Kacper Caderousse

Kacper Caderousse – (w orygin. Gaspard Caderousse) postać fikcyjna z powieści Aleksandra Dumasa Hrabia Monte Christo. Jeden z wrogów tytułowego bohatera. Krawiec, potem oberżysta, w końcu galernik, morderca i szantażysta. Człowiek nędzny, pożądający jedynie pieniędzy i alkoholu. Występuje również w powieści François Taillandiera Pamiętniki hrabiego Monte Christo.

Opis postaci

Caderousse mieszkał w Marsylii niedaleko Ludwika Dantesa i jego syna Edmunda. Sukcesy tego drugiego wywoływały zazdrość w krawcu, którą jednak skutecznie ukrywał pod maską uprzejmości i przyjaźni. W roku 1815, kiedy Edmund Dantes powrócił z kolejnego rejsu, Caderousse przywitał go niezwykle serdecznie, choć pod jego nieobecność nie omieszkał wyciągnąć od jego ojca pieniądze na spłatę długu, który Edmund zaciągnął u niego przed wypłynięciem w rejs. Po powitaniu Edmunda w Marsylii Kacper udał się do oberży z Danglarsem, który od jakiegoś czasu był jego kompanem. Tam obaj panowie zaczęli pić, aż dosiadł się do nich Fernand Mondego nieszczęśliwie zakochany w narzeczonej Edmunda. Danglars namówił młodego Hiszpana, by pozbyć się człowieka, który im obojgu stoi na drodze do osiągnięcia celów. Podstępny buchalter osobiście napisał anonimowy donos na Dantesa sugerujący, że jest on bonapartystą, po czym zaproponował Fernandowi, by wysłać ów donos na policję. Caderousse był świadkiem tego wydarzenia, ale nie sprzeciwił mu się – był zbyt mocno pijany, by cokolwiek zrobić. Co prawda zareagował oburzeniem, ale kiedy Danglars udał, iż niszczy donos, krawiec uspokojony upił się na całego i przestał zajmować się tą sprawą. Niedługo potem Dantes został aresztowany podczas swoich zaręczyn, po czym osadzony na dożywocie w zamku If. Caderousse podejrzewał, iż Danglars i Mondego maczali w tym palce. Był gotów wstawić się na policji za Edmundem, lecz Danglars zniechęcił go do tego mówiąc, iż każdy kto wstawi się za bonapartystą może zostać oskarżony o pomaganie mu i również będzie aresztowany. Caderousse postanowił więc milczeć. Kilka tygodni później Kacper został powołany na front. Ponieważ w międzyczasie ożenił się z Karkontką o imieniu Magdalena, a do tego był w wieku starszym niż to przewidywał normalnie pobór, został w oddziale stacjonującym niedaleko jego miejsca zamieszkania. Gdy cesarz upadł Caderousse przeszedł do cywila i przeniósł się z żoną na wieś, gdzie założył oberżę.

Mijały lata. Małżonkom nie powodziło się w ich nowym fachu, więc od czasu do czasu pozwalali przemytnikom ukrywać towar w swojej gospodzie. Pewnego dnia roku 1829 Caderousse'a i jego żonę odwiedził tajemniczy mnich Abbie Busoni, który wykonywał ostatnią wolę zmarłego Edmunda Dantesa – miał odnaleźć Caderousse'a, Danglarsa, Fernanda i Mercedes, po czym podzielić między nich pewien piękny brylant warty 50 000 franków. Caderousse wyczuł w całej sprawie wielki zysk dla siebie i opowiedział mnichowi prawdę o pozostałych poszukiwanych przez niego osobach dowodząc, iż tylko on, Kacper Caderousse, jest godzien tego diamentu gdyż jako jeden jedyny był lojalny wobec Edmunda Dantesa. Busoni więc zostawił mu diament i odszedł. Oberżysta nie wiedział jednak, iż rzekomy mnich to w rzeczywiście sam Edmund Dantes w przebraniu, który uciekł z więzienia i poszukiwał ludzi, którzy zniszczyli mu życie, by się na nich zemścić, zaś za cenę brylantu kupił u byłego krawca i jego żony niezbędne dla niego informacje. Co do Caderousse'a, to miał on teraz szansę stać się bogatym człowiekiem i rozpocząć uczciwe życie. Jego chciwość zniszczyła jednak tę możliwość. Kacper sprowadził bowiem do swej oberży bankiera, by sprzedać mu brylant. Kupujący jednak zaoferował jedynie 45 000 franków i nie chciał dać więcej. Z powodu burzy bankier zatrzymał się na noc w oberży państwa Caderousse. Wówczas to Kacper namówiony przez żonę postanowił zamordować bankiera. Małżonkowie zaatakowali go, jednak napadnięty zdążył się obudzić i zastrzelić panią Caderousse, nim ostatecznie padł z ręki jej męża. Kacper nie przejmując się śmiercią żony zabrał brylant oraz pieniądze za niego otrzymane i uciekł z miejsca zbrodni. Został jednak schwytany przy próbie przekroczenia granicy i osadzony w więzieniu. Sąd uwierzył w jego wersję wydarzeń, w której Caderousse całą winą obciążył swoją nieżyjącą żonę i zamiast kary śmierci został skazany na dożywotnie galery.

Caderousse spędził kilka lat na galerach w Tulonie, gdzie poznał innego skazańca, młodego Benedetta. W roku 1838 chłopakiem zainteresował się lord de Wilmore (kolejne wcielenie Edmunda Dantesa) – mógł on mu pomóc w zniszczeniu jednego z jego wrogów. Podstępem więc umożliwił Benedettu ucieczkę wysyłając mu chleb z pilnikiem. Caderousse jednak czuwał i zmusił chłopaka, by ten udzielił mu pilnika i pozwolił z nim uciec. Benedetto bojąc się, że Caderousse w razie odmowy wyda go strażnikom, zgodził się i obaj więźniowie uciekli. Dotarli do Paryża, gdzie Benedetto stał się wicehrabią Andreą Cavalcanti i został oddany pod protekcję hrabiego Monte Christo (nowe wcielenie Dantesa). Caderousse zaś biedował, lecz nie zamierzał godzić się na takie życie i pewnego wieczora dopadł Benedetta, gdy ten wracał powozem do domu. Odbył z nim wówczas długą rozmowę żądając płacenia sobie co miesiąc sporej sumy pieniędzy grożąc, że w przeciwnym wypadku wszyscy dowiedzą się, kim tak naprawdę jest rzekomy wicehrabia Cavalcanti. Benedetto początkowo uległ szantażowi, ale kiedy Caderousse zaczął żądać więcej pieniędzy wspólnik postanowił się go pozbyć. Zaproponował mu obrabowanie domu hrabiego Monte Christo i osobiście narysował Caderousse'owi jego plan. Kacper więc w nocy włamał się do tego domu nie wiedząc, że Benedetto anonimowo uprzedził hrabiego o wszystkim, a hrabia w przebraniu księdza Busoni zaczaił się na włamywacza i przyłapał go na gorącym uczynku. Przerażony widokiem mnicha Caderousse zaczął błagać o litość. Busoni oznajmił, że okaże ją, jeśli włamywacz napisze list do barona Danglarsa, w którym wyjaśni, iż zalecający się do jego córki Eugenii wicehrabia Andrea Cavalcanti to naprawdę zbiegły z galer przestępca. Caderousse wykonał polecenie, wcześniej jednak rzucił się na rzekomego mnicha z nożem mając nadzieję zabić go i w ten sposób uciszyć na zawsze. Nie przewidział jednak, iż hrabia włoży pod habit kolczugę, co ocaliło go od śmierci. Busoni oburzony zbeształ Caderousse'a, po czym, gdy ten napisał zażądany przez niego list, kazał mu odejść. Nie zabił osobiście bandyty wiedząc, iż pod murem jego domu czai się ktoś, kto go w tym wyręczy – Benedetto. I rzeczywiście. Ledwo Caderousse przeskoczył mur, a wpadł w ręce ofiary swojego szantażu i został kilkakrotnie ugodzony nożem. Busoni wybiegł za nim, by napawać się widokiem jego śmierci. Następnie podał mu trzy krople brucyny, dając mu w ten sposób kilka minut życia. Wymusił na nim, by napisał krótki list z zawiadomieniem, iż zamordował go Benedetto alias wicehrabia de Cavalcanti. Po tym wszystkim Busoni szepnął swej ofierze na ucho, iż tak naprawdę nazywa się Edmund Dantes. Caderousse słysząc to nazwisko przeraził się i zrozumiał, że dopadła go Boska sprawiedliwość. Następnie skonał, zaś hrabia Monte Christo pozbył się w ten sposób pierwszego wroga.

Ciekawostki

W powieści Pamiętniki hrabiego Monte Christo losy Caderousse'a są nieco inaczej ukazane. Tam prokurator de Villefort wie, iż Benedetto jest jego nieślubnym synem. Obawiając się, że fakt ten, wychodząc na światło dzienne, może mu zaszkodzić, wynajmuje Caderousse'a, by ten zabił chłopaka. Benedetto jednak skutecznie odbiera atak bandyty i sam go zabija.

Caderousse w filmie

Aktorzy, którzy m.in. wcielili się w postać Kacpra Caderousse, to:

• Alexandre Rignault – Hrabia Monte Christo z 1943 r.
• Daniel Ivernel – Hrabia Monte Christo z 1954 r.
• Pierre Mody – Hrabia Monte Christo z 1961 r.
• Alessio Orano – Hrabia Monte Christo z 1975 r.
• Roland Blanche – Hrabia Monte Christo z 1998 r.

Warto zauważyć, że w większości ekranizacji postać Caderousse ulega poważnym zmianom. W wersjach z 1943 r, z 1954 r. i z 1961 r. jego postać połączono z postacią Danglarsa (który w tych wersjach w ogóle się nie pojawia), ma jego cechy charakteru oraz odgrywa jego rolę w spisku przeciwko Edmundowi. W filmie z 1975 r. Caderousse jest marynarzem ze statku "Faraon", który zostaje wyrzucony z pracy za kradzież prowiantu przez Dantesa, dlatego bierze świadomie udział w spisku przeciwko niemu, by potem za karę ponieść śmierć w pojedynku z Benedettem. W serialu z 1998 r. jego postać została mocno zredukowana – Caderousse i Benedetto są parą złodziejaszków ściśle ze sobą współpracujących, nie ma wzmianki o awansie społecznym Benedetta, o szantażowaniu go przez wspólnika, a sam Caderousse ginie zadźgany nożem po nieudanej próbie obrabowania domu hrabiego Monte Christo właściwie nawet nie wiadomo dlaczego – Benedetto zabija go w tej wersji praktycznie bez powodu. Z kolei w filmie z 2002 r. Caderousse w ogóle nie występuje.

Bibliografia

• Aleksander Dumas: Hrabia Monte Christo. Państwowe Wydawnictwo Iskry. Warszawa 1988
• François Taillandier: Pamiętniki hrabiego Monte Christo. Wydawnictwo Książnica. Katowice 2005
• Henri Troyat: Dumas-Piąty muszkieter. Wydawnictwo Książkowe. Warszawa 2007
• Andre Maurois: Trzej panowie Dumas. Warszawa: Muza. 1998