Kalatos

Kalatos jako pleciony kosz na monecie aleksandryjskiej z I/II w. n.e.
Zdobiony kalatos czerwonofigurowy (Ateny, V wiek p.n.e.)

Kalatos (gr. κάλαθος) – w starożytnej Grecji przedmiot użytkowy pełniący rolę pojemnika i mający kilka pokrewnych znaczeń.

Określano tak przede wszystkim pleciony z wikliny koszyk, zwężony u dołu i rozszerzający się ku górze, będący atrybutem bogini Demeter. Duży, wypełniony owocami kalatos niesiono w uroczystej procesji na cześć bogini z Aten do Eleusis[1]. W gospodarstwie domowym pleciony kosz służył również prządkom jako pojemnik na wełnę[2], i dlatego w sztuce starogreckiej występował jako atrybut także bogini Ateny Ergane, opiekunki prac domowych[1] oraz bogini przędzenia i tkactwa[2]. Przypisywano mu również rolę w kulcie Gai i Tyche[3].

Nazwą tą określano też pochodne od kosza naczynia ceramiczne o zbliżonym kształcie. Jedno z nich, zdobione scenami figuralnymi, miało formę wysokiego cylindra (niekiedy o podwójnych ściankach) osadzonego na szerokiej, niskiej stopce, z dwoma uchwytami tuż pod grubym, rozchylonym wylewem. Nazywano tak również nieduży, lecz wysoki, cienkościenny kubek o prostej formie i kielichowato rozchylonym wylewie, służący najczęściej do przelewania wina[4] (współcześnie tę samą rolę w greckiej gastronomii pełni metalowe naczynie o tym samym kształcie).

Ponadto określenie to odnoszono do głowicy kolumn w porządku korynckim, zwłaszcza do głowic spoczywających na głowach kanefor[1].

Przypisy

  1. ↑ a b c Mała encyklopedia kultury antycznej A–Z (red. Zdzisław Piszczek). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1988, ISBN 83-01-03529-3.
  2. ↑ a b Władysław Kopaliński: Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1989.
  3. ↑ Guy Rachet: Słownik cywilizacji greckiej. Katowice: Książnica, 2006, s. 183.
  4. ↑ Maria Ludwika Bernhard: Greckie malarstwo wazowe. Wrocław: Ossolineum, 1966, s. 19.
Ceramika starożytnej Grecji
Naczynia na wino
Naczynia na wodę
Naczynia do mieszania
Do gotowania
Zastawa stołowa
Na perfumy i olejki, weselne
Ceramika rytualna
Przechowywanie i inne
Inne
Techniki
Malarstwo wazowe
Attycka amfora szyjowa

Media użyte na tej stronie

Attic Black-Figure Neck Amphora Diosphos Painter National Museum in Warsaw 142328 MNW.png
Autor: National Museum in Warsaw, Licencja: CC0
Attycka amfora szyjowa czarnofigurowa (142328 MNW), malarz Diosfosa, 500- 475 p. Chr., Strona A: Peleus oddający Achillesa na wychowanie Chironowi, obok pies; strona B: Hermes z kaduceuszem, Maia i baran; postaciom towarzyszą inskrypcje. Warszawa
Alexandria KampmannGanschow 32.762, Rv.JPG
Autor: Hermann Junghans, Licencja: CC BY-SA 3.0 de
Kalathos auf Bronzemünze aus Alexandria z.Zt. Hadrians, Kampmann/Ganschow 32.762
Brygos painter 480 BC Sappho and Alkaios Staatliche Antikensammlungen Kat 98 0001.jpg
Autor: User:MatthiasKabel, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Alkaios und Sappho. Die Blasen vor dem Mund Alkaios zeigen, daß er singt. Sappho weist seine Werbung ab. Weinkübel ca. 490 v.Chr. Staatliche Antikensammlungen München