Kal (Polska)
| Artykuł | 54°10′45″N 21°43′44″E |
|---|---|
| - błąd | 38 m |
| WD | 54°10'0.1"N, 21°43'59.9"E, 54°11'N, 21°48'E |
| - błąd | 14 m |
| Odległość | 1500 m |
| wieś | |
 | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Wysokość | 150 m n.p.m. |
| Liczba ludności (2022) | 154[1] |
| Strefa numeracyjna | 87 |
| Kod pocztowy | 11-600[2] |
| Tablice rejestracyjne | NWE |
| SIMC | 0771016 |
Położenie na mapie gminy Węgorzewo _location_map.png "Mapa lokalizacyjna gminy Węgorzewo") | |
Położenie na mapie Polski  (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de | |
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego  | |
Położenie na mapie powiatu węgorzewskiego  | |
 54°10′45″N 21°43′44″E/54,179167 21,728889 | |
Kal (niem. Kehlen[3], Kielno[4]) – wieś w Polsce położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie węgorzewskim, w gminie Węgorzewo. Wieś znajduje się na półwyspie, pomiędzy jeziorami Mamry i Święcajty.
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa suwalskiego.
Historia
Wieś została założona przez Anzelma von Tettau, który w 1469 roku otrzymał zamek Węgobork wraz z otaczającą puszczą od namiestnika Henryka Reuss von Plauen. Przywilej lokacyjny na prośbę Anzelma von Tettau wystawił 8 kwietnia 1478 roku wielki mistrz Marcin Truchsess von Wetzhausen. Nazwa wsi (Kele, Kehlen) przejęta została zapewne od pruskich nazw wodnych.
W roku 1540 w Kalu, liczącym 60 włók, na prawie magdeburskim, mieszkały 24 rodziny, utrzymujące się z obowiązkowego bartnictwa, rybołówstwa i polowania. Kal był wsią królewską. Mieszkańcy byli ludźmi wolnymi. Nie odbywali służby wojskowej na sposób rycerski oraz nie pracowali przy budowie i naprawie zamków. W 1540 roku po raz pierwszy odnotowano funkcję sołtysa.
Mieszkańcy Kalu posiadali przywilej główszczyzny w wysokości ośmiu grzywien („jeśli zabije się człowieka (…) przyznaje się jego główszczyznę krewnym”).
Mieszały się tu wpływy pruskie, litewskie i polskie, o czym mogą świadczyć napisy w tych językach na legendarnym słupie w Kalu. Jednak już w XVI wieku wieś uległa całkowitej polonizacji. W drugiej połowie XVII wieku kartograf książęcy, Józef Naronowicz-Naroński, odkrył i odnotował na swej mapie ślady staropruskiego grodziska, położonego nad brzegiem jeziora, na południowym krańcu wsi. W późniejszym czasie na ślady te już nie natrafiono.
W 1737 roku we wsi funkcjonowała jednoklasowa szkoła.
W spisie z roku 1858 odnotowano 58 włók i 10 mórg ziemi oraz 590 mieszkańców.
W roku 1939 mieszkało we wsi 770 osób.
Przypisy
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych, Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-07].
- ↑ Kod pocztowy Kal •• Wyszukiwarka, kody pocztowe, ulice, mapa, www.kodypocztowe.info [dostęp 2019-09-16].
- ↑ B. Konopka, C. Mazur, S. Starzewski, Grosse Masurische Seen. Touristenkarte, wyd. Copernicus, PPWK Warszawa 2003, ISBN 83-7329-245-4
- ↑ Słownik węgoborski. [dostęp 2016-07-14].
Bibliografia
- Białuński G.: Kolonizacja „Wielkiej puszczy” (do 1568 roku) - starostwa piskie, ełckie, straduńskie, zelkowskie i węgoborskie (węgorzewskie). Edycja wspólna Towarzystwa Naukowego i OBN im. W.Kętrzyńskiego, Olsztyn 2002, ISBN 83-87643-97-1
- Wakar A., Wilanowski B.: Węgorzewo. Z dziejów miasta i powiatu. Pojezierze, Olsztyn 1968
Linki zewnętrzne
- Kal (Polska), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. III: Haag – Kępy, Warszawa 1882, s. 673.
| Siedziba gminy | |
|---|---|
| Sołectwa | |
| Miejscowości niesołeckie |
Media użyte na tej stronie
(c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de
Location map of Poland
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Warmian-Masurian Voivodeship. Geographic limits of the map:
- N: 54.52 N
- S: 53.07 N
- W: 19.05 E
- E: 22.95 E
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Węgorzewo County with urbanized area highlighted. Geographic limits of the map:
- N: 54.35 N
- S: 54.06 N
- W: 21.51 E
- E: 22.05 E
