dostęp 2022-05-09].
  26. a b Władze diecezji. diec-mazurska.luteranie.. [dostęp 2022-05-09].
  27. a b Parafie. archwarmia.pl. [dostęp 2022-05-09].
  28. a b Parafia greckokatolicka p.w. św. Bazylego Wielkiego w Kętrzynie. grekokatolicy.pl. [dostęp 2022-05-09].
  29. a b Church finder. nak.org. [dostęp 2022-05-16].
  30. a b Kościół Zielonoświątkowy w Kętrzynie. kz.ketrzyn.pl. [dostęp 2022-05-09].
  31. a b Kontakt – Zbory. zboryboze.pl. [dostęp 2022-05-25].
  32. a b Dekanat olsztyński. orthodox.pl. [dostęp 2022-05-09].
  33. a b Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2020-08-02].
  34. Duszpasterstwo. strazgraniczna.pl. [dostęp 2022-05-09].
  35. Struktura Parafii. swk.olsztyn.opoka.org.pl/. [dostęp 2022-05-09].
  36. Parafia prawosławna pw. Narodzenia Najświętszej Marii w Kętrzynie. orthodox.olsztyn.pl. [dostęp 2022-05-09].
  37. Wspólnoty, adresy. misjonarki-swietej-rodziny.org. [dostęp 2022-05-09].
  38. Кентшин.
  39. Kontakt. diec-mazurska.luteranie.pl. [dostęp 2022-05-09].
  40. Na 100%. na100procent.org. [dostęp 2022-05-09].
  41. A. Kopiczko, Panorama wyznaniowa województwa olsztyńskiego po II wojnie światowej, s. 63.
  42. Miasta Partnerskie, kontakty zagraniczne – Wesel. [w:] Serwis internetowy Urzędu Miasta Kętrzyn [on-line]. [dostęp 2012-07-05].
  43. Miasta Partnerskie, kontakty zagraniczne – Zlate Hory (Złote Góry). [w:] Serwis internetowy Urzędu Miasta Kętrzyn [on-line]. [dostęp 2012-07-05].
  44. Miasta Partnerskie, kontakty zagraniczne – Włodzimierz Wołyński. [w:] Serwis internetowy Urzędu Miasta Kętrzyn [on-line]. [dostęp 2012-07-05].
  45. Kętrzyn zrywa współpracę z rosyjskim partnerem. gazetaolsztynska.pl, 2022-03-03. [dostęp 2022-03-03].
  46. Tadeusz Korowaj: Rastenburg/Kętrzyn. Dzieje miasta. Kętrzyn: 2012, s. 280. ISBN 978-83-913091-2-4.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Warmian-Masurian Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Warmian-Masurian Voivodeship. Geographic limits of the map:
  • N: 54.52 N
  • S: 53.07 N
  • W: 19.05 E
  • E: 22.95 E
Wikimedia Community Logo.svg
Logo społeczności Wikimedia. Proszę zauważyć, że w przeciwieństwie do większości logotypów związanych z ruchem Wikimedia, to logo nie jest zarejestrowane jako znak towarowy.
Zlaté Hory znak.jpg
Znak města Zlaté Hory
KĘTRZYN, AB - 013.JPG
Autor: Antekbojar, Licencja: CC0
ZABYTKOWA KAMIENICA.
Ratusz w Kętrzynie 001.jpg
Autor: Serdelll, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Ratusz w Kętrzynie
KĘTRZYN, AB - 046.JPG
Autor: Antekbojar, Licencja: CC0
PKP. DWORZEC KOLEJOWY OD STRONY TORÓW.
Ketrzyn zamek 3.jpg
Autor: Andrzej Otrębski, Licencja: CC BY-SA 3.0
Kętrzyn - zamek
Kętrzyn, pl. Piłsudskiego 6 (pałacyk).jpg
Autor: image/photo was taken by Wikipedia and Wikimedia Commons user Ludwig Schneider.

I would appreciate being notified if you use my work outside Wikimedia.

Do not copy this image illegally by ignoring the terms of the license below, as it is not in the public domain. If you would like special permission to use, license, or purchase the image please contact me to negotiate terms.

When reusing, please credit me as: Ludwig Schneider / Wikimedia., Licencja: CC BY-SA 3.0
Ten plik powstał przy wsparciu finansowym Wikimedia Polska, w ramach realizacji Uchwały Zarządu nr UZ 2012-36. (Zgłoś swój projekt!)
Coat of Arms of Volodymyr-Volynsky.png
Герб Владимира (в Волынской области Украины)
Kętrzyn Widok ogólny miasta z kościołem Św. Katarzyny.JPG
Autor: image/photo was taken by Wikipedia and Wikimedia Commons user Ludwig Schneider.

I would appreciate being notified if you use my work outside Wikimedia.

Do not copy this image illegally by ignoring the terms of the license below, as it is not in the public domain. If you would like special permission to use, license, or purchase the image please contact me to negotiate terms.

When reusing, please credit me as: Ludwig Schneider / Wikimedia., Licencja: CC BY-SA 3.0
Ten plik powstał przy wsparciu finansowym Wikimedia Polska, w ramach realizacji Uchwały Zarządu nr UZ 2012-36. (Zgłoś swój projekt!)
Ketrzyn Sikorskiego kamienice.jpg
Autor: Andrzej Otrębski, Licencja: CC BY-SA 3.0
Kętrzyn - kamienice przy ul. Sikorskiego
2005-09 - Kętrzyn Szkoła.JPG
Autor: Ralf Lotys (Sicherlich), Licencja: CC BY 3.0
Szkoła w Kętrzynie.
Tablice na dawnej szkole w Kętrzynie.JPG
Tablice ku czci Wojciecha Kętrzyńskiego i Wilhelma Wiena na dawnej szkole w Kętrzynie.
Philips Kętrzyn 001.jpg
Autor: Serdelll, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Philips Lighting Poland S.A. Oddział w Kętrzynie, brama południowa przy ul. Chrobrego w Kętrzynie
Ketrzyn bazylika pan 10 v2.jpg
Autor: Sajmonek51, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Kętrzyn, kościół par. p.w. św. Jerzego, 1359-1407, 1500-1517
Kętrzyn-kościół1.JPG
Autor: Krystian Cieślik, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Kętrzyn, kościół par. p.w. św. Jerzego, 1359-1407, 1500-1517
KĘTRZYN, AB - 015.JPG
Autor: Antekbojar, Licencja: CC0
ZABYTKOWA CZĘŚĆ MIASTA.
Kętrzyn św.Jana.jpg
Autor: Serdelll, Licencja: CC BY 3.0
Kościół ewangelicko-augsburski pod wezwaniem św. Jana w Kętrzynie
KĘTRZYN, AB - 020.JPG
Autor: Antekbojar, Licencja: CC0
ZABYTKOWA KAMIENICA.
K-traugutta23-DSCN1282.jpg
Autor: Hebius, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Kętrzyn, ul. Traugutta 23 - pałacyk, dom z 1880 roku, zbudowany przez mistrza kotlarskiego Alberta Samesreuthera (zabytek nr A-2134 i 1581 z 1.09.1987)
Kętrzyn, ul. Wojska Polskiego 27 (Hotel Wanda).jpg
Autor: Serdelll, Licencja: CC BY 3.0
Kętrzyn, ul. Wojska Polskiego 27 - Hotel Wanda
Ketrzyn starostwo powiatowe.jpg
Autor: Andrzej Otrębski, Licencja: CC BY-SA 3.0
Kętrzyn - starostwo powiatowe
KĘTRZYN, AB - 021.JPG
Autor: Antekbojar, Licencja: CC0
SZKOŁA W ZABYTKOWEJ KAMIENICY.
KĘTRZYN. AB - 0053.jpg
Autor: Antekbojar, Licencja: CC0
PIĘKNA NAROŻNA KAMIENICA.
Piramida wieku Ketrzyn.png
Autor: Polskawliczbach, Licencja: CC BY-SA 2.5 pl
Piramida wieku mieszkańców Kętrzyna, 2014
Ketrzyn widok z wiezy bazyliki 6.jpg
Autor: Andrzej Otrębski, Licencja: CC BY-SA 3.0
Kętrzyn - widok z wieży bazyliki św. Jerzego
Ketrzyn zamek pan 2 bw.jpg
Autor: Sajmonek51, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Kętrzyn, zamek, XIV, XX
2008-02 Kętrzyn 06.jpg
Autor: Ralf Lotys (Sicherlich), Licencja: CC BY 2.5
Kościół św. Katarzyny w Kętrzynie.
2009-07 Kętrzyn 2.jpg
Autor: Ralf Lotys (Sicherlich), Licencja: CC BY 3.0
Kętrzyn, Polska
Cerkiew greko-katolicka Kętrzyn 002.jpg
Autor: Serdelll, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Cerkiew greko-katolicka w Kętrzynie
Kętrzyn County location map02.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Kętrzyn County with urbanized area highlighted. Geographic limits of the map:
  • N: 54.37 N
  • S: 53.92 N
  • W: 21.00 E
  • E: 21.62 E