Kałamarnica olbrzymia

Kałamarnica olbrzymia

Architeuthis dux[1]
Steenstrup, 1857
Siedmiometrowy okaz zatopiony w lodzie w akwarium w Melbourne
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	mięczaki
Gromada	głowonogi
Podgromada	płaszczoobrosłe
Nadrząd	dziesięciornice
Rząd	kałamarnice
Podrząd	Oegopsina
Rodzina	Architeuthidae
Rodzaj	Architeuthis
Gatunek	kałamarnica olbrzymia
Zasięg występowania

Kałamarnica olbrzymia, kalmarzec (Architeuthis dux) – gatunek kałamarnicy z rodziny Architeuthidae. Obok Mesonychoteuthis hamiltoni jeden z dwóch największych mięczaków na świecie. Ma dziesięć ramion (w tym dwa dłuższe z haczykowatymi przyssawkami). Największy znany okaz, znaleziony w 1887 przy brzegach Nowej Zelandii, miał średnicę oczu dochodzącą do 37 cm^[2], a długość ciała do 18 m (z czego ok. 12 m przypadało na macki)^[3]. Zwierzę to jest przypuszczalnie źródłem legend o krakenie; jest to jeden z przypadków, gdy istnienie stworzenia uważanego za mityczne znajduje potwierdzenie^[4].

W lipcu 2011 roku grupie naukowców współpracujących z telewizjami Discovery i NHK udało się wykonać pierwsze w historii nagranie żywego okazu kałamarnicy olbrzymiej. Osiągnięcie zostało poprzedzone ponad setką prób dokonywanych w absolutnej ciszy, by nie spłoszyć zwierzęcia. Film nagrano w pobliżu wysp Ogasawara, tysiąc kilometrów od Tokio^[5].

Tryb życia

O stworzeniach tych wiadomo bardzo niewiele, gdyż niemal cała dostępna wiedza pochodzi od martwych okazów wyrzuconych na brzeg lub szczątków znajdowanych w żołądkach kaszalotów.

Nie jest jasne, jak szybko rosną kałamarnice olbrzymie i jak długo mogą żyć – niektórzy autorzy sugerowali, że długość życia nie przekracza dwóch lat, podczas gdy według innych mogą one żyć znacznie dłużej i znacznie wolniej rosną^[6].

Architeuthis dux jest aktywnym drapieżnikiem wykorzystującym długie macki do chwytania zdobyczy^[3]. Dorosłe osobniki prawdopodobnie zasiedlają niewielkie obszary o stałym składzie fauny, podczas gdy młode mogą wędrować lub żywić się bardziej zmiennym pokarmem^[7]. W zbiornikach wodnych żyją przypuszczalnie od wód przypowierzchniowych do głębokości 1200 m, jednak przeważnie zasiedlają stoki kontynentalne na głębokości 300–600 m^[8].

Ekologia

Głównym drapieżnikiem polującym na Architeuthis jest kaszalot – wieloryby te nurkują na głębokość około kilometra, by polować na kałamarnice i zjadają ich bardzo duże ilości, o czym świadczą niestrawione chitynowe dzioby kałamarnic znajdowane w żołądkach złowionych kaszalotów. Rekordzista miał ich ponad osiemnaście tysięcy^[9]. Udział Architeuthis w diecie kaszalotów jest jednak zmienny – u niektórych populacji liczba tych kałamarnic stanowi ponad 42% spośród wszystkich głowonogów i ponad 82% ich masy^[10], a u innych wynosi około 12% całkowitej liczby głowonogów^[9]. Na kałamarnice olbrzymie polują również rekiny polarne, jednak udział Architeuthis w ich diecie jest stosunkowo niewielki: stanowią one 3% liczebności ofiar rekina i 15% ich masy^[11].

Kałamarnice olbrzymie żywią się głównie niewielkimi rybami, w ich żołądkach odnaleziono także szczątki skorupiaków, małży, żachw, płazińców oraz innych głowonogów^[12], w tym również przedstawicieli własnego gatunku, co dowodzi występowania kanibalizmu u Architeuthis^[12][13]. Buławy ramion chwytnych oderwane w wyniku walk z innymi kałamarnicami mogą się regenerować^[12].

Systematyka

Naukowo opisano co najmniej dwadzieścia gatunków zaliczonych do rodzaju Architeuthis, jednak obecnie niektórzy autorzy uznają tylko trzy z nich^[14], a inni – tylko A. dux^[8]. Pojawiały się m.in. przypuszczenia, że okazy wyrzucane na brzeg Atlantyku mogą należeć do innego rodzaju, niż te znajdowane na Oceanie Indyjskim lub Pacyfiku. W 2013 roku opublikowano wyniki analiz genetycznych, przeprowadzonych przez międzynarodowy zespół pod kierownictwem badaczy z Uniwersytetu Kopenhaskiego, w ramach których przebadano łącznie 43 okazy z całego świata. Z analiz wynika, że niezależnie od pochodzenia okazów, różnice genetyczne między nimi są znikome; wskazuje to, że wszystkie kałamarnice olbrzymie tworzą jedną populację i powinny zostać zaliczone do jednego gatunku^[15].

Zobacz też

• Kraken
• Kałamarnica kolosalna

Przypisy