Kaiserschützen
Landesschützen (strzelcy krajowi; od 1917 niem. Kaiserschützen – strzelcy cesarscy) – trzy pułki piechoty górskiej okresu Monarchii Austro-Węgierskiej.
Formacja strzelców krajowych (niem. Landesschützen) należała do austro-węgierskiej cesarsko-królewskiej Landwehry (niem. Kaiserlich Königliche Landwehr, k.k. Landwehr), a nie do regularnych wojsk lądowych (niem. Heer) cesarskich i królewskich sił zbrojnych (niem. Kaiserlich und Königliche Streitkräfte; k.u.k. Streitkräfte). Z tego względu nazwa tej formacji była poprzedzana skrótem k.k. (niem. kaiserlich-königlich; pol. cesarsko-królewscy); a nie k.u.k. (niem. kaiserlich und königliche; pol. cesarscy i królewscy) jak pozostałe jednostki austro-węgierskie po 1867.
Z założenia formację tę mieli zasilać wyłącznie Tyrolczycy.
Historia
Do czasu wprowadzenia obowiązku zasadniczej służby wojskowej strzelcy krajowi mieli charakter milicji ludowej (obywatelskiej). W 1871 w ramach tyrolskiej Landwehry zostało sformowanych dziesięć batalionów, którym z historycznych względów nadano nazwę Landesschützen. Każdy batalion w czasie pokoju miał się składać z czterech kompanii polowych i jednej kompanii uzupełnieniowej. W każdej kompanii służyło dziesięciu artylerzystów.
W 1893 dziesięć istniejących batalionów przeformowano w trzy pułki strzelców krajowych:
- Regiment I,
- Regiment II,
- Regiment III.
W przeciwieństwie do regularnych jednostek austro-węgierskich sił zbrojnych te trzy pułki miały numerację rzymską.
W 1903 III Regiment Strzelców Krajowych rozwiązano.
Pierwotne nazwy batalionów
Pierwotne nazwy batalionów strzelców krajowych brzmiały następująco:
- Nr. I Unterinntaler Landesschützenbataillon – Schwaz
- Nr. II Innsbrucker und Wipptaler Landesschützenbataillon – Innsbruck
- Nr. III Oberinntaler Landesschützenbataillon – Imst
- Nr. IV Oberetschtaler Landesschützenbataillon – Merano (niem. Meran)
- Nr. V Etsch- und Fleimstaler Landesschützenbataillon – Bolzano (niem. Bozen)
- Nr. VI Pustertaler Landesschützenbataillon – Brunico (niem. Bruneck)
- Nr. VII Noce-Avisiotaler Landesschützenbataillon – Mezzolombardo (niem. Welschmetz)
- Nr. VIII Trydent-Valsugana Landessschützenbataillon – Trydent (niem. Trient)
- Nr. IX Rovereto-Sarca Landesschützenbataillon – Riva
- Nr. X Vorarlberger Landesschützenbataillon – Bregencja (niem. Bregenz)
W 1917 cesarz Karol I Habsburg przy okazji wizytacji oddziałów w Calliano przemianował strzelców krajowych (niem. Landesschützen) na strzelców cesarskich (niem. Kaiserschützen). Nie podał jednak nigdy uzasadnienia tej decyzji.
Garnizony strzelców krajowych w sierpniu 1914
Pułki strzelców krajowych
- k.k. Landesschützen Regiment Trydent Nr. I
- Przydział: 88. Landwehr Infanteriebrigade – 44. Landwehr Infanterie Truppendivision – XIV Korpus Armijny
- Kontekst etniczny: 58% niemieckojęzyczni – 38% włoskojęzyczni – 4% inni
- Sformowany: 1893
- Miejsce stacjonowania: Sztab i I Batalion Trydent (niem. Trient)/ II Batalion Strigno/ III Batalion Rovereto
- Komendant: Oberst Adolf Sloninka von Holodów
- Kontekst etniczny: 58% niemieckojęzyczni – 38% włoskojęzyczni – 4% inni
- k.k. Landesschützen Regiment Bozen Nr. II
- Przydział: 88. Landwehr Infanteriebrigade – 44. Landwehr Infanterie Truppendivision – XIV Korpus Armijny
- Kontekst etniczny: 55% niemieckojęzyczni – 41% włoskojęzyczni – 4% inni
- Sformowany: 1893
- Miejsce stacjonowania: Sztab i II Batalion Bolzano (niem. Bozen)/ I Batalion Merano (Meran)/ III Batalion Riva del Garda
- Komendant: Oberst Karl Josef Stiller
- Kontekst etniczny: 55% niemieckojęzyczni – 41% włoskojęzyczni – 4% inni
- k.k. Landesschützen Regiment Innichen Nr. III
- Przydział: 88. Landwehr Infanteriebrigade – 44. Landwehr Infanterie Truppendivision – XIV Korpus Armijny
- Kontekst etniczny: 59% niemieckojęzyczni – 38% włoskojęzyczni – 3% inni
- Sformowany: 1893 – rozwiązany 1901 – sformowany na nowo 1909
- Miejsce stacjonowania: Sztab i IV Batalion San Candido (niem. Innichen)/ I Batalion Primör/ II Batalion Predazzo/ III Batalion Cortina d'Ampezzo
- Komendant: Oberst Hugo Schönherr/ Oberst Josef Hadaszczok
- Kontekst etniczny: 59% niemieckojęzyczni – 38% włoskojęzyczni – 3% inni
- (Tylko ten ostatni pułk miał w swoim składzie cztery bataliony).
Reitende Tiroler Landesschützen-Division
W 1871 pod nazwą "Kader der Landesschützen zu Pferd in Tirol und Vorarlberg" sformowano dwie kompanie, które w 1874 przemianowano na szwadrony. W 1894 zmieniono nazwę formacji na "Berittene Tiroler Landesschützen", zaś w 1912 znowu na "Reitende Tiroler Landesschützen-Division".
Dywizjon ten składał się z trzech szwadronów. Jego komendantem (dowódcą) był Oberstleutnant Moritz Srnka, natomiast miejscem postoju – Trydent.
Działania zbrojne 1914–1918
W czasie I wojny światowej strzelcy krajowi (cesarscy) walczyli w następujących regionach Europy:
- Galicja: Lwów, Gródek Lwowski, Przemyśl, Pilica, Limanowa-Łapanów, Gorlice-Tarnów, Karpaty
- Serbia
- Tyrol/ Karyntia/ Krajina
Znacząca część strzelców krajowych (cesarskich) trafiła jednak do włoskiej niewoli.
Literatura
- Heinz von Lichem, Spielhahnstoß und Edelweiß, Leopold Stocker Verlag, Graz, 1977
- Karl Glückmann, Das Heerwesen der österreich-ungarischen Monarchie, Wiedeń, 1911
- Georg Bartl, Tiroler Landesschützen/ Kaiserschützen – Ein Rückblick, Innsbruck, 1930
Linki zewnętrzne
- Österreich-Ungarns bewaffnete Macht 1900–1914 (niem.) [dostęp 17.10.2008]
| ||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||
Media użyte na tej stronie
Autor: Sodacan, Licencja: CC BY-SA 3.0
Imperial Coat of Arms of the Empire of Austria-Hungary, used from 1866 to 1915.
1st Lieutenant of the Austria-Hungarian Mounted Dalmatian Rifles (k.k. Reitende Dalmatiner Landesschützen-Division) in battle dress
Autor: Steinbeisser, Licencja: CC0
Austrian Mountain Infantry in battle dress after 1907
Landesschützen bei der Etablierung
Merchant Ensign of Austria-Hungary from 1786 until 1869 and Naval and War Ensign of Austria-Hungary from 1786 until 1915 (de jure, de facto until 1918)
Tagebuchseite des Franz Pomykahler von 1917 Kaiserschützen Regiment "Innichen" Nr. III