Kalcyt

Kalcyt
(c) Rob Lavinsky, iRocks.com – CC-BY-SA-3.0 Kalcyt z Brazylii
Właściwości chemiczne i fizyczne
Skład chemiczny	CaCO3
Twardość w skali Mohsa	3,0
Przełam	muszlowy[1][2]
Łupliwość	doskonała trójkierunkowa[1][2]
Pokrój kryształu	słupkowy bądź tabliczkowy (2000 postaci)
Układ krystalograficzny	trygonalny
Gęstość minerału	2,6–2,8 g/cm³
Właściwości optyczne
Barwa	bezbarwny lub różne barwy (biały, szary)
Rysa	biała
Połysk	szklisty, oleisty lub matowy
Współczynnik załamania	no=1,658; ne=1,486
Inne	wykazuje silną dwójłomność
Dodatkowe dane
Postacie alotropowe	aragonit i heksagonalny vateryt
Klasyfikacja Strunza	05.AB.05

Kalcyt – minerał z gromady węglanów, węglan wapnia. Bardzo rozpowszechniony minerał skałotwórczy.

Nazwa pochodzi od gr. χάλιξ chalix = wapno oraz łac. calx (calcis) = wapno i nawiązuje do tradycyjnego zastosowania tego minerału.

Właściwości

Tworzy kryształy izomeryczne, tabliczkowe, słupkowe, igiełkowe. Często wykształca bliźniaki oraz zrosty wielokrotne. Odznacza się bogactwem postaci – znanych jest ponad 2000 form jego kryształów i kombinacji. Najczęściej przyjmuje postać romboedrów i skalenoedrów. Pospolity minerał utworów hydrotermalnych. Często tworzy naskorupienia, naloty, żyły. Jest izostrukturalny z magnezytem, rodochrozytem, syderytem. Jest kruchy, przezroczysty, często zawiera domieszki: manganu – manganokalcyt; żelaza i magnezu – kalcyt magnezowy; strontu – stroncjokalcyt; baru i kobaltu – kobaltokalcyt; ołowiu – plumbokalcyt.

W czystych kryształach kalcytu (szpat islandzki) można zaobserwować zjawisko podwójnego załamania światła.

Szereg izomorficzny kalcytu: magnezyt MgCO₃, sferokobaltyn CoCO₃, smithsonit ZnCO₃, syderyt FeCO₃, rodochrozyt MnCO₃ i kalcyt.

Tworzy trzy polimorfy: kalcyt, aragonit (rombowy) i vateryt (heksagonalny).

Galeria

• 

  Kalcyt w pegmatycie, Zimnik, okolice Jeleniej Góry, Karkonosze.

• 

  Kalcyt z wrostkami pirytu, Kostomłoty, Góry Świętokrzyskie.

• 

  Nietoperz zalany kalcytem w Jaskini Niedźwiedziej w Kletnie

• 

  Mikrożyła kalcytu i hematytu (miejscowość Wiry)

Występowanie

Kalcyt stanowi powszechny składnik skałotwórczy.

Kryształy kalcytu przybierają bardzo różne postacie i są elementem wielu różnych skał – wapienie, marmury, nacieki jaskiniowe (stalaktyty, stalagmity i stalagnaty), oolity, dolomitów, margli, zieleńców, fyllitów, skarnów, erlanów. Może występować jako spoiwo w piaskowcach i zlepieńcach. Tworzy wypełnienie żyłek w najrozmaitszych skałach osadowych i metamorficznych.

Miejsca występowania to głównie: Wielka Brytania (Kumbria, Kornwalia), Islandia, Niemcy, USA, Czechy.

W Polsce – występuje na Wyżynie Śląskiej i Krakowsko-Częstochowskiej, w Górach Świętokrzyskich^[3], Pieninach, Tatrach, na Górnym i Dolnym Śląsku.

Zastosowanie

Kalcyt stosowany jest w

• przemyśle budowlanym – do produkcji wapna i cementu
• przemyśle chemicznym – do wytwarzania sody i sody kaustycznej
• przemyśle metalurgicznym – jako topnik
• rolnictwie – jako nawóz
• przemyśle optycznym – do produkcji pryzmatów polaryzacyjnych (nikoli)
• przemyśle ceramicznym
• przemyśle szklarskim
• przemyśle cukrowniczym
• zdobnictwie – jako kamień dekoracyjny i ozdobny.

Jest też ceniony i poszukiwany przez kolekcjonerów.

Zobacz też

• dwójłomność

Przypisy