KNM Sleipner (1936)

Sleipner
Ilustracja
„Sleipner” lub bliźniaczy „Æger” przed wojną[a]
Klasa

torpedowiec (niszczyciel) → fregata

Typ

Sleipner

Historia
Stocznia

Główna Stocznia Marynarki, Horten Norwegia

Położenie stępki

1933

Wodowanie

7 maja 1936

 Norweska KMW
Wejście do służby

1937

Wycofanie ze służby

1956

Los okrętu

złomowany

Dane taktyczno-techniczne
Wyporność

597 t standard
708 t pełna

Długość

74,3 m

Szerokość

7,8 m

Zanurzenie

2,1 m

Napęd
2 turbiny parowe De Laval o mocy łącznej 12 500 KM, 3 kotły parowe Yarrow, 2 śruby
Prędkość

32 w (maks.)
30 w (projektowa)

Zasięg

3500 Mm przy 15 w

Uzbrojenie
• początkowe:
3 działa 102 mm L/40 (3×I)
1 działko 40 mm plot.
2 wkm 12,7 mm
2 wyrzutnie torped 533 mm (1×II)
2 mbg, bg
Załoga

75

KNM „Sleipner” w okresie bazowania w Wielkiej Brytanii

KNM Sleipner – norweski torpedowiec z okresu międzywojennego i II wojny światowej, oficjalnie klasyfikowany jako niszczyciel, główny okręt typu Sleipner. Wszedł do służby w 1937 roku; podczas II wojny światowej brał udział w obronie Norwegii, a następnie działał z baz brytyjskich. Był największym okrętem norweskim, jaki przedostał się do Wielkiej Brytanii. Po wojnie służył dalej w marynarce Norwegii, przeklasyfikowany na fregatę, do czasu wycofania w 1956 roku.

Wyporność standardowa okrętu wynosiła 597 tony angielskie, a główne uzbrojenie stanowiły trzy armaty kalibru 102 mm i dwie wyrzutnie torpedowe kalibru 533 mm. Napęd stanowiły turbiny parowe, pozwalające na rozwinięcie prędkości 30 węzłów.

Historia

„Sleipner” był pierwszym zamówionym i zbudowanym okrętem najnowszego typu niszczycieli norweskich (norw. jager) z okresu międzywojennego, faktycznie jednak odpowiadających wielkością i charakterystykami torpedowcom i tak powszechnie określanych w literaturze[1][2]. Decyzję o zaprojektowaniu i budowie takich niewielkich jednostek w porównaniu z niszczycielami innych państw podjęto ze względów finansowych, uznając je za wystarczające do ochrony wybrzeży Norwegii[3]. Stępkę pod budowę pierwszego okrętu położono w 1933 roku w Głównej Stoczni Marynarki w Horten, pod numerem budowy 120[4]. Kadłub wodowano 7 maja 1936, a okręt wszedł do służby w 1937 roku (bliższe daty położenia stępki i wejścia do służby nie są znane w publikacjach)[5]. Okręt otrzymał nazwę ośmionogiego konia Sleipnira z mitologii nordyckiej, z której wywodziły się też nazwy prawie wszystkich kolejnych jednostek tego typu[6]. W kolejnych latach zbudowano dwa dalsze okręty i trzy ulepszone (podtyp Odin)[7].

Skrócony opis

Okręty miały typową architekturę i rozmiary dla torpedowców tego okresu, z podniesionym pokładem dziobowym na niecałej 1/3 długości. Uzbrojenie artyleryjskie początkowo stanowiły trzy pojedyncze armaty morskie kalibru 102 mm Bofors[b]. Działo nr 1 znajdowało się na pokładzie dziobowym, a działa nr 2 i 3 na rufie w superpozycji. Uzbrojenie przeciwlotnicze obejmowało pojedyncze nowoczesne działko automatyczne 40 mm Bofors i dwa wielkokalibrowe karabiny maszynowe 12,7 mm Colt[5]. Uzbrojenie torpedowe stanowiła jedna dwururowa wyrzutnia torpedowa kalibru 533 mm na śródokręciu[5]. Uzbrojenie przeciw okrętom podwodnym stanowiły cztery zrzutnie bomb głębinowych[1] (według niektórych źródeł, także dwa miotacze bomb głębinowych[4]).

Wyporność standardowa okrętów wynosiła 597 ts (ton angielskich), a pełna 708 ts (719 ton metrycznych)[7]. Długość okrętów pierwszej serii wynosiła 74,3 m, a szerokość 7,8 m[7]. Średnie zanurzenie wynosiło 2,1 m, natomiast maksymalne 4,15 m[4].

Napęd stanowiły dwa zespoły turbin parowych De Laval z przekładniami o mocy łącznej 12 500 KM, poruszające dwie śruby[8]. Parę dla turbin dostarczały trzy kotły parowe Yarrow, o wysokim ciśnieniu 32 atmosfer[8]. Okręty tego typu rozwijały prędkość 30 węzłów[7], a według niektórych źródeł, maksymalnie 32 węzły[4]. Zasięg pływania wynosił 3500 Mm przy prędkości 15 węzłów[4][1][2] (według innych źródeł, 1500 Mm w tych warunkach[9]).

Służba

II wojna światowa

Po wybuchu II wojny światowej „Sleipner” brał udział w patrolowaniu norweskich wód terytorialnych, eskortowaniu na nich statków stron walczących utrzymujących handel z Norwegią oraz w strzeżeniu norweskiej neutralności[3]. Zimą 1939/1940 stacjonował w Vadsø, w rejonie granicy z Finlandią, w związku z wojną zimową[3]. W 1940 roku wraz z „Ægerem” tworzył 2. Dywizjon Niszczycieli i stacjonował w Kristiansundzie w zachodniej Norwegii, w składzie sił 2. Dystryktu Morskiego[10][c]. W przeddzień niemieckiego ataku 8 kwietnia 1940 roku napotkał w zatoce Hustad koło Kristiansudu brytyjski niszczyciel HMS „Hyperion”, który poinformował go o postawieniu min na norweskich wodach, przeciwko czemu dowódca „Sleipnera” złożył protest, lecz podjął dozorowanie pola minowego (w rzeczywistości pole w tym miejscu było pozorowane)[10][11].

Pierwotne rufowe działa 102 mm Bofors „Sleipnera” po przybyciu do Wielkiej Brytanii

Po niemieckim ataku na Norwegię 9 kwietnia 1940 roku „Sleipner” odszedł do Kristiansundu. Początkowo rejon ten nie był atakowany, natomiast od 11 kwietnia „Sleipner” walczył w tych okolicach z niemieckimi samolotami, zestrzeliwując prawdopodobnie w trakcie kampanii cztery z nich[12]. Szczególnie intensywnie był atakowany 25 kwietnia, kiedy był celem ataków 15 samolotów, doznając drobnych uszkodzeń od odłamków dwóch bliskich wybuchów bomb[12]. Z powodu kończącej się amunicji i konieczności remontu kotłowni, wypłynął tego dnia do Wielkiej Brytanii, gdzie dotarł 27 kwietnia, jako jeden z niewielu norweskich okrętów i największy oraz jedyny nowoczesny z nich[12][2][13].

„Sleipner” wszedł następnie w skład emigracyjnej marynarki Norwegii, działającej z baz brytyjskich. Podczas remontu w czerwcu 1940 w North Shields jego trzy działa 102 mm Boforsa zamieniono na dwa brytyjskie działa uniwersalne 102 mm Mk V, zdejmując działo z nadbudówki i odciążając przy tym nieco okręt[12]. Otrzymał także następnie 2 lub 3 działka plot 20 mm Oerlikon[12]. Ze znakiem taktycznym H48 służył jako okręt obrony przeciwlotniczej w Rosyth, a następnie od kwietnia 1941 do lutego 1944 roku służył do eskorty konwojów przybrzeżnych, na wschodnim wybrzeżu Wielkiej Brytanii[12]. Między 1 czerwca a 20 października 1943 roku przeszedł większy remont połączony z modernizacją, podczas której m.in. przebudowano mostek[12]. Łącznie eskortował 156 konwojów, obejmujących 3969 statków, w ciągu 404 dni w morzu[12].

Z powodu wyeksploatowania i przejęcia nowszych okrętów od Brytyjczyków, dla których potrzeba było załóg, 27 lutego 1944 „Sleipner” został odstawiony do rezerwy w Burntisland w zatoce Firth of Forth. 10 marca opuszczono na nim banderę[12].

Po II wojnie światowej

Po wojnie „Sleipner” powrócił do Norwegii. 19 września 1946 roku otrzymał numer taktyczny L01[6]. W 1951 roku razem z pozostałymi czterema okrętami tego typu został przeklasyfikowany na fregatę, otrzymując NATO-wski znak taktyczny F300[14]. Okręty tego typu nie były już intensywnie używane z uwagi na zużycie mechanizmów[6]. Około 1953-54 roku miał został zmodernizowany do nowej roli i przezbrojony w trzy armaty kalibru 76 mm, 2 działka plot. 40 mm, 2 karabiny maszynowe 12,7 mm i 4 miotacze bomb głębinowych, bez uzbrojenia torpedowego, lecz nie jest jasne, czy tak się stało[14][d]. „Sleipner” został wycofany jako pierwszy z serii w 1956 roku[2][9][e].

Uwagi

  1. ↑ W niektórych źródłach (R. Kaczmarek, Norweskie..., W. Supiński, L. Błaszczyk: Okręty wojenne 1900-1966, Warszawa 1967, s.197) zdjęcie to jest opisane jako "Sleipner".
  2. ↑ Kaliber 102 mm według Whitley 1997 ↓, s. 220–221 i Tony DiGiulian: Naval Guns of Norway. NavWeaps. [dostęp 2020-07-15]. (ang.). Część literatury podaje w zaokrągleniu kaliber 100 mm (Kaczmarek 1994 ↓, s. 52)
  3. ↑ W publikacjach można spotkać omyłkową informację, wynikającą z pomylenia nazw, że „Sleipner” stacjonował w Kristiansandzie (1 Dystrykt Morski, gdzie stacjonowały „Gyller” i „Odin”) (Kaczmarek 1994 ↓, s. 53)
  4. ↑ Kaczmarek 1994 ↓, s. 55 i Whitley 1997 ↓, s. 221 podają, że wszystkie okręty przeklasyfikowano i zmodernizowano w 1948 roku, co jest sprzeczne ze szczegółowym rocznikiem flot Jane’s Fighting Ships 1953-54 1953 ↓, s. 271, zgodnie z którym „Sleipner” dopiero miał być zmodernizowany w latach 1953-54. Prawdopodobnie opisywane tam uzbrojenie dotyczy okrętów zmodernizowanych. Brak jednak informacji o przeprowadzeniu modernizacji „Sleipnera” w Conway’s All the world’s fighting ships, 1947–1995. Robert Gardiner, Stephen Chumbley (red.). 1995, s. 289. i budzi to wątpliwości z uwagi na rychłe wycofanie okrętu.
  5. ↑ Kaczmarek 1994 ↓, s. 55 podaje ogólnikowo, że wszystkie okręty wycofano ze służby w 1959 roku

Przypisy

  1. ↑ a b c Daszjan 2005 ↓, s. 12-13
  2. ↑ a b c d Conway’s... 1980 ↓, s. 379–380
  3. ↑ a b c Kaczmarek 1994 ↓, s. 52.
  4. ↑ a b c d e Kaczmarek 1994 ↓, s. 56.
  5. ↑ a b c Daszjan 2005 ↓, s. 13; Whitley 1997 ↓, s. 220–221; Kaczmarek 1994 ↓, s. 56
  6. ↑ a b c Kaczmarek 1994 ↓, s. 55.
  7. ↑ a b c d Daszjan 2005 ↓, s. 13; Whitley 1997 ↓, s. 220–221
  8. ↑ a b Gröner, Jung i Maass 1999 ↓, s. 95.
  9. ↑ a b Whitley 1997 ↓, s. 220–221.
  10. ↑ a b Kaczmarek 1994 ↓, s. 53.
  11. ↑ Don Kindell, NAVAL EVENTS, APRIL1940, Part 2 of 4 w serwisie naval-history.net [dostęp 2020-11-02].
  12. ↑ a b c d e f g h i Kaczmarek 1994 ↓, s. 54.
  13. ↑ Conway’s All the world’s fighting ships, 1947–1995. Robert Gardiner, Stephen Chumbley (red.). Annapolis: Naval Institute Press, 1995, s. 289. ISBN 1-55750-132-7. (ang.).
  14. ↑ a b Jane’s Fighting Ships 1953-54 1953 ↓, s. 271

Bibliografia

  • A.W. Daszjan. Korabli Wtoroj mirowoj wojny – WMS Polszy i stran Skandinawii (Danii, Norwiegii, Szwiecyi i Finlandii) [Корабли Второй мировой войны – ВМС Польши и стран Скандинавии (Дании, Норвегии, Швеции и Финляндии)]. „Morskaja Kollekcyja”. Nr 3/2005, 2005. (ros.). 
  • Rafał Kaczmarek. Norweskie niszczyciele typu „Sleipner”. „Okręty Wojenne”. Nr 12, s. 52–57, 1994. Tarnowskie Góry: Wydawnictwo Okręty Wojenne. 
  • Conway’s All the World’s Fighting Ships 1922–1946. Robert Gardiner, Roger Chesneau (red.). London: Conway Maritime Press, 1980. ISBN 0-85177-146-7. (ang.).
  • Erich Gröner, Dieter Jung, Martin Maass: Die deutschen Kriegsschiffe 1815–1945. Bd. 2: Torpedoboote, Zerstörer, Schnellboote, Minensuchboote, Minenräumboote. München: Bernard & Graefe, 1999. ISBN 3-7637-4801-6. (niem.).
  • Jane’s Fighting Ships 1953-54. Raymond Blackman (red.). Londyn: Sampson Low, Marston & Co, 1953. (ang.).
  • M.J. Whitley: Zerstörer im Zweiten Welkrieg. Stuttgart: Motorbuch Verlag, 1997, s. 220–221. ISBN 3-613-01426-2. (niem.).
Torpedowce (niszczyciele) typu Sleipner
Podtyp Sleipner
Podtyp Odin
W służbie niemieckiej

Media użyte na tej stronie

HNoMS Sleipner (1937).jpg
The Norwegian Sleipner class destroyer HNoMS Sleipner (published in Jane's Fighting Ships as 1937 official Sleipner photograph. Some publications identify it as HNoMS Æger, but the name Sleipner is on a board under bow turret)
Flag of Norway, state.svg

The state flag of Norway. (See also the image of the national flag of Norway.)

The proportions of the state flag are 27:16, or 6:1:2:1:6:11 horizontally and 6:1:2:1:6 vertically.
The Royal Navy during the Second World War A898.jpg
The Royal Navy during the Second World War
Two of the 4 inch gun crews at practice on board HNMS SLEIPNER a Norwegian destroyer working with the British navy.