Kadzidło (województwo mazowieckie)

Kadzidło

wieś
Kościół w Kadzidle
Państwo	Polska
Województwo	mazowieckie
Powiat	ostrołęcki
Gmina	Kadzidło
Sołectwo	Kadzidło
Liczba ludności (2020-12-31)	4279[1]
Strefa numeracyjna	29
Kod pocztowy	07-420[2]
Tablice rejestracyjne	WOS
SIMC	0511195[3]
Położenie na mapie gminy Kadzidło Kadzidło
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Kadzidło
Położenie na mapie województwa mazowieckiego Kadzidło
Położenie na mapie powiatu ostrołęckiego Kadzidło
53°14′05″N 21°28′00″E/53,234722 21,466667

Kadzidło

Kadzidło (niem. Weihrauchstadt) – wieś w Polsce o charakterze zabudowy typu miejskiego położona w województwie mazowieckim, w powiecie ostrołęckim, w gminie Kadzidło^[3][4]. Leży przy drodze krajowej nr 53 .

Do 1931 roku Kadzidło należało do gminy Dylewo. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa ostrołęckiego.

Miejscowość jest siedzibą gminy Kadzidło.

Kadzidło leży w regionie rolniczym, mimo to większość ludności żyje z pracy poza rolnictwem, znajdując zatrudnienie w instytucjach administracyjnych, zakładach usługowych, przemyśle i rzemiośle. Jest największą miejscowością w powiecie pod względem liczby mieszkańców. Obecnie wójtem gminy jest Dariusz Łukaszewski, który wcześniej był dyrektorem Gimnazjum Publicznego im. Aleksandra Krzyżanowskiego „Wilka” w Kadzidle.

Położenie

Kadzidło położone jest w sercu Puszczy Zielonej. Puszcza Zielona stanowi północny fragment Puszczy Kurpiowskiej, rozciągającej się w północno-wschodniej części Niziny Mazowieckiej, nad Narwią i jej dopływami (Szkwa, Rozoga).

Nazwa

Ogólnie twierdzi się, iż nazwa wsi Kadzidło związana jest z wydobywanym i obrabianym kiedyś bursztynem, który w drobnych kawałkach był mieszany z jałowcem i stosowany jako kadzidło w kościołach. Jest to jednak tylko część historii pochodzenia nazwy wsi. Związana ona jest z wydobywaniem i obrabianiem bursztynu, ale nie pochodzi od stosowania go w kościołach jako kadzidła. Dawni Kurpie nie pozbywali się opiłków pozostałych z obróbki bursztynu, ale wrzucali je do ogniska siedząc przy nim wieczorami ze swoimi rodzinami i współtowarzyszami. Z opiłków wydobywał się dym o specyficznym zapachu. Z tego powodu nazywano ich „kadzidlakami”.

Historia

Nie wiadomo dokładnie, w którym roku Kadzidło powstało, niemniej jednak w aktach bartnych z lat 1673–1683 miejscowość ta już występowała^[5], co wskazywałoby, iż powstała na skutek wielkiego ruchu kolonizacyjnego, jaki miał miejsce po potopie szwedzkim na terenie całej Puszczy Zielonej. Oficjalnie za rok powstanie Kadzidła podaje się rok 1740, w którym to starosta ostrołęcki Jan Małachowski wybudował pierwszy drewniany kościół. Pierwszym proboszczem został ks. Idzi Długołęcki. W roku 1886 ks. proboszcz Konstanty Rejchel rozpoczął budowę obecnego kościoła w Kadzidle. W 1887 roku dzięki staraniu Krasińskich powstała fabryczka guzików wytwarzanych z rogu, kości i masy perłowej. Innym źródłem dochodów, poza rolnictwem, było rozpowszechnione wówczas na dużą skalę rękodzielnictwo tkackie.

Według Powszechnego Spisu Ludności z 1921 roku wieś zamieszkiwało 915 osób, 778 było wyznania rzymskokatolickiego, 3 mariawickiego a 133 mojżeszowego. Jednocześnie 781 mieszkańców zadeklarowało polską przynależność narodową, 133 żydowską, a 1 rosyjską. Było tu 141 budynków mieszkalnych^[6]. Miejscowość należała do miejscowej parafii rzymskokatolickiej. Podlegała pod Sąd Grodzki w Myszyńcu i Okręgowy w Łomży. Mieścił się tu urząd pocztowy, obsługujący całą ówczesną gminę^[7].

W wyniku agresji niemieckiej we wrześniu 1939 wieś znalazła się pod okupacją niemiecką. Od 1939 do wyzwolenia w 1945 włączona w skład Landkreis Scharfenwiese, rejencji ciechanowskiej Prus Wschodnich III Rzeszy^[8].

Na początku II wojny światowej pod Kadzidłem toczyły się walki z atakującymi wojskami niemieckimi. Podczas okupacji działały w tych okolicach jednostki partyzanckie AK. Kadzidło bardzo ucierpiało w wyniku działań wojennych. Również po wojnie w okolicach Kadzidła działały oddziały przeciwko władzy komunistycznej. W roku 1945 te oddziały zaatakowały posterunek milicji w Kadzidle.

Po wojnie następował proces odbudowy kultury kurpiowskiej. Bardzo ważną w tym rolę odegrał ówczesny proboszcz parafii Kadzidło, ks. Mieczysław Mieszko^[9]. Dziś Kadzidło stanowi znaczący ośrodek regionalnej sztuki na Kurpiach.

Od czasów ks. Mieszki, Kadzidło znacząco się zmieniło, w bardzo szybkim tempie następował proces rozwoju, oddano do użytku kilka nowych instytucji to jest nowy budynek urzędu gminy z filią PKO BP, Zespół Szkół Powiatowych, ośrodek zdrowia. Rozpoczęto również budowę sieci kanalizacyjnej z oczyszczalnią ścieków. Z czasem zatarł się typowy obraz kurpiowskiej wsi. Oprócz obiektów muzealnych nie ma już tam chat kurpiowskich zdobionych wycinankami.

Kościoły i parafia

Drewniana kaplica św. Onufrego istniała w Kadzidle już przed 1710 rokiem^[10]. Jako przeciwwagę do jezuitów z pobliskiego Myszyńca, którzy bardzo często nadużywali swoich kompetencji Jan Małachowski ufundował w Kadzidle drewniany kościół w 1740 roku^[11]. W 1783 roku syn starosty, Antoni Małachowski, wybudował kolejny kościół. Budowę obecnego kościoła rozpoczęto około 1881 roku. Budynek posiada elementy stylu renesansowego, między innymi główny ołtarz z II połowy XVII wieku przeniesiony z bazyliki kodeńskiej. Charakterystycznym elementem są dwie kropielnice z muszli morskich, znajdujące się po obu stronach wejścia. W 1872 r. z parafii Zuzela przyszedł nowy proboszcz – ks. kan. Konstanty Rejchel, który budował w latach 1881–1886 nową, murowaną świątynię, stojącą do dnia dzisiejszego. Kościół drewniany przeniesiono wówczas do Dąbrówki. W latach 1900–1919 ks. Michał Turowski malował kościół i sprawił spiżowe dzwony. Zakupił też duży obraz Matki Bożej Częstochowskiej do głównego ołtarza. W 1915 r. dwie wieże (od frontu) zostały zniszczone, a dzwony zrabowane. W latach 1919–1934 ks. Miechnikowski odbudował zburzone wieże, a ks. prob. Klemens Kubiński sprawił nowe dzwony, które w czasie ostatniej wojny zrabowali Niemcy.

Kościół parafialny p.w. Świętego Ducha w Kadzidle

Nowe wieże (zachowane do dnia dzisiejszego) nie wyglądają tak samo jak te pierwsze, oryginalne. Obecne są niższe (o czym świadczą zachowane zdjęcia kościoła sprzed 1915 r.)^[12].

W miejscu, gdzie współcześnie znajduje się rozeta umieszczona kiedyś była we wnęce nad głównymi drzwiami rzeźba. Przebudowa frontonu kościoła była związana prawdopodobnie ze zbyt dużym ciężarem rzeźby, co sprawiało, że próg nad głównymi drzwiami mógł pękać.

Parafia Kadzidło przez 6 lat wojny była bez opieki duszpasterskiej. Franciszek Zadrożny z Kierzka uzyskał pozwolenie na otwieranie kościoła w niedzielę. Zbierał wiernych i przewodniczył w nabożeństwach. Przez 6 lat wojny w kościele składowano siano, słomę, zboże, jednak naczynia liturgiczne pozostały nietknięte. Natomiast w czasie frontu po przepędzeniu Niemców żołnierze z Armii Czerwonej spustoszyli cały kościół, zostawili tylko 19 burs i manipularzy i parę porwanych ornatów bez podszewek.

Obecnie kościół jest siedzibą parafii pod wezwaniem Ducha Świętego. W strukturze kościoła rzymskokatolickiego parafia należy do metropolii białostockiej, diecezji łomżyńskiej, dekanatu Kadzidło.

Cmentarze w Kadzidle

Cmentarz w Kadzidle

• Cmentarz parafialny – został założony w roku 1775. Zajmuje powierzchnię ok. 3,1 ha.
• Cmentarz dla chorych na grypę hiszpankę – W pobliżu nieistniejącej dyskoteki Proton znajdował się cmentarz, na którym chowano w okresie międzywojennym ludzi zmarłych w czasie epidemii grypy hiszpanki.
• Cmentarz dla chorych na cholerę – Tuż przy szkole podstawowej, na tzw. górkach za kaplicą Dylewską był kiedyś cmentarz, na którym grzebano ludzi zmarłych na cholerę. Jeszcze niedawno w czasie budowy jednego z budynków mieszkalnych oraz w czasie wybierania piasku służącego do celów budowlanych znajdywano tam ludzkie szczątki. Miejsce to leży najbliżej obecnie funkcjonującego cmentarza.
• Cmentarz szwedzki – W okolicach oczyszczalni znajduje się cmentarz żołnierzy szwedzkich, którzy w roku 1807 zostali wciągnięci w zasadzkę na bagnach. Stąd też ta dzielnica Kadzidła wzięła nazwę Szwed.

JBB - zakład rozbioru mięsa w Kadzidle

Bankowość

W Kadzidle swoje oddziały mają następujące banki:

• Bank spółdzielczy;
• Bank Pocztowy S.A.;
• PKO BP SA.
• Bank Pekao SA.

Sport

Na terenie Kadzidła znajdują się dwie hale sportowe:

• hala gminna przy ulicy Kościuszki
• hala należąca do ZSP Kadzidło przy ulicy Słonecznej oraz
• strzelnica należąca do ZSP Kadzidło przy ulicy Słonecznej
• Orlik
• Stadion piłkarski z tartanową bieżnią (400 m)
• boiska wielofunkcyjne przy Publicznym Gimnazjum oraz przy obiekcie sportowym "Orlik"
• siłownia pod chmurką zlokalizowana przy obiekcie sportowym "Orlik"

Kultura

Za organizację życia kulturalnego Kadzidła odpowiada przede wszystkim Centrum Kultury Kurpiowskiej, w którego skład wchodzą:

• Zespół Folklorystyczny „Kurpianka – Cepelia” – organizuje m.in. imprezy folklorystyczne, koncerty krajowe i zagraniczne. Jako jeden z pierwszych tego typu zespołów jest zdobywcą prestiżowej nagrody im. Oskara Kolberga. Zespół „Kurpianka” składa się z trzech grup wiekowych, które koncertują oddzielnie bądź w programach łączonych. Jest współorganizatorem Międzynarodowego Festiwalu Folklorystycznego „Wesele Kurpiowskie”.
• Galeria Kurpiowska – prowadzi działalność wystawienniczą.
• Biblioteka Publiczna im. Wojciecha Woźniaka – prowadzi zajęcia plastyczne, malarskie, fotograficzne.

Pomnik w Kadzidle

Imprezy kulturalne

Wesele Kurpiowskie w Kadzidle - 18 czerwca 2017

Jeden z pokazów odbywający się w ramach 15 warsztatów etnograficznych "Ginące Zawody" w Zagrodzie Kurpiowskiej w Kadzidle - 3 czerwca 2015

Co roku na terenie Kadzidła odbywa się wiele imprez kulturalno-rozrywkowych. Najstarszą i największą z nich jest znany w Polsce, a także za granicą Międzynarodowy Festiwal Folklorystyczny „Wesele Kurpiowskie”. Początkowo mała, lokalna impreza prezentująca tylko kurpiowskie zwyczaje weselne z biegiem lat przerodziła się w Ogólnopolski Festiwal Obrzędów Weselnych. Do Kadzidła ściągały zespoły ludowe z całej polski. Rozmach Wesela Kurpiowskiego spowodował, by zapraszać gości także z zagranicy prezentujących swoje ludowe tańce i pieśni. Dzięki temu pomysłowi do Kadzidła zawitały zespoły z takich krajów jak: Turcja, Grecja, Macedonia, Węgry, Serbia, Czarnogóra, Ukraina, Białoruś, Chorwacja, Litwa, a nawet odległa Indonezja. Wesele Kurpiowskie to nie tylko Zespoły ludowe, to także koncerty gwiazd polskiej estrady. Do tej pory Kadzidło miało okazję gościć takie zespoły jak: T-Love, Stan Borys, Czerwone Gitary, Lady Pank, Kora, Szwagierkolaska, Brathanki, Lemon. Teraz Wesele Kurpiowskie przyciąga co roku tysiące turystów i stało się jedną z największych tego typu imprez w Polsce.

Współpraca międzynarodowa

• Soleczniki

Zobacz też

• Kadzidłowa
• Kadzidło (stacja kolejowa)
• Wesele Kurpiowskie

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Oficjalna strona wsi i gminy Kadzidło
• Nieoficjalna strona Gminy Kadzidło