Kaczka (lotnictwo)

JAS 39 widziany od dołu – dobrze widoczne powierzchnie nośne w układzie kaczki

Kaczka – układ konstrukcyjny statku powietrznego (samolotu lub szybowca), w którym ster wysokości (zwany canardem) znajduje się w części dziobowej przed skrzydłami. Samolot w układzie kaczki najczęściej wyposażony jest w śmigło pchające w części ogonowej lub napęd odrzutowy.

Układ kaczki był stosowany już w najwcześniejszych konstrukcjach, np. w samolocie braci Wright Flyer I i samolocie Santos-Dumonta No.14 bis oraz w pierwszym wodnosamolocie pływakowym Canard. W okresie międzywojennym był rzadziej stosowany (Focke-Wulf F19, Curtiss-Wright XP-55 Ascender). Obecnie jest stosowany coraz częściej. Jednym z pierwszych nowoczesnych samolotów produkowanych seryjnie w takim układzie był Saab JA-37 Viggen. Później układ stosowano m.in. w samolotach odrzutowych Dassault Rafale, Eurofighter Typhoon i wielu konstrukcjach Burta Rutana.

Taka konfiguracja samolotu zwiększa siłę nośną, dzięki dodatkowemu, dodatniemu jej składnikowi pochodzącemu od usterzenia wysokości. W samolotach myśliwskich przednie usterzenie często pełni także rolę wytwornicy wirów, analogicznie jak w przypadku skrzydła pasmowego. Takie samoloty są trudne w pilotażu zwłaszcza przy większych prędkościach, dlatego stosuje się w nich najczęściej sterowanie typu fly-by-wire.

W latach powojennych w Polsce zbudowano i oblatano (marzec 1949 r.) szybowiec IS-5 Kaczka^[1].

Przypisy

Bibliografia

• Jan Wieruch: Od Braci Wright do braci Rutan. Agencja Wydawnicza Egros. ISBN 83-86268-80-8.
• Bill Gunston: Współczesne samoloty myśliwskie. Warszawa: Polska Oficyna Wydawnicza BGW, 1992, s. 28, 30, 62, 64. ISBN 83-7066-391-5.
• https://web.archive.org/web/20180514065316/http://www.piotrp.de/SZYBOWCE/pis5.htm