Kłobuk (demon)

Kłobuk, kołbuk – w wierzeniach słowiańskich demon opiekujący się dobytkiem i ogniskiem domowym. Utożsamiany z duszą martwego płodu. Przybierał najczęściej postać zmokłej kury, a także kaczki, gęsi, sroki, wrony, kota, a nawet człowieka.

Wiara w kłobuki żywa była głównie w południowych (polskojęzycznych) rejonach dawnych Prus Wschodnich, przede wszystkim wśród Warmiaków (z południowej Warmii), w mniejszym zakresie wśród Mazurów.

Kłobuka można było sprowadzić do domu, kusząc go jedzeniem lub przygarniając kurczaka. Można także było go sobie „wyhodować”, zakopując pod progiem domu poroniony płód, który po siedmiu dniach (według innych podań: miesiącach lub latach) zamieniał się w kłobuka.

Kłobuk dbał o pomnożenie majątku swojego gospodarza. Czynił to jednak, okradając sąsiadów.

Odniesienia w kulturze

Wiarę Warmiaków w kłobuka opisuje Melchior Wańkowicz w reportażu z 1935 roku Na tropach Smętka. Kłobuk występuje w powieści Zbigniewa Nienackiego Raz w roku w Skiroławkach.

Motyw kłobuka pojawia się też w grze Wiedźmin 3: Dziki Gon^[1].

Zobacz też

• bazyliszek (stworzenie mityczne)

Przypisy

Bibliografia

• Barbara i Adam Podgórscy: Wielka Księga Demonów Polskich. Leksykon i antologia demonologii ludowej. Katowice: Wydawnictwo KOS, 2005. ISBN 83-89375-40-0.
• Andrzej Szyjewski: Religia Słowian. Kraków: Wydawnictwo WAM, 2004. ISBN 83-7318-205-5.
• Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Bajki Warmii i Mazur, Kraków 1956, S. 64ff.
• Hanna Bień-Bielska, Słownictwo Warmii i Mazur, Wierzenia i obrzędy, Wrocław 1959, S. 10f.
• Józef Jacek Rojek, Baśń o Kłobuku psotniku, Olsztyn 1987
• Józef Jacek Rojek, Figle i psoty Kłobuka niecnoty, Olsztyn 2004