Kaldera Yellowstone

Kaldera Yellowstone
Ilustracja
Gejzery i gorące źródła, występujące w Parku Narodowym Yellowstone, są powierzchniowym przejawem podziemnej komory magmowej.
Państwo Stany Zjednoczone
PołożeniePark Narodowy Yellowstone, Wyoming
PasmoGóry Skaliste
Wysokość2805 m n.p.m.
Położenie na mapie Wyomingu
Mapa konturowa Wyomingu, blisko lewej krawiędzi nieco u góry znajduje się czarny trójkącik z opisem „Kaldera Yellowstone”
Położenie na mapie Stanów Zjednoczonych
Mapa konturowa Stanów Zjednoczonych, u góry po lewej znajduje się czarny trójkącik z opisem „Kaldera Yellowstone”
44°24′N 110°42′W/44,400000 -110,700000

Kaldera Yellowstone – kaldera wulkaniczna znajdująca się pod powierzchnią ziemi na terenie Parku Narodowego Yellowstone w USA w stanie Wyoming. Nazywana także Yellowstone supervolcano (superwulkanem Yellowstone).

Kaldery Yellowstone: najnowsza – kolor fioletowy; starsze – kolor zielony

Kaldera Yellowstone o rozmiarach ok. 55 × 80 km położona jest nad tzw. plamą gorąca i jest pozostałością po gigantycznych eksplozjach superwulkanu, jakie miały miejsce 2,1 mln, 1,3 mln oraz 640 tys. lat temu. Były to erupcje o najwyższym stopniu w 8-stopniowej skali VEI (Indeks Eksplozywności Wulkanicznej). W czasie ostatniej, 640 tys. lat temu, do atmosfery zostało wyrzucone ponad 1000 km³ materiału piroklastycznego. Po erupcji doszło do zapadnięcia się opróżnionej komory i powstania kaldery zapadliskowej. Obszar ten nazywany jest wielką kalderą. Później następowały mniejsze erupcje lawowe, bez wyrzutu piroklastyków. Ostatni wypływ lawy nastąpił 70 000 lat temu. Badania falami sejsmicznymi wykazały że komora magmowa znajduje się 5–10 kilometrów pod powierzchnią.

Ze względu na możliwość kolejnego wybuchu, kaldera jest monitorowana za pomocą rozmieszczonych na jej obszarze odbiorników GPS oraz pomiarów radarowych wykonywanych przez satelity. W obserwacje kaldery zaangażowane są zespoły uczonych z University of Utah w Salt Lake City oraz z US Geological Survey. Stwierdzono, że w latach 1987–1995 dno całej kaldery opadło o ok. 11 cm, a potem zaczęło się podnosić w północnej części oraz że w latach 1997–2003 północny skraj kaldery podniósł się o 12 cm, natomiast jej centralna część osiadła. Obserwacje te sugerowały, że magma wypełniająca komorę magmową pod kalderą (na głębokości ok. 10 km) przepłynęła z jej centralnej części w stronę północnego skraju. Ostatnie pomiary, przeprowadzone między połową roku 2004 a końcem 2006, wskazują na gwałtowny zwrot, jaki nastąpił w tym czasie pod kalderą. Północna jej część, która puchła przez szereg ostatnich lat, nagle opadła o 8 cm, podczas gdy centrum, obniżające się od ponad 20 lat, podniosło się aż o 18 cm. Wynika z tego, że centralna część kaldery podnosiła się w tym czasie o 7 cm rocznie. Jest to najszybsze tempo zmian od 1923 r., gdy zaczęto przeprowadzać systematyczne pomiary[1].

Szacuje się, że kolejna erupcja o skali tej sprzed 640 tys. lat zniszczyłaby znaczną część Stanów Zjednoczonych i doprowadziła do ochłodzenia klimatu z powodu olbrzymich ilości uwolnionych tlenków siarki, które tworzą cienki welon kwasu siarkowego wokół planety odbijający światło słoneczne przez wiele lat. Szacuje się, że około 5 miliardów ludzi umarłoby z głodu.

Według niektórych hipotez podobne skutki przyniósł wybuch superwulkanu Toba na Sumatrze ok. 75 tys. lat temu, stawiając na krawędzi zagłady gatunek Homo sapiens i ograniczając populację ludzką do zaledwie kilku tysięcy osobników. Scenariusz możliwej katastrofy, wywołanej kolejną erupcją superwulkanu Yellowstone, został przedstawiony w filmie Superwulkan zrealizowanym w koprodukcji BBC i Discovery Channel w 2005 r.[2][3]

Przypisy

  1. ↑ Wyrok z odroczeniem, „Świat Nauki”, nr 1, 2008, s. 6–8.
  2. ↑ Yellowstone wielkim wulkanem, Polskie Radio [dostęp 2008-01-02] [zarchiwizowane z adresu 2014-04-24].
  3. ↑ Gorący kocioł pod Yellowstone, Interia.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Flag of the United States.svg
The flag of Navassa Island is simply the United States flag. It does not have a "local" flag or "unofficial" flag; it is an uninhabited island. The version with a profile view was based on Flags of the World and as a fictional design has no status warranting a place on any Wiki. It was made up by a random person with no connection to the island, it has never flown on the island, and it has never received any sort of recognition or validation by any authority. The person quoted on that page has no authority to bestow a flag, "unofficial" or otherwise, on the island.
U+25B2.svg
Black up-pointing triangle ▲, U+25B2 from Unicode-Block Geometric Shapes (25A0–25FF)
Yellowstone Castle Geysir.jpg
Autor: user: Flicka, Licencja: CC BY-SA 3.0
Castle Geyser during an eruption. Yellowstone National Park, Wyoming, USA.
Usa edcp relief location map.png
Autor: Uwe Dedering, Licencja: CC BY-SA 3.0
Relief location map of the USA (without Hawaii and Alaska).

EquiDistantConicProjection : Central parallel : 

* N: 37.0° N

Central meridian : 

* E: 96.0° W

Standard parallels: 

* 1: 32.0° N
* 2: 42.0° N

Made with Natural Earth. Free vector and raster map data @ naturalearthdata.com.

Formulas for x and y: 

x = 50.0 + 124.03149777329222 * ((1.9694462586094064-({{{2}}}* pi / 180))
      * sin(0.6010514667026994 * ({{{3}}} + 96) * pi / 180))
y = 50.0 + 1.6155950752393982 * 124.03149777329222 * 0.02613325650382181
      - 1.6155950752393982  * 124.03149777329222 *
     (1.3236744353715044  - (1.9694462586094064-({{{2}}}* pi / 180)) 
      * cos(0.6010514667026994 * ({{{3}}} + 96) * pi / 180))
Wyoming Locator Map with US.svg
Ta ^specifik^ z W3C grafika wektorowa została stworzona za pomocą Inkscape.