Kałwągi

Kałwągi
	wieś
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	kętrzyński
Gmina	Korsze
Sołectwo	Kałwągi
Liczba ludności (2011)	123
Strefa numeracyjna	89
Kod pocztowy	11-430
Tablice rejestracyjne	NKE
SIMC	0478724
	Położenie na mapie gminy Korsze Kałwągi
	Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Kałwągi
	Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Kałwągi
	Położenie na mapie powiatu kętrzyńskiego Kałwągi
	54°13′22″N 21°03′36″E/54,222778 21,060000

Artykuł	54°13′22″N 21°3′36″E
- błąd	38 m
WD	54°13'N, 21°4'E, 54°14'N, 21°3'E
- błąd	2268 m
Odległość	852 m

Kałwągi (niem. Kaltwangen^[3]) – wieś w Polsce położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie kętrzyńskim, w gminie Korsze. W latach 1946–1954 wieś jako siedziba gromady była częścią dawnej Gminy Sątoczno (Laukinikowo). W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego. Wieś jest siedzibą sołectwa, do którego oprócz niej należy jeszcze Wetyn i Kamień^[4].

Części wsi

Integralne części wsi Kałwągi^[5]^[6]
SIMC	Nazwa	Rodzaj
0479184	Wetyn	przysiółek

Historia

Budynek dawnej szkoły

Kałwągi powstały w XIV wieku jako wieś czynszowa na prawie chełmińskim. Obszar wsi powiększony został w roku 1359 o dwie morgi przez wielkiego mistrza krzyżackiego Winricha von Kniprode. Wieś miała wówczas obszar 50 włók z których 5 należało do sołtysa. Czynsz wynosił pół grzywny i w naturze dwie kury od włóki. We wsi była też karczma. Wieś w tym czasie należała do parafii w Sątocznie.

W 1913 roku Kałwągi należały do dóbr grafa Fritza zu Eulenburga w Prośnie. W roku 1939 w Kałwągach działała dwuklasowa szkoła.

Po wojnie światowej powstała tu szkoła podstawowa, która w 1970 roku miała 8 oddziałów. Szkoła ta była filią Szkoły Podstawowej w Sątocznie wybudowanej w 1964. Szkoła filialna w Kałwągach funkcjonowała do końca roku szkolnego 1977/78. We wrześniu 1978 została włączona do Zbiorczej Szkoły Podstawowej w Sątocznie^[7].

27 sierpnia 2013 r. odsłonięto kamień pamiątkowy, upamiętniający myśliwych z majątku w Prośnie, którzy zginęli na frontach I wojny światowej a odnowiony przez Stowarzyszenie na Rzecz Rozwoju Regionu "Dolina Gubra". Gościem honorowym uroczystości był hrabia Udo zu Eulenburg, syn fundatora pomnika. W uroczystości odsłonięcia brał udział nadleśniczy Nadleśnictwa Bartoszyce Zbigniew Pampuch oraz burmistrz Korsz Ryszard Ostrowski.

Zabytki i obiekty historyczne

Pamiątkowy głaz, ufundowany przez hrabiego Fritza zu Eulenburg, właściciela majątku w Prośnie, upamiętniający myśliwych z majątku w Prośnie, którzy zginęli na frontach I wojny światowej: Karla Zachau z Kałwąg, Fritza Steinbecka z Błuskajm Małych i Gustava Heinricha z Sajny Wielkiej. Dawniej kamień znajdował się obok drewnianej leśniczówki. Gdy w styczniu 1945 roku na te tereny wkroczyła Armia Czerwona, pomnik został ostrzelany z broni palnej (ślady kul widoczne do dzisiaj). W 2013 r. kamień został odnowiony i udostępniony przez stowarzyszenie "Dolina Gubra". Obecnie kamień ten ustawiony jest na skrzyżowaniu dróg leśnych w pobliżu Kałwąg. Obok znajduje się leśne miejsce odpoczynku z drewnianym stołem i ławkami. Tablica informacyjna, stojąca obok kamienia, zawiera tłumaczenie widniejących na nim napisów oraz archiwalne zdjęcie, wykonane przy pomniku w 1925 roku^[8].

leśne miejsce pamięci
Kamień pamiątkowy
tablica informacyjna

Ochrona przyrody

Teren Kałwąg łącznie z przysiółkiem Wetyn wchodzi w skład obszaru Natura 2000, a mianowicie obszaru specjalnej ochrony ptaków Ostoja Warmińska. Ponadto na północ od wsi znajduje się Obszar Chronionego Krajobrazu Doliny Rzeki Guber^[9].

Demografia

W roku 1785 we wsi były 24 domy, a w 1817 było ich 22 z 215 mieszkańcami. W 1925 we wsi mieszkało 125 osób. W 1933 - 201 mieszkańców. W roku 1939 - 172 mieszkańców. W 1970 - 183 mieszkańców, w 2006 w Kałwągach mieszkały 103 osoby, w 2016 – 116 osób.

Przypisy

↑ Wieś Kałwągi w liczbach, Polska w liczbach [dostęp 2019-11-18] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 413 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22] .
↑ RÖSSEL (RESZEL). Skala 1:100 000. Warszawa: Wojskowy Instytut Geograficzny, 1928.
↑ Obwieszczenie NR 1/2017 Rady Miejskiej w Korszach z dnia 28 grudnia 2017 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu Statutu Gminy Korsze. 4 stycznia 2018. [dostęp 2022-05-04]. (pol.).
↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
↑ GUS. Rejestr TERYT
↑ kronika Szkoły Podstawowej w Sątocznie (rok szkolny 1978/79)
↑ Andrzej Grabowski: Kałwągi: kamień w lesie, czyli pamiątka przeszłości. mojemazury.pl, 2013-08-29. [dostęp 2022-05-02]. (pol.).
↑ Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska: geoserwis mapy. [dostęp 2022-05-07]. (pol.).

Bibliografia

Kętrzyn. Z dziejów miasta i okolic, Pojezierze, Olsztyn, 1978. (s. 190-191 opis wsi)
Rudolf Grenz, Der Kreis Rastenburg, Marburg/Lahn, 1976. (s. 307 Eulenburg, str. 514 demografia)

[1] Wieś Kałwągi w liczbach, Polska w liczbach [dostęp 2019-11-18] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.

[poczta-2] Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 413 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22] .

[3] RÖSSEL (RESZEL). Skala 1:100 000. Warszawa: Wojskowy Instytut Geograficzny, 1928.

[4] Obwieszczenie NR 1/2017 Rady Miejskiej w Korszach z dnia 28 grudnia 2017 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu Statutu Gminy Korsze. 4 stycznia 2018. [dostęp 2022-05-04]. (pol.).

[R2013-5] Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)

[teryt-6] GUS. Rejestr TERYT

[7] ronika Szkoły Podstawowej w Sątocznie (rok szkolny 1978/79)

[8] Andrzej Grabowski: Kałwągi: kamień w lesie, czyli pamiątka przeszłości. mojemazury.pl, 2013-08-29. [dostęp 2022-05-02]. (pol.).

[9] Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska: geoserwis mapy. [dostęp 2022-05-07]. (pol.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

Miasto	Korsze
Wsie	Babieniec Błogoszewo Dłużec Wielki Garbno Gudniki Gudziki Kałwągi Karszewo Kowalewo Duże Kraskowo Łankiejmy Olszynka Parys Piaskowiec Podlechy Pomnik Prosna Saduny Sajna Wielka Sarkajmy Sątoczno Stawnica Studzieniec Suśnik Trzeciaki Wiklewo
Osady	Błuskajmy Małe Błuskajmy Wielkie Bykowo Chmielnik Dąb Długi Lasek Dłużec Mały Dubliny Dzikowina Glitajny Głowbity Gnojewo Góra Kamień Krzemity Marłuty Płutniki Równina Dolna Równina Górna Sątoczek Starynia Suliki Tołkiny Wandajny Warnikajmy
Przysiółki	Słępy Wągniki
Integralne części wsi	Dzierżążnik Giełpsz Kałmy Kaskajmy Małe Kowalewo Małe Łękajny Nunkajmy Podgórzyn Polany Sajna Mała Wetyn Wiklewko Wygoda

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne