Kłobuk (nakrycie głowy)
Kłobuk – nakrycie głowy. W języku staropolskim kłobuk oznaczał kapelusz, obecnie słowo to odnosi się do dwóch różnych nakryć głowy: miękki filcowy kapelusz noszony przez górali oraz nakrycie głowy duchownych prawosławnych i greckokatolickich.
Kłobuk w stroju ludowym
Kłobuk – miękki, pilśniowy kapelusz będący często elementem męskiego stroju ludowego, zwykle mianem tym określa się czarne kapelusze górali podhalańskich, ale także nakrycia głowy innych górali karpackich (np. Hucułów i górali żywieckich) oraz mieszkańców innych regionów. Niekiedy także niektóre kobiece nakrycia głowy.
Kapelusze u górali żywieckich nazywano strzechoczami, ze względu na przypominające "strzechę" charakterystyczne podwinięcie ronda[1]. Kapelusze produkowali wiejscy rzemieślnicy, tzw. kłobucznicy.
Kapelusze w stroju góralskim odświętnym żywieckim miały szerokie rondo i niewielką okrągłą główkę otoczoną np. czerwonym sznurkiem, wstążką lub ozdobną taśmą. Pan młody i drużbowie dodatkowo ozdabiali kłobuki mirtem, sztucznymi kwiatkami. W stroju codziennym, pasterze potrafili używać (zaimpregnowanych żywicą, tłuszczem lub smołą) kapeluszy jako naczynia na mleko[2].
W okresie międzywojennym kłobuki (kapelusze podhalańskie) były częścią munduru reprezentacyjnego oddziałów polskiej piechoty górskiej. Obecnie noszą go oddziały reprezentacyjne strzelców podhalańskich.
Kłobuk słowackiego górala
Strzelcy podhalańscy w kapeluszach podhalańskich.
Andrzej Grabowski Popiersie górala Michała Walczaka-Gąsienicy – na obrazie widoczny kłobuk
Kłobuk w chrześcijaństwie wschodnim
Kłobuk – ozdobne, wysokie, cylindryczne nakrycie głowy z welonem, często rozszerzone u góry, noszone przez mnichów prawosławnych i greckokatolickich (niezależnie od rodzaju posiadanych przez mnicha święceń kapłańskich, czy też ich braku); przejęte z tureckiego kołpaka. W tradycji słowiańskiej występuje w trzech odmianach, czarny - dla każdego mnicha, czarny z krzyżykiem - dla arcybiskupa, biały z krzyżykiem - dla arcybiskupa metropolity. W symbolice prawosławnej zwane hełmem zbawienia[3] – ma chronić głowę przed złymi myślami.
Biskup Teofan Pustelnik (1815–1894)
Kołpak
Określenie kłobuk odnosiło się także do wysokiego nakrycia głowy nazywanego kołpakiem.
Zobacz też
Przypisy
- ↑ B.Rosiek E.T.Filip, Strój górali żywieckich, Fundacja Braci Golec, 2009, ss. 68-69, ISBN 978-83-925518-8-1.
- ↑ B. Rosiek E.T.Filip, Strój górali żywieckich, Fundacja Braci Golec, 2009, ss. 94-95.
- ↑ Przyłbicę też zbawienia weźmijcie i miecz Ducha, którym jest słowo Boże!; cytat za Biblią Gdańską (Efez.6,17)
Media użyte na tej stronie
Metropolitan Judson Procyk of the Ruthenian Byzantine Catholic Metropolia of Pittsburgh, Pennsylvania blesses pilgrims from a pilgrimage at Holy Resurrection Monastery, an Eastern Catholic monastery in California. This pilgrimage is the first time Metropolitan Judson has worn the white klobuk.
Autor: Lestat (Jan Mehlich), Licencja: CC BY-SA 2.5
Władysław Trebunia. Występ zespołu Trebunie-Tutki z Zakopanego podczas 43. Tygodnia Kultury Beskidzkiej w Żywcu.
Autor: Polimerek, Licencja: CC BY-SA 4.0
Kapelusz góralski (część pliku Stroj-gorala-tyl.jpg)
Autor: Miroslav Vavák, Licencja: CC BY-SA 4.0
Filcowy kapelusz z kostkami, pomponem i piórem, element stroju ludowego ze Zdziaru na słowackim Spiszu.
