Kalendarium historii Łodzi (1945–1989)

Kalendarium historii Łodzi (1945–1989) – chronologiczne zestawienie wydarzeń z historii miasta w okresie Polski Ludowej, m.in. politycznych, gospodarczych, społecznych, administracyjnych, urbanistycznych, kulturalnych i sportowych, ukazujących przemiany, jakie dokonały się w Łodzi po II wojnie światowej, a przed początkiem transformacji ustrojowej i gospodarczej Polski w 1989 roku.

Legenda

(c) Bundesarchiv, Bild 183-30617-0002 / CC-BY-SA 3.0

Gustav-Adolf Schur, reprezentant NRD, na mecie XII etapu (Stalinogród – Łódź) VIII Wyścigu Pokoju na stadionie ZKS „Włókniarz” (16 maja 1955)

Łódź w Polsce Ludowej (1945–1989)

Kalendarium obejmuje wydarzenia od 19 stycznia 1945 roku – dnia zajęcia miasta przez wojska armii radzieckiej do 4 czerwca 1989 roku – dnia, w którym odbyła się I tura pierwszych w Polsce po II wojnie światowej częściowo wolnych wyborów do Sejmu i całkowicie wolnych do Senatu.

1945

Rektorat UŁ (maj 2005)

Rektorat PŁ (maj 2005)

Akademia Sztuk Pięknych (sierpień 2007)

Siedziba Akademii Muzycznej (maj 2015)

• zajęcie miasta (19 stycznia) przez armię radziecką;
•  (A)  obowiązki prezydenta miasta przejął (od 25 stycznia) Kazimierz Witaszewski; pełnił je do 7 marca;
•  (L)  wstępny spis ludności (4 marca) wykazał 292 328 mieszkańców;
•  (P)  pierwsze posiedzenie Rady Narodowej miasta Łodzi (7 marca);
•  (A)  prezydentem Łodzi został (od 7 marca) Kazimierz Mijal; funkcję pełnił do 17 lutego 1947;
•  (E)   (K)  utworzenie (18 kwietnia) Państwowego Konserwatorium Muzycznego (obecna Akademia Muzyczna im. Grażyny i Kiejstuta Bacewiczów), w oparciu o przedwojenne tradycje muzyczne Konserwatorium Heleny Kijeńskiej-Dobkiewiczowej (od kwietnia 1946 r. Państwowa Wyższa Szkoła Muzyczna, od 1982 r. Akademia Muzyczna, od 1999 r. nosząca imię Grażyny i Kiejstuta Bacewiczów);
•  (E)   (K)  utworzenie (wiosną) Państwowej Wyższej Szkoły Sztuk Plastycznych (od 23 kwietnia 1988 r. noszącej imię Władysława Strzemińskiego, od 1996 r. Akademia Sztuk Pięknych im. Władysława Strzemińskiego); początkowo uczelnia mieściła się w niewielkim, międzywojennym budynku przy ul. Narutowicza 77; od 1976 r. w nowej siedzibie przy ul. Wojska Polskiego 121, wzniesionej według projektu Bolesława Kardaszewskiego; monumentalny gmach stanowi do dziś jedyny w Polsce przykład kompleksu zrealizowanego na potrzeby współczesnej, wielowydziałowej uczelni artystycznej;
•  (E)  utworzenie (24 maja) Politechniki Łódzkiej; pierwsze działania zmierzające do utworzenia akademii technicznej w Łodzi podjęto już w XIX w. (dwukrotne, w latach 60. i 70.), starania okazały się jednak bezskuteczne; idea powstania uczelni upadła kolejny raz w latach 20. XX w.; zrealizowała się dopiero po II wojnie światowej, dzięki decyzji Ministerstwa Oświaty^[1]; Politechnika Łódzka to czwarta uczelnia techniczna w Polsce w rankingu szkół wyższych 2015 magazynu edukacyjnego „Perspektywy” i czwarta najchętniej wybierana uczelnia w Polsce według raportu Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego^[2];
•  (E)  utworzenie (24 maja) Uniwersytetu Łódzkiego, jako kontynuatora dorobku i tradycji działających w okresie międzywojennym w Łodzi Instytutu Nauczycielskiego (1921–28), Wyższej Szkoły Nauk Społecznych i Ekonomicznych (1924–28) oraz oddziału Wolnej Wszechnicy Polskiej (1928–39); w 2007 r. Uniwersytet znalazł się wśród 500 najlepszych uczelni na świecie według rankingu magazynu „The Times”;
•  (Ś)  ukazanie się (20 czerwca) pierwszego numeru „Głosu Robotniczego” – organu prasowego PPR (do grudnia 1948), następnie PZPR; dziennik ukazywał się do 1990 r., później – do 1997 – jako „Głos Poranny”;
•  (K)  inauguracja działalności (5 lipca) w hotelu „Grand” teatru „Syrena” (jego pierwszymi aktorami byli m.in.: Edward Dziewoński, Ludwik Sempoliński, Adolf Dymsza, Stanisława Perzanowska, Jerzy Pichelski, Wieńczysław Gliński, Stefan Witas, Wacław Jankowski i Jadwiga Andrzejewska); w 1947 r. teatr przeniesiono do Warszawy^[3];
•  (A)  faktyczne włączenie (26 lipca) obszaru gminy Chojny w granice administracyjne Łodzi^[4], przed inkorporacją terenów podmiejskich w lutym 1946 r. (zobacz »);
•  (N)  utworzenie (we wrześniu) jedynego w Polsce Instytutu Włókiennictwa, najstarszej jednostki naukowo-badawczej przemysłu włókienniczego w kraju; w 2007 r. do Instytutu Włókiennictwa włączono: Instytut Inżynierii Materiałów Włókienniczych, Instytut Technik i Technologii Dziewiarskich „TRICOTEXTIL” oraz Instytut Architektury Tekstyliów; aktualnie jednostka funkcjonuje w dwóch lokalizacjach – przy ul. Brzezińskiej 5/15 oraz ul. Gdańskiej 118;
•  (A)  faktyczne włączenie (17 października) obszaru miasta Rudy Pabianickiej w granice Wielkiej Łodzi^[5], przed inkorporacją terenów podmiejskich w lutym 1946 r. (zobacz »);
•  (A)  faktyczne włączenie (22 października) obszaru Radogoszcza w granice Wielkiej Łodzi^[6], przed inkorporacją terenów podmiejskich w lutym 1946 r. (zobacz »);
•  (A)  faktyczne włączenie (31 października) części gminy Brus – gromad: Brus, Cyganka, Nowe Złotno I i II, Stare Złotno, Leonów oraz wsi: Smólsko (ob. Smulsko), Retkinia I i II, Rokicie Nowe i Rokicie Stare – w granice Wielkiej Łodzi^[7], przed inkorporacją terenów podmiejskich w lutym 1946 r. (zobacz »);
•  (A)  faktyczne włączenie (5 listopada) części gminy Łagiewniki – gromad: Łagiewniki Małe, Łagiewniki Klasztorne i Modrzew, enklawy wsi Skotniki przy granicy folwarku Łagiewniki A i granicy gminy Dobra oraz enklawy wsi Łagiewniki Poklasztorne przy granicy folwarku Łagiewniki A i granicy gminy Dobra – w granice Wielkiej Łodzi^[7], przed inkorporacją terenów podmiejskich w lutym 1946 r. (zobacz »);
•  (A)  faktyczne włączenie (7 listopada) części gminy Rąbień – wsi Grabieniec, Mikołajew, Odzierady i wschodniej części wsi Antoniew – w granice Wielkiej Łodzi^[7], przed inkorporacją terenów podmiejskich w lutym 1946 r. (zobacz »);
•  (A)  faktyczne włączenie (9 listopada) części gminy Wiskitno – gromady Olechów oraz wsi Jędrzejów, Jędrzejów Młynek, Jędrzejów Parcele, Wiskitno II i Wiskitno Miasto-Ogród – w granice Wielkiej Łodzi^[7], przed inkorporacją terenów podmiejskich w lutym 1946 r. (zobacz »);
•  (A)  faktyczne włączenie (12 listopada) części gminy Nowosolna – gromad: Place Stoki, Antoniew Stoki, Stoki, Sikawa, Augustów, Henryków, Janów, Antoniew Sikawa, Budy-Sikawa i Budy-Stoki – w granice Wielkiej Łodzi^[7], przed inkorporacją terenów podmiejskich w lutym 1946 r. (zobacz »);
•  (A)  faktyczne włączenie (14 listopada) części wsi Starowa Góra z gminy Gospodarz w granice Wielkiej Łodzi^[7], przed inkorporacją terenów podmiejskich w lutym 1946 r. (zobacz »);
• odsłonięcie (18 listopada) w parku im. księcia Józefa Poniatowskiego pomnika Wdzięczności Armii Czerwonej;
•  (A)  faktyczne włączenie (21 listopada) części gminy Widzew – wsi Lublinek i Chocianowice oraz osad Chocianowiczki i Młyn Charzew – w granice Wielkiej Łodzi^[7], przed inkorporacją terenów podmiejskich w lutym 1946 r. (zobacz »);
•  (A)  faktyczne włączenie (26 listopada) części gminy Dobra – wsi Łodzianka oraz części wsi Łukaszów, Muskule Stare (ob. Stare Moskule), Wilanów A i Wilanów B – w granice Wielkiej Łodzi^[7], przed inkorporacją terenów podmiejskich w lutym 1946 r. (zobacz »);
•  (K)  otwarcie (4 grudnia) atelier Przedsiębiorstwa Państwowego „Film Polski” przy ul. Łąkowej 29; na potrzeby przedsiębiorstwa przejęto i zaadaptowano halę sportową; pierwszym filmem zrealizowanym w atelier były w 1946 Zakazane piosenki w reż. Leonarda Buczkowskiego; w 1952 r. przedsiębiorstwo zostało przekształcone w Centralny Urząd Kinematografii;

1945–48

•  (A)  pełnienie przez miasto funkcji zastępczej stolicy państwa (budynki rządowe mieściły się przy obecnej ul. Legionów, róg ul. Gdańskiej);

1946

•  (D)  wysadzenie (11/12 lutego) pomnika Wdzięczności Armii Czerwonej w parku im. księcia Józefa Poniatowskiego przez działaczy Korpusu Obrony Narodowej pod dowództwem Władysława Stanilewicza; pomnik został odbudowany i ponownie odsłonięty 7 listopada; w listopadzie 1991 został zdemontowany^[8];
•  (A)  największa w dziejach Łodzi inkorporacja terenów podmiejskich (13 lutego), dzięki której powierzchnia miasta wzrosła prawie czterokrotnie (do 21 201 ha)^[9]; przyłączono wówczas kilkadziesiąt osad i wsi, m.in. Brus^[a], Chocianowice^[b], Lublinek^[b], Łagiewniki^[c], Olechów^[d], Radogoszcz^[e], Retkinię^[a], Smulsko^[a] oraz miasto Rudę Pabianicką^{[f][g] [10]};
•  (Ś)  uruchomienie (18 kwietnia) drukarni Zakładów Graficznych Robotniczej Spółdzielni Wydawniczej „Prasa” przy ul. Żwirki 17^[11] (od 1973 r. Prasowe Zakłady Graficzne w Domu Prasy przy ul. Armii Czerwonej 28, obecnie Drukarnia Prasowa S.A. przy al. Piłsudskiego 82);

Łódzki Ogród Botaniczny
im. Jakuba Mowszowicza
(maj 2011)

•  (A)  wprowadzenie (27 maja) podziału Łodzi na trzy dzielnice: Północ, Południe i Śródmieście (obowiązywał do 10 kwietnia 1953);
•  (S)  zdobycie przez koszykarki TUR Łódź (obecnie „Społem” Łódź) mistrzostwa Polski w koszykówce kobiet;
•  (S)  zdobycie przez piłkarki ręczne „Zrywu” Łódź pierwszego mistrzostwa Polski w piłce ręcznej kobiet w wersji 7-osobowej (kolejne w 1947 r.);
•  (K)  ukończenie zdjęć (w sierpniu) do pierwszego polskiego powojennego filmu fabularnego – Zakazane piosenki; zrealizowany w pomieszczeniach Filmu Polskiego przy ul. Łąkowej 29 obraz, w większości był kręcony w Łodzi, gdzie zrekonstruowano np. niektóre plenery i warszawskie ulice;
•  (Z)  utworzenie (19 września) Ogrodu Roślin Leczniczych przy ul. Krzemienieckiej, o powierzchni 1,3 ha; w 1953 został przekształcony w Miejski Ogród Botaniczny, a w latach 1967–73 rozbudowany; obecnie Łódzki Ogród Botaniczny im. Jakuba Mowszowicza (jeden z największych w Polsce – powierzchnia ok. 67 ha);
•  (D)  największa w dziejach Łodzi katastrofa kolejowa (28 września) – na dworcu Łódź Kaliska jadący z Jeleniej Góry do Warszawy pociąg pospieszny najechał na stojący pod semaforem pociąg osobowy; liczba ofiar śmiertelnych przekroczyła 20, rannych zostało ok. 150 osób;
•  (T)  rozpoczęcie kursowania (we wrześniu) przez pierwszą po zakończeniu wojny taksówkę; był nią 6-osobowy citroën, należący do przedwojennego taksówkarza Józefa Pakulskiego, który jako jedyny otrzymał po wojnie koncesję od Wydziału Przemysłu; cena za pierwszy kilometr wynosiła 80 zł, za każdy następny 40 zł^[12];
•  (T)  przedłużenie (20 października) linii tramwajowej wzdłuż ul. Narutowicza od ul. Kopcińskiego do nowej pętli na Radiostacji^[13];
•  (E)  utworzenie Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej (obecna Akademia Teatralna im. Aleksandra Zelwerowicza), w oparciu o tradycje Państwowego Instytutu Sztuki Teatralnej; pierwszym rektorem i dziekanem Wydziału Reżyserii został Leon Schiller; w 1949 r. szkołę przeniesiono do Warszawy, a na jej miejscu w Łodzi powstała Państwowa Wyższa Szkoła Aktorska;

1947

Nowe hale targowe
na placu Barlickiego
(październik 2012)

Park przy ul. Leczniczej
(czerwiec 2008)

•  (V)  wizyta noblistów Irène Joliot-Curie i Frédérica Joliot-Curie (12 stycznia), uroczyste przyjęcie w sali kina „Bałtyk”;
•  (A)  prezydentem Łodzi został (od 17 lutego) Eugeniusz Stawiński; funkcję pełnił do 15 kwietnia 1949;
•  (R)  ingres (20 kwietnia) do katedry łódzkiej trzeciego ordynariusza diecezji łódzkiej – biskupa Michała Klepacza;
•  (D)  proces Hansa Biebowa (23–30 kwietnia) – szefa niemieckiej administracji Ghetto Litzmannstadt – przed łódzkim Sądem Okręgowym, zakończony skazaniem na karę śmierci przez powieszenie; wyrok wykonano 23 czerwca w nieistniejącym obecnie więzieniu przy ul. Sterlinga 16;
•  (H)  otwarcie (29 kwietnia) hali targowej przy pl. Barlickiego; obecnie na placu siedzibę ma „Zielony Rynek” – targowisko składające się z trzech hal;
•  (S)  zdobycie przez piłkarki ręczne „Zrywu” Łódź (po raz drugi) mistrzostwa Polski w piłce ręcznej kobiet w wersji 7-osobowej;
•  (Z)  utworzenie pierwszego po wojnie parku publicznego – przy ul. Leczniczej, w kwartale pomiędzy ulicami Leczniczą, Podmiejską, Słowackiego, Łukasińskiego i Kasową; usytuowany na placu przy przychodni Ubezpieczalni Społecznej park, o powierzchni 1,88 ha, powstał według projektu K. Marcinkowskiego^[14];
•  (S)  po raz czwarty Łódź była (27 września) miastem etapowym 6. Wyścigu Kolarskiego dookoła Polski (obecnie Tour de Pologne); meta III etapu Częstochowa – Łódź (142 km) znajdowała się po raz trzeci na torze kolarskim w parku Helenów^[h]; zwyciężył Roman Siemiński (Elektryczność Warszawa, 3:41:02); najlepszy z łodzian – Lucjan Pietraszewski (Towarzystwo Zwolenników Sportu Łódź) – był na mecie 2. (3:55:10) i otrzymał srebrną wazę z kryształem ufundowaną przez „Dziennik Łódzki”, puchar srebrny od firmy B. Kantor oraz kupon materiału na ubranie ze stuprocentowej wełny od Wydziału Spożywczego „Społem”^[15]; 28 września kolarze wyruszyli z Łodzi do Warszawy;
•  (T)  przedłużenie (12 października) linii tramwajowej od cmentarza na Dołach ulicą Strykowską do nowej pętli Strykowska/Inflancka^[13];

1948

Siedziba łódzkiej „Filmówki” (październik 2010)

Siedziba MPK – Łódź
przy ul. Tramwajowej 6 (kwiecień 2007)

•  (H)  otwarcie (21 lutego) Centralnego Domu Towarowego w kamienicy przy ul. Piotrkowskiej 62;
•  (E)   (K)  utworzenie (8 marca) Państwowej Wyższej Szkoły Filmowej (obecna PWSFTViT im. Leona Schillera); w 1958 r. Państwową Wyższą Szkołę Filmową połączono z utworzoną w 1949 r. Państwową Wyższą Szkołą Aktorską (od 1954 r. Państwowa Wyższa Szkoła Teatralna im. Leona Schillera);
•  (S)  po raz pierwszy Łódź była (1 maja) miastem etapowym I Wyścigu Pokoju z Warszawy do Pragi; meta I etapu Warszawa – Łódź (190 km) znajdowała się na ulicy Piotrkowskiej przy posesji nr 86; zwyciężył Czechosłowak – Jan Veselý (5:51:28); 2 maja kolarze wyruszyli z Łodzi do Wrocławia^[16];
•  (K)   (U)  udostępnienie (4 czerwca) Łódzkiej Orkiestrze Symfonicznej świeżo odrestaurowanego gmachu przy ul. Narutowicza 20;
•  (S)  zdobycie przez koszykarzy YMCA Łódź mistrzostwa Polski w koszykówce mężczyzn; były to pierwsze mistrzostwa Polski w koszykówce mężczyzn rozgrywane systemem ligowym; sukces powtórzyli koszykarze „Spójni” Łódź (obecnie „Społem” Łódź) w latach 1950, 1952 i Włókniarza Łódź (obecnie ŁKS Łódź) w 1953;
•  (S)  po raz piąty Łódź była (3 lipca) miastem etapowym 7. Międzynarodowego Wyścigu Kolarskiego dookoła Polski (obecnie Tour de Pologne); meta X etapu Częstochowa – Łódź (135 km) znajdowała się po raz czwarty na torze kolarskim w parku Helenów; zwyciężył Bolesław Napierała (3:56:40); najlepszy z łodzian – Zdzisław Stolarczyk („Naprzód” Ruda Pabianicka) – był na mecie 7. (3:56:46) i otrzymał: 1 tonę węgla z dostawą od firmy „Węglopał” W. Kowalewski, papierośnicę srebrną ze złotą dedykacją od Zgromadzenia Kupców m. Łodzi oraz maszynkę elektryczną do kawy od Z.K.S. „Gastronomia”^[17]; 4 lipca kolarze wyruszyli z Łodzi do Warszawy;
•  (D)  tragedia na jeziorze Gardno^[i] (18 lipca) – wskutek nieodpowiedzialności przewoźnika utonęły 22 nastoletnie harcerki z 15. Łódzkiej Drużyny Harcerskiej, kierowniczka kolonii, na której przebywały, komendantka Aldona Markiewicz, oraz nauczycielka Szkoły Powszechnej nr 161 w Łodzi, opiekunka drużyny Eugenia Leszewska; w ich pogrzebie (21 lipca) na Starym Cmentarzu uczestniczyło około 25 000 łodzian; sprowadzenie ciał zorganizował Zarząd Miejski, który również pokrył koszty pogrzebu; większość ofiar spoczęła w jednej kwaterze; w 2003 r., w 55. rocznicę tragedii, Szkoła Podstawowa w Gardnie Wielkiej przybrała imię Joanny Skwarczyńskiej, która była jedną z ofiar (w chwili śmierci miała 13 lat, stała się więc najmłodszą patronką szkoły w Polsce)^{[18][19][20][21]};
•  (U)  rozpoczęcie (27 lipca) przebudowy ul. Stalina (ob. al. Piłsudskiego) w rejonie pl. Zwycięstwa; w jej wyniku powstał zalążek przyszłej trasy W–Z, wybudowanej (I etap) w latach 1976–78;
•  (T)  uruchomienie (11 października) miejskiej komunikacji autobusowej; do lipca 1950 kursowała tylko jedna linia („A”) na trasie: pl. Niepodległości – Rzgowska – Rzgowska/Józefów (od 2 listopada 1949 na trasie: Chojny – Rzgowska – Rzgowska/Józefów)^[13][22];
•  (T)  oddanie do użytku (24 października) nowych tras tramwajowych na Stoki (z nową pętlą) i na Dąbrowę (do linii kolei obwodowej)^[13];
•  (O)   (T)  powstanie (5 listopada) przedsiębiorstwa Miejskie Zakłady Komunikacyjne w Łodzi^[13] (od 1 stycznia 1951 Miejskie Przedsiębiorstwo Komunikacyjne, od 26 października 1992 Miejskie Przedsiębiorstwo Komunikacyjne – Łódź Sp. z o.o.);
•  (K)  otwarcie (28 grudnia) Teatru Lalek „Arlekin” (obecnie Teatr Lalek „Arlekin” im. Henryka Ryla) – pierwsze przedstawienie odbyło się w świetlicy przy ul. Piotrkowskiej 150; w 1958 teatr przeniósł się do obecnej siedziby przy al. 1 Maja 2 / ul. Wólczańskiej 5;
•  (O)   (S)  utworzenie Klubu Sportowego „Chemia” (od 1952 r. Klub Sportowy „Unia”, od 1963 r. Zakładowy Klub Sportowy „Unia”, od 1978 r. Klub Sportowy „Anilana”)^[23];

1949

•  (S)  po raz drugi Łódź była (8 maja) miastem etapowym II Wyścigu Pokoju z Pragi do Warszawy; meta VII etapu Wrocław – Łódź (212 km) znajdowała się na boisku w parku Helenów; zwyciężył ponownie Czechosłowak Jan Veselý (5:29:58); 9 maja kolarze wyruszyli z Łodzi do Warszawy^[16];
•  (A)  prezydentem Łodzi został (od 16 lipca) Marian Minor; funkcję pełnił do 24 maja 1950 (potem – jako przewodniczący Prezydium Rady Narodowej Miasta Łodzi – do 27 maja 1952);
•  (T)  przedłużenie (22 lipca) trasy tramwajowej wzdłuż ul. Łagiewnickiej od ul. Biegańskiego do nowej pętli przy ul. Bema (odcinek ten wraz z pętlą zlikwidowano 22 czerwca 1998); oddanie do użytku nowej trasy wzdłuż ul. Warszawskiej od ul. Łagiewnickiej do ul. Centralnej^[13];
•  (S)  po raz szósty Łódź była (22 sierpnia) miastem etapowym 8. Wyścigu Kolarskiego dookoła Polski (obecnie Tour de Pologne); meta I etapu Warszawa – Łódź (133 km) znajdowała się po raz piąty na torze kolarskim w parku Helenów; zwyciężył Rumun Marin Niculescu (3:50:00); najlepszy z łodzian – Stanisław Świercz (ŁKS „Włókniarz”) – był na mecie 40. (4:00:56); 23 sierpnia kolarze wyruszyli z Łodzi do Torunia;
•  (S)  zdobycie przez siatkarki „Chemii” Łódź pierwszego mistrzostwa Polski w piłce siatkowej kobiet (kolejne w 1950 r.);
•  (S)  zdobycie przez piłkarki ręczne „Chemii” Łódź mistrzostwa Polski w piłce ręcznej kobiet w wersji 7-osobowej;
•  (T)  przedłużenie (4 września) trasy tramwajowej wzdłuż ul. Warszawskiej do ul. Wycieczkowej^[13];
•  (T)  otwarcie (25 września) nowej trasy tramwajowej na Nowe Złotno wzdłuż ulic: al. Unii (ob. al. Unii Lubelskiej), Srebrzyńskiej, Wieczność i Cyganka do pętli Nowe Złotno (trasę zamknięto 6 lipca 1992, później została ostatecznie zlikwidowana)^[13];
•  (E)   (K)  utworzenie Państwowej Wyższej Szkoły Aktorskiej (od 1954 r. Państwowa Wyższa Szkoła Teatralna im. Leona Schillera), w miejsce przeniesionej do Warszawy Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej (obecna Akademia Teatralna im. Aleksandra Zelwerowicza); rektorem w latach 1950–52 był Kazimierz Dejmek, założyciel Teatru Nowego; w 1958 r. z połączenia dwóch łódzkich uczelni – Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej im. Leona Schillera i powstałej w 1948 r. Państwowej Wyższej Szkoły Filmowej – powstała Państwowa Wyższa Szkoła Teatralna i Filmowa (obecna Państwowa Wyższa Szkoła Filmowa, Telewizyjna i Teatralna im. Leona Schillera);
•  (E)   (M)  utworzenie (24 października) Akademii Medycznej (na bazie wydziałów lekarskiego, farmaceutycznego i stomatologicznego, działających od 1945 r. na Uniwersytecie Łódzkim); rozwiązana w 2002 r. (mocą Ustawy Sejmu RP z dn. 27 lipca 2002 r. o powołaniu Uniwersytetu Medycznego w Łodzi, która w miejsce dwóch poprzednio istniejących łódzkich uczelni medycznych, tj. Akademii Medycznej i Wojskowej Akademii Medycznej, powoływała nową, kontynuującą statutowo tradycje obu swoich poprzedniczek);
•  (K)  powstanie Teatru Nowego założonego przez grupę aktorów pod kierownictwem Kazimierza Dejmka; pierwsze przedstawienie odbyło się 12 listopada w „Domu Żołnierza” przy ul. Przejazd (ob. ul. Tuwima) 34;
•  (H)   (U)  otwarcie (w grudniu) przy ul. ks. Skargi 8/10 domu handlowego „Motozbytu” o kubaturze 40 000 m³;
•  (K)  założenie (29 grudnia) Wytwórni Filmów Fabularnych przy ul. Łąkowej 29 oraz Wytwórni Filmów Oświatowych przy ul. Kilińskiego 210;

1950

Tramwaj Konstal 5N+5ND na łódzkiej ulicy (fot. Ignacy Płażewski, lata 50./60. XX w.)

Dawny dworzec autobusowy PKS na nieistniejącym
pl. Sałacińskiego (fot. Jerzy Kociatkiewicz, maj 2007)

•  (T)  rozpoczęcie (2 lutego) testów nowego wagonu tramwajowego 2N1, wyprodukowanego przez Stocznię Gdańską nr 3; sześć takich wagonów wprowadzono do eksploatacji 21 lipca; łącznie w latach 1950–70 Łódź otrzymała 48 wagonów 2N1, ostatni z nich wycofano 29 listopada 1989^[24];
•  (T)  przeniesienie (18 kwietnia) dworca autobusowego PKS z ul. Wigury 7 na plac przed dworcem kolejowym Łódź Fabryczna (późn. pl. Sałacińskiego, obecnie nieistniejący)^[25];
•  (S)  po raz trzeci Łódź była (1 maja) miastem etapowym III Wyścigu Pokoju z Warszawy do Pragi; meta II etapu Warszawa – Łódź (183 km) znajdowała się na stadionie ówczesnego Związkowego Klubu Sportowego „Włókniarz” przy al. Unii (ob. al. Unii Lubelskiej) 2; zwyciężył Bronisław Klabiński (5:00:12) – Polak mieszkający we Francji i startujący w jej barwach; 2 maja kolarze wyruszyli z Łodzi do Wrocławia^[16];
•  (I)   (T)  pojawienie się na ulicach (27 czerwca) pierwszych sygnalizatorów świetlnych – na skrzyżowaniu ul. Piotrkowskiej z ul. Struga / ul. Przejazd (ob. ul. Tuwima)^[13];
•  (S)  zdobycie przez koszykarzy „Spójni” Łódź (obecnie „Społem” Łódź) pierwszego mistrzostwa Polski w koszykówce mężczyzn (kolejne w 1952 r.);
•  (S)  zdobycie przez siatkarki „Chemii” Łódź (po raz drugi) mistrzostwa Polski w piłce siatkowej kobiet;
•  (U)  rozpoczęcie (22 lipca) przez Zakład Osiedli Robotniczych budowy osiedla domów jednorodzinnych na Stokach; ukończone w 1953, liczy ok. 450 domów;
•  (H)  Wielka Wystawa Gospodarcza (22 lipca – 13 sierpnia) w al. Kościuszki między ul. Legionów (ob. ul. Zielona) a ul. Struga; w pierwszym dniu zwiedziło ją ok. 100 000 osób;
•  (T)  oddanie do użytku (4 października) nowej pętli tramwajowej na Zdrowiu^[13];
•  (K)  otwarcie (6 października) Młodzieżowego Domu Kultury przy ul. Moniuszki 4a, w gmachu zajmowanym do 1949 przez YMCA; od 12 stycznia 1955 MDK im. Juliana Tuwima, od 1964 Pałac Młodzieży im. Juliana Tuwima;
•  (T)  oddanie do użytku dwóch odcinków nowej trasy tramwajowej P-P (Północ – Południe): od ul. Piotrkowskiej wzdłuż ul. Żwirki do al. Kościuszki i od ul. Żwirki wzdłuż al. Kościuszki do ul. Legionów (ob. ul. Zielona) – 7 listopada – oraz od ul. Legionów (ob. ul. Zielona) wzdłuż ul. Zachodniej do ul. Obrońców Stalingradu (ob. ul. Legionów) – 4 grudnia^[13];
•  (T)  dostarczenie (4 grudnia) do Łodzi 10 nowych węgierskich autobusów Mavag TR5; na trasy wyruszyły prawdopodobnie 18 grudnia; ostatnie dwa wycofano 31 grudnia 1960^[13][26];
•  (K)  uruchomienie jedynych w Polsce Łódzkich Zakładów Wytwórczych Kopii Filmowych;
•  (L)  Łódź liczyła 620 273 mieszkańców;

1951

Teatr Nowy im. Kazimierza Dejmka (kwiecień 2008)

Dawny dworzec tramwajów podmiejskich przy ul. Północnej (kwiecień 2008)

•  (K)  otwarcie (3 lutego) nowej siedziby Teatru Nowego i Państwowego Teatru Żydowskiego przy ul. Więckowskiego 15;
•  (T)  uruchomienie (5 lutego) pierwszych dwóch nocnych linii tramwajowych: nr „101” z ul. Tramwajowej na dworzec Łódź Kaliska i nr „102” z Julianowa na Chojny. Łącznie do 12 lutego 1968 uruchomiono 7 takich linii; od 6 kwietnia 1970 stopniowo je likwidowano, ostatnia (nr „101” do Zgierza) funkcjonowała do 1 lutego 2001^[27];
•  (E)   (O)  powołanie (4 marca) oddziału łódzkiego PTTK;
•  (T)  przedłużenie (29 kwietnia) trasy tramwajowej wzdłuż ul. Napiórkowskiego (ob. ul. Przybyszewskiego) od ul. Tatrzańskiej do nowej pętli na Zarzewie przy linii kolei obwodowej^[13] (pętlę zlikwidowano 29 października 1978);
•  (S)  po raz czwarty Łódź była (8 maja) miastem etapowym IV Wyścigu Pokoju z Pragi do Warszawy; meta VIII etapu Wrocław – Łódź (217 km) znajdowała się ponownie na stadionie ZKS „Włókniarz” przy al. Unii (ob. al. Unii Lubelskiej) 2; zwyciężył Czechosłowak – Vlastimil Ružička (6:53:03); 9 maja kolarze wyruszyli z Łodzi do Warszawy^[28];
•  (I)  uruchomienie (3 czerwca) trzech pierwszych publicznych automatów telefonicznych – 2 w poczekalniach MPK na pl. Niepodległości, 1 przy wejściu do kina „Wisła” przy ul. Przejazd (ob. ul. Tuwima) 3;
•  (S)  zdobycie przez piłkarki ręczne „Unii” Łódź pierwszego mistrzostwa Polski w piłce ręcznej kobiet w wersji 7-osobowej (kolejne w 1952 r.);
•  (T)  oddanie do użytku (22 lipca) kolejnego odcinka trasy tramwajowej P-P – od ul. Obrońców Stalingradu (ob. ul. Legionów) wzdłuż ul. Zachodniej do ul. Limanowskiego – oraz trasy wzdłuż ulic Ogrodowej i Północnej od ul. Zachodniej do nowej pętli – dworca tramwajów podmiejskich do Aleksandrowa (od 10 października), Konstantynowa, Lutomierska, Zgierza i Ozorkowa^[13]; 22 lipca 1953 na pętli oddano do użytku poczekalnię; 1 lutego 2004 pętlę wyłączono z ruchu liniowego^[29]; w 2012 poczekalnię przekazano Łódzkiej Okręgowej Izbie Architektów RP, która po remoncie obiektu otworzyła w nim 18 września 2015 swoją siedzibę^[30];
•  (Z)  oddanie na terenie Rudy Pabianickiej (po trzyletniej budowie) ośrodka wodnego w parku im. 1 Maja (tzw. stawy Stefańskiego); staw o powierzchni ok. 11 ha (do dziś największy w granicach miasta) stanowi poszerzenie koryta rzeki Ner; obecnie obiektem administruje MOSiR w Łodzi^[31];

1952

Park Staromiejski w latach 50.–60. XX wieku (fot. Ignacy Płażewski)

Park Staromiejski podczas 3. edycji Light Move Festival
(12 października 2013)

Pomnik Aleksandra Kamińskiego w parku Staromiejskim (czerwiec 2006)

•  (H)  otwarcie (w marcu) po remoncie i rozbudowie hali targowej Miejskiego Handlu Detalicznego na Górniaku;
•  (Z)  otwarcie (1 maja) części zachodniej parku Staromiejskiego, pierwszego zbudowanego od podstaw po II wojnie światowej parku miejskiego w Łodzi, potocznie nazywanego przez łodzian „parkiem śledzia” (nazwa pochodzi prawdopodobnie od zlokalizowanego w tym miejscu przed wojną targu lub składu rybnego); cały park, położony na Starym Mieście w dolinie rzeki Łódki, zbudowano w latach 1951–53 (18 ha) – według projektu Kazimierza Chrabelskiego – w miejscu gruzowiska powstałego po zniszczonych przez okupanta budynkach; budową kierował Stefan Krzystanek, a większość prac wykonali pracownicy zieleni miejskiej z Pierwszego Zakładu Szkółek z ul. Azbestowej; ze względu na warunki glebowe, a także biedne powojenne czasy, sadzono raczej pospolite gatunki drzew liściastych, odporne na miejskie warunki i szybkorosnące (dodać warto, że w tym samym czasie duże drzewa z bryłami korzeniowymi wiezione były z Łodzi do odbudowywanej Warszawy – sadzono je na MDM i wokół Pałacu Kultury i Nauki); w latach 1954–55 dokonano uzupełnień drzewostanu wyrośniętymi wieloletnimi drzewami z bryłami korzeniowymi (głównie kasztanowce, leszczyna turecka i brzoza brodawkowata, w liczbie 138 drzew); w latach 70. Łódzkie Przedsiębiorstwo Ogrodnicze przeprowadziło rewitalizację parku; w 1995 r., w północnej części parku, powstał monumentalny pomnik Dekalogu (zobacz »); w latach 2002–03 odtworzono krótki odcinek koryta rzeki Łódki oraz powstał staw, będący pamiątką dawnego szerokiego stawu istniejącego przez cały okres Łodzi rolniczej i pierwsze dekady okresu przemysłowego; w 2005 r., w zachodniej części parku, odsłonięto pomnik Aleksandra Kamińskiego, ideologa harcerstwa, jednego z twórców Szarych Szeregów, a po wojnie wieloletniego pracownika Uniwersytetu Łódzkiego^[32];
•  (Z)  założenie parku Widzewskiego [inne źródła podają 1953 r.^[14]] na terenie należącym do Widzewskiej Fabryki Maszyn, pomiędzy ulicami Niciarnianą, Sobolową i Armii Czerwonej (ob. al. Piłsudskiego); usytuowany w dolinie rzeki Jasień na obszarze dzielnicy Widzew park o powierzchni 7,8 ha powstał według projektu K. Marcinkowskiego i H. Tomaszewskiego; po południowo-wschodniej stronie parku, jako część założenia parkowego, został wybudowany basen pływacki KS „Unia” (od 1978 r. KS „Anilana” Łódź)^[14];
•  (S)  po raz piąty Łódź była (1 maja) miastem etapowym V Wyścigu Pokoju z Warszawy przez Berlin do Pragi; meta II etapu Warszawa – Łódź (139 km) znajdowała się po raz trzeci na stadionie ZKS „Włókniarz” przy al. Unii (ob. al. Unii Lubelskiej) 2; zwyciężył Czechosłowak – Stanislav Svoboda (3:50:15); 2 maja kolarze wyruszyli z Łodzi do Katowic^[28];
•  (A)  przewodniczącym Prezydium Rady Narodowej Miasta Łodzi został (w maju) Ryszard Olasek; funkcję pełnił do lutego 1954;
•  (S)  zdobycie przez piłkarki ręczne „Unii” Łódź (po raz drugi) mistrzostwa Polski w piłce ręcznej kobiet w wersji 7-osobowej;
•  (S)  zdobycie (po raz drugi) przez koszykarzy „Spójni” Łódź (obecnie „Społem” Łódź) mistrzostwa Polski w koszykówce mężczyzn;
• otwarcie (21 lipca) nowej stacji pogotowia ratunkowego przy ul. Sienkiewicza 137/141, z garażami dla 16 karetek;
•  (T)  oddanie do użytku (1 października) odcinka trasy tramwajowej łączącego ulice Piotrkowską i al. Kościuszki wzdłuż al. Mickiewicza^[13];
•  (I)  rozpoczęcie (w październiku) układania pierwszych w Łodzi rur miejskiej sieci ciepłowniczej, podłączonej do centralnej kotłowni, w nowo powstającym osiedlu Zakładu Osiedli Robotniczych na Bałutach;
•  (T)  oddanie do użytku (1 grudnia) odcinka trasy tramwajowej łączącego ulice Piotrkowską i al. Kościuszki wzdłuż ul. Zielonej^[13];

1953

Park im. Jana Kilińskiego (maj 2011)

•  (S)  powstanie (2 marca) Spółdzielczego Klubu Sportowego „Start” Łódź;
•  (A)  wprowadzenie (11 kwietnia) nowego podziału Łodzi na siedem dzielnic: Bałuty, Chojny, Polesie, Rudę, Staromiejską, Śródmieście i Widzew;
•  (S)  po raz szósty Łódź była (13 maja) miastem etapowym VI Wyścigu Pokoju z Pragi przez Berlin do Warszawy; meta XI etapu Stalinogród (wcz. i ob. Katowice) – Łódź (205 km) znajdowała się po raz czwarty na stadionie ZKS „Włókniarz” przy al. Unii (ob. al. Unii Lubelskiej) 2; zwyciężył startujący w barwach Polonii francuskiej Aleksander Pawlisiak (5:30:16); 14 maja kolarze wyruszyli z Łodzi do Warszawy^[28];
•  (S)  zdobycie przez koszykarzy Włókniarza Łódź (obecnie ŁKS Łódź) mistrzostwa Polski w koszykówce mężczyzn;
•  (Z)  powołanie Zarządu Zieleni Miejskiej, którego zadaniem było planowanie, rozbudowa i konserwacja zieleni miejskiej (od 1959 r. Łódzkie Przedsiębiorstwo Ogrodnicze; od 1992 r. Zieleń Miejska Północ i Zieleń Miejska Południe; od 1 października 2012 r. ponownie Zarząd Zieleni Miejskiej)^[33];
•  (Z)  otwarcie parku miejskiego im. Jana Kilińskiego w rejonie ulic Kilińskiego i 8 Marca (ob. ul. ks. bpa Tymienieckiego) w dzielnicy Widzew; park o powierzchni ponad 3 ha (ob. 2,25 ha) powstał w latach 1950–53 na terenie dawnego prywatnego ogrodu łódzkich przemysłowców – Grohmanów (założony w latach 80. XIX w. przy renesansowej rezydencji Ludwika Grohmana), których własnością pozostawał do wojny; w latach 1945–49 ogród należał do Państwowych Zakładów Przemysłu Bawełnianego nr 1 (od 1948 Zakłady Przemysłu Bawełnianego im. J. Stalina), następnie został przekazany miastu; park leży na linii odpływu wód z parku Źródliska – pierwotnie płynął tu strumień, na którym powyżej obecnego parku stał młyn wodny o nazwie Lamus; wraz z urządzeniem ogrodu w jego środkowej części wykopano staw zbierający nadmiar wód (zasypany w okresie międzywojennym); po 1989 r. wyłączoną z parku część pierwotnej powierzchni założenia (0,79 ha), obejmującą zabytkową willę wraz z towarzyszącym jej wygrodzonym fragmentem parku, sprzedano prywatnej osobie; w parku rośnie obecnie ok. 450 drzew i krzewów zróżnicowanych na 67 taksonów, wśród nich 20 uznano za pomniki przyrody^[34];

1954

Łódzki Dom Kultury (październik 2012)

•  (K)  oficjalne otwarcie (9 stycznia) Wojewódzkiego Domu Kultury w gmachu dawnego Domu-Pomnika im. marszałka Józefa Piłsudskiego przy ul. Traugutta 18 (obecnie Łódzki Dom Kultury);
•  (A)  przewodniczącym Prezydium Rady Narodowej Miasta Łodzi został (od 25 lutego) Bolesław Geraga; funkcję pełnił do 22 marca 1956;
•  (H)  otwarcie (w kwietniu) pierwszego w Łodzi całodobowego sklepu spożywczego Miejskiego Handlu Detalicznego przy ul. Piotrkowskiej 93;
•  (S)  po raz siódmy Łódź była (3 maja) miastem etapowym VII Wyścigu Pokoju z Warszawy przez Berlin do Pragi; meta II etapu Warszawa – Łódź (131 km) znajdowała się po raz piąty na stadionie ZKS „Włókniarz” przy al. Unii (ob. al. Unii Lubelskiej) 2; zwyciężył Polak – Mieczysław Wilczewski (3:08:10); 4 maja kolarze wyruszyli z Łodzi do Stalinogrodu (wcz. i ob. Katowice)^[28];
•  (K)  utworzenie (1 lipca) Opery Łódzkiej (obecnie Teatr Wielki); działalność zainaugurowała 18 października wystawieniem Strasznego dworu Stanisława Moniuszki;
•  (T)  elektryfikacja linii kolejowej Łódź – Warszawa; pierwszy pociąg elektryczny przybył do Łodzi Fabrycznej z Warszawy Głównej Osobowej 2 października o godz. 14:26 po 2 godz. 17 min. jazdy^[35];

1955

Pomnik „Ośka” upamiętniający pierwszą linię tramwajową na Retkinię
(lipiec 2007)

•  (K)  powstanie Studenckiego Teatru Satyrycznego „Pstrąg”; pierwsze przedstawienie odbyło się 6 marca w sali Uniwersytetu Łódzkiego przy ul. Buczka (ob. ul. Kamińskiego) 27;
•  (T)  przybycie (25 kwietnia) z Warszawy na dworzec Łódź Fabryczna pierwszego pociągu złożonego z wagonów piętrowych wypożyczonych z NRD^[36];
•  (I)  uruchomienie (27 kwietnia) podłączenia wodociągowego Łodzi do rzeki Pilicy;
•  (T)  przedłużenie (30 kwietnia) linii tramwajowej od dworca Łódź Kaliska na Retkinię ulicami: Karolewską – Bratysławską – Oszczepową (ob. fragment al. ks. kard. Wyszyńskiego) – Retkińską do nowej pętli przy remizie strażackiej^[13]; pierwszy tramwaj na tej trasie prowadził przewodniczący PRN Bolesław Geraga^[36]. Końcowy odcinek trasy na ul. Retkińskiej zlikwidowano 8 lipca 1978 – pamiątką po nim jest pomnik „Ośka” ufundowany przez łódzki Klub Miłośników Starych Tramwajów i odsłonięty 16 grudnia 2006^[37];
•  (S)  po raz ósmy Łódź była (16 maja) miastem etapowym VIII Wyścigu Pokoju z Pragi przez Berlin do Warszawy; meta XII etapu Stalinogród (wcz. i ob. Katowice) – Łódź (205 km) znajdowała się po raz szósty na stadionie ZKS „Włókniarz” przy al. Unii (ob. al. Unii Lubelskiej) 2; zwyciężył reprezentant NRD – Gustav-Adolf Schur (5:24:48); 17 maja kolarze wyruszyli z Łodzi do Warszawy^[38];
•  (E)   (U)  wmurowanie (w maju) kamienia węgielnego pod budowę gmachu Biblioteki Uniwersytetu Łódzkiego przy ul. Matejki 34/38 według projektu Edmunda Orlika; otwarta 19 stycznia 1960; w latach 2003–06 dobudowano na sąsiedniej działce drugi gmach według projektu Andrzeja Pietkiewicza;
•  (Z)  oddanie do użytku ośrodka wodnego na śródleśnych stawach w Arturówku w południowo-zachodniej części lasu Łagiewnickiego; w 1960 r. kąpielisko zostało powiększone o drugi staw o pow. 1,5 ha, a trzeci staw o pow. 3,2 ha przeznaczono na ośrodek sportów wodnych (przystań kajakowa i wypożyczalnia sprzętu wodnego); trzy stawy o łącznej pow. 8,4 ha lustra wody stanowią poszerzenie koryta rzeki Bzury; obecnie obiektem administruje MOSiR w Łodzi^[39];
•  (Z)  założenie parku im. Jana Krasickiego [inne źródła podają 1954 r.^[14]] (od 1994 r. park im. gen. Mariusza Zaruskiego) w kwartale pomiędzy ulicami Giewont, Potokową, Skalną i Szczytową, na osiedlu Stoki; usytuowany na terenie zwanym Górką Stokowską (wcześniej było to miejsce wydobywania żwiru) park, o powierzchni ok. 9 ha [inne źródła podają 6 ha^[14]], powstał według projektu Kazimierza Chrabelskiego; w 1998 r. w parku ustawiono obelisk z tablicą pamiątkową poświęconą jej obecnemu patronowi^[40];
• otrzymanie przez pogotowie ratunkowe samolotu sanitarnego Po-2 – od 12 grudnia stacjonował w hangarze na lotnisku Ligi Przyjaciół Żołnierza w Aleksandrowie Łódzkim^[41];
•  (K)  powstanie z inicjatywy Seweryna Nowickiego Studia Opracowań Filmów przy ul. Traugutta (później przy ul. Łąkowej 29); było to pierwsze studio dubbingowe powstałe w Polsce po II wojnie światowej;
•  (L)  Łódź liczyła 674 172 mieszkańców;

1956

Obecna siedziba TVP3 Łódź przy ul. Narutowicza 13
(maj 2010)

•  (Ś)  uruchomienie (22 lutego) regionalnego ośrodka Telewizji Polskiej w Łodzi; pierwszy program – film dokumentalny pt. Halo, tu Polskie Radio Łódź – został nadany 22 lipca o godz. 16:00;
•  (S)  po raz dziewiąty Łódź była (3 maja) miastem etapowym IX Wyścigu Pokoju z Warszawy przez Berlin do Pragi; meta II etapu Warszawa – Łódź (140 km) znajdowała się po raz siódmy na stadionie ZKS „Włókniarz” przy al. Unii (ob. al. Unii Lubelskiej) 2; zwyciężył ponownie reprezentant NRD – Gustav-Adolf Schur (3:32:28); 4 maja kolarze wyruszyli z Łodzi do Stalinogrodu (wcz. i ob. Katowice)^[38];
•  (A)  przewodniczącym Prezydium Rady Narodowej Miasta Łodzi został (od 24 maja) Edward Kaźmierczak; funkcję pełnił do 29 kwietnia 1971;
•  (Z)  otwarcie (1 września) Miejskiej Palmiarni w parku Źródliska, spadkobierczyni kolekcji roślin (w tym ponadstuletnich palm) z oranżerii fabrykantów i carskich urzędników;
•  (T)  oddanie do użytku (17 września) nowej pętli tramwajowej na ul. Nowotki (ob. ul. Pomorska) przy ul. Przemyskiej (ulicy obecnie nieistniejącej)^[13]; pętlę zlikwidowano 18 listopada 1986;
•  (T)  uruchomienie (21 października) linii autobusowej nr „57” łączącej ulicą Piotrkowską pl. Wolności z pl. Niepodległości; została zlikwidowana 17 maja 1978^[42];
•  (K)  pierwszy Międzynarodowy Festiwal Sztuki Cyrkowej (1–15 grudnia), w którym wystąpili artyści m.in. z Austrii, Belgii, Bułgarii, Czechosłowacji, Danii, Finlandii, Francji, Holandii, NRD, RFN, Polski, Turcji i ZSRR;
•  (T)  wprowadzenie do eksploatacji nowych autobusów Star N52, nazwanych przez łodzian „stonkami”; w latach 1956–57 do Łodzi sprowadzono łącznie 16 pojazdów; ostatnie trzy wycofano 31 sierpnia 1961^[43];
•  (I)  zainstalowanie pierwszych 6 lamp jarzeniowych na ul. Piotrkowskiej między ulicami Tuwima a Zamenhofa;

1957

•  (I)   (T)  zainstalowanie (w styczniu) pierwszych w Łodzi (i w Polsce) luster drogowych na skrzyżowaniach ulic Narutowicza z Sienkiewicza oraz Narutowicza z Kilińskiego^[44];
• otwarcie (2 lutego) izby wytrzeźwień przy ul. Deotymy 1 na Dąbrowie^[44];
•  (I)  zainstalowanie (w marcu) pierwszej w Łodzi budki telefonicznej na pl. Wolności; kolejne 9 umieszczono w najruchliwszych punktach miasta;
•  (O)  powołanie (29 marca) Społecznego Komitetu Łódzkiej Gry Liczbowej „Kukułeczka”; wpływy z gry były przeznaczane na rozwój łódzkiego budownictwa mieszkaniowego i komunalnego. Komitet działał do 31 marca 1959, a dzień później w jego miejsce powstało Przedsiębiorstwo Państwowe Łódzka Gra Liczbowa „Kukułeczka”;
•  (T)  wprowadzenie (31 marca) zakazu palenia tytoniu w pojazdach łódzkiej komunikacji miejskiej^[44];
•  (S)  po raz dziesiąty Łódź była (14 maja) miastem etapowym X Wyścigu Pokoju z Pragi przez Berlin do Warszawy; meta XI etapu Katowice – Łódź (215 km) znajdowała się po raz ósmy na stadionie ŁKS przy al. Unii (ob. al. Unii Lubelskiej) 2; zwyciężył reprezentant Belgii – Louis Proost (5:32:56); 15 maja kolarze wyruszyli z Łodzi do Warszawy^[38];
•  (S)  zdobycie (20 lipca) przez piłkarzy ŁKS Łódź Pucharu Polski w piłce nożnej; w meczu finałowym łodzianie pokonali Górnika Zabrze 2:1 (1:0); sukces powtórzyła drużyna Widzewa Łódź w 1985 r.;

Tramwaj typu 5N+5ND
na ul. Pomorskiej (maj 1991)

•  (D)  strajk łódzkich tramwajarzy (12–14 sierpnia) z żądaniami podwyżek płac i poprawy warunków bytowych; w lokalnej prasie został potępiony jako [...] bezrozumne, uparte i warcholskie dążenie jednostek, które zamierzają dezorganizować życie gospodarcze, paraliżować główne nerwy życia miasta, które decydując się na strajk – zdecydowały się na pogorszenie i tak już trudnej sytuacji gospodarczej miasta i kraju^[45];
•  (T)  rozpoczęcie (3 września) eksploatacji pierwszych tramwajów typu 5N wyprodukowanych przez Chorzowską Wytwórnię Konstrukcji Stalowych; łącznie w latach 1957–62 do Łodzi sprowadzono 181 wagonów nowych oraz 29 używanych z innych miast; od 1974 r. rozpoczęto ich stopniowe wycofywanie, ostatni skład wyjechał na trasę (linii nr „43 bis”) 27 października 1991; większość wagonów serii 5N przejechała w Łodzi ponad 1,5 mln kilometrów, niektóre ponad 2 mln km^[46];
•  (S)  oddanie do użytku (1 października) Łódzkiej Hali Sportowej przy ul. Worcella 21 (obecnie hala MOSiR przy ul. ks. hm. Skorupki 21), wzniesionej według projektu Włodzimierza Prochaski z Politechniki Gdańskiej;
•  (E)  powstanie Wydawnictwa Łódzkiego;

1958

Pałac Oskara Kona – obecnie siedziba rektoratu „Filmówki” (czerwiec 2006)

Odznaka absolwenta Wojskowej Akademii Medycznej
(1992–2002)

•  (T)  elektryfikacja linii Łódź Kaliska – Łódź Chojny – Łódź Olechów – Bedoń; próbny przejazd pociągu elektrycznego odbył się 31 stycznia^[47];
•  (I)  początki systemu ciepłowniczego miasta – uruchomienie (14 lutego) pierwszej turbiny w EC-2^[48];
•  (E)  utworzenie (w kwietniu) Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej i Filmowej (z połączenia działającej od 1949 r. Państwowej Wyższej Szkoły Aktorskiej z istniejącą od 1948 r. Państwową Wyższą Szkołą Filmową) – obecnie PWSFTViT im. Leona Schillera;
•  (S)  po raz jedenasty Łódź była (3 maja) miastem etapowym XI Wyścigu Pokoju z Warszawy przez Berlin do Pragi; meta II etapu Warszawa – Łódź (140 km) znajdowała się po raz dziewiąty na stadionie ŁKS przy al. Unii (ob. al. Unii Lubelskiej) 2; zwyciężył reprezentant ZSRR – Wiktor Kapitonow (3:56:44); 4 maja kolarze wyruszyli z Łodzi do Katowic^[38];
•  (E)   (M)  utworzenie (1 lipca) Wojskowej Akademii Medycznej (na podstawie rozkazu Ministra Obrony Narodowej z dnia 19 maja 1958 r. powołującego WAM od 1 lipca 1958 r.); w początkach swej działalności Akademia w znacznej mierze korzystała z zasobów (personelu, katedr, zakładów i klinik) cywilnej Akademii Medycznej w Łodzi; rozwiązana w 2002 r. (mocą Ustawy Sejmu RP z dn. 27 lipca 2002 r. o powołaniu Uniwersytetu Medycznego w Łodzi, która w miejsce dwóch poprzednio istniejących łódzkich uczelni medycznych, tj. Akademii Medycznej i Wojskowej Akademii Medycznej, powoływała nową, kontynuującą statutowo tradycje obu swoich poprzedniczek);
•  (K)  koncert Jana Kiepury w Pałacu Sportu (25 października); wysłuchało go w szczelnie zapełnionej hali ok. 12 000 widzów^[49]; śpiewak podczas wizyty w Łodzi zagościł w hotelu „Grand”, gdzie tuż po przybycie do miasta zaśpiewał z hotelowego balkonu na I piętrze „Ninon” i „Umarł Maciek, umarł”; świadkami tego wydarzenia były tłumy łodzian blokujące ulicę Piotrkowską^[50]; redaktor „Dziennika Łódzkiego” tak opisał występ słynnego śpiewaka i aktora w Pałacu Sportu:

•  (S)  zdobycie (26 października) przez piłkarzy ŁKS pierwszego dla Łodzi mistrzostwa Polski w piłce nożnej (kolejne w 1998 r.);
•  (E)   (U)  wmurowanie (8 listopada) aktu erekcyjnego pod budowę pierwszej w Łodzi Szkoły Tysiąclecia Państwa Polskiego przy ul. Pojezierskiej 45/51; szkołę otwarto 19 stycznia 1960;
•  (T)  wprowadzenie do eksploatacji autobusów San H01B; łącznie do Łodzi dostarczono 87 pojazdów, ostatnie wycofano w 1967 r.^[51];

1959

Siedziba Muzeum Tradycji Niepodległościowych
przy ul. Gdańskiej 13
(wrzesień 2011)

•  (A)  włączenie (1 stycznia) w granice miasta osady Huty Aniołów z gromady Brużyca Wielka – obszar Łodzi powiększył się o 2,286 ha do 21 203 ha^[9];
•  (E)   (K)  utworzenie (w styczniu) Muzeum Historii Ruchu Rewolucyjnego z siedzibą w gmachu byłego więzienia carskiego przy ul. Gdańskiej 13 (od 1 stycznia 1990 r. Tradycji Niepodległościowych, z oddziałem na Radogoszczu); muzeum otwarto dla zwiedzających 16 października 1960;
•  (T)  oddanie do użytku (2 lutego) nowej pętli tramwajowej na ul. Limanowskiego przy ul. Grunwaldzkiej^[13]; istniała do 4 lipca 1965;
•  (G)  oddanie do eksploatacji (5 marca) gazociągu Górny Śląsk – Łódź oraz stacji redukcyjno-pomiarowej na Chojnach;
•  (M)   (U)  oficjalne otwarcie (10 maja) szpitala pediatrycznego przy ul. Spornej 36/50 (obecnie Uniwersytecki Szpital Kliniczny nr 4 im. M. Konopnickiej Uniwersytetu Medycznego w Łodzi);
•  (S)  po raz dwunasty Łódź była (15 maja) miastem etapowym XII Wyścigu Pokoju z Berlina przez Pragę do Warszawy; meta XII etapu Katowice – Łódź (167 km) znajdowała się po raz dziesiąty na stadionie ŁKS przy al. Unii (ob. al. Unii Lubelskiej) 2; zwyciężył reprezentant Włoch – Romeo Venturelli (4:24:32); 16 maja kolarze wyruszyli z Łodzi do Warszawy^[52];
•  (Ś)  powstanie (18 maja) na Politechnice Łódzkiej Studenckiego Radia „Żak”;
•  (O)  reaktywowanie (27 listopada) Towarzystwa Przyjaciół Łodzi;
•  (M)   (U)  otwarcie (29 grudnia) największego w Polsce szpitala zakaźnego przy ul. Teresy 6 (obecnie Wojewódzki Specjalistyczny Szpital im. dr. Wł. Biegańskiego przy ul. Kniaziewicza 1/5);
•  (T)  wprowadzenie do eksploatacji pierwszych dziesięciu węgierskich autobusów Ikarus 620; łącznie w latach 1959–71 do Łodzi sprowadzono 258 pojazdów, a ich użytkowanie zakończono 30 czerwca 1978, pozostawiając jeszcze do końca roku kilkanaście jako rezerwę^[53];
•  (L)  liczba mieszkańców Łodzi przekroczyła 700 000;

1960

Podział na dzielnice

Biblioteka Uniwersytetu Łódzkiego (marzec 2011)

•  (A)  wprowadzenie (1 stycznia) nowego podziału Łodzi na pięć dzielnic: Bałuty, Górną, Polesie, Śródmieście i Widzew; w kolejnych latach powierzchnia poszczególnych dzielnic wielokrotnie ulegała zmianie, odbywało się to jednak nie kosztem dzielnicy sąsiedniej, ale podłódzkich miejscowości, które sukcesywnie włączano w obręb miasta; ostatnia duża zmiana miała miejsce 1 stycznia 1988 roku, kiedy to dość znacznie powiększono obszar dzielnicy Widzew i Górna; podział na dzielnice obowiązywał do 31 grudnia 1992, a od 1 stycznia 1993 został formalnie zniesiony;
•  (E)   (K)  utworzenie (1 stycznia) Muzeum Historii Włókiennictwa (obecnie Centralne Muzeum Włókiennictwa) w zabytkowym gmachu Białej Fabryki Ludwika Geyera; muzeum zostało otwarte dla zwiedzających 30 kwietnia 1961;
•  (T)  przedłużenie (1 stycznia) trasy tramwajowej wzdłuż al. Politechniki od ul. Świerczewskiego (ob. ul. Radwańska) do ul. Wróblewskiego; oddano też do użytku odcinek wzdłuż ulic Wólczańskiej i ks. Skargi od ul. Czerwonej do ul. Piotrkowskiej^[13];
•  (E)   (U)  otwarcie (19 stycznia) pierwszej w Łodzi Szkoły Tysiąclecia Państwa Polskiego przy ul. Pojezierskiej 45/51 – Szkoły Podstawowej nr 161 (od 1 września także siedziba XXII Liceum Ogólnokształcącego im. dr. S. Kopcińskiego i Zasadniczej Szkoły Metalowo-Elektrycznej); otwarcia dokonał I sekretarz KC PZPR Władysław Gomułka^[54][55];
•  (W)  przyznanie (19 stycznia) po raz pierwszy Honorowej Odznaki Miasta Łodzi. Prezydium Rady Narodowej Miasta Łodzi odznaczyło 29 osób, w tym jako pierwszego Władysława Gomułkę, a następnie m.in.: Michalinę Tatarkównę-Majkowską, Ignacego Logę-Sowińskiego, Kazimierza Dejmka, Tadeusza Kotarbińskiego i dowódcę wojsk radzieckich, które wkroczyły do Łodzi w 1945 - generała Władimira Kołpakczi^[56][57].
•  (E)   (U)  otwarcie (19 stycznia) nowego gmachu Biblioteki Uniwersytetu Łódzkiego przy ul. Matejki 34/38^[58];
•  (T)  oddanie do użytku (16 kwietnia) trasy tramwajowej łączącej ul. Narutowicza z ul. Nowotki (ob. ul. Pomorska) wzdłuż ul. Konstytucyjnej^[13];
•  (T)  likwidacja (19 kwietnia) trasy tramwajowej na ul. Sterlinga między ul. Narutowicza a ul. Nowotki (ob. ul. Pomorska)^[13];
•  (T)  wycofanie (1 maja) tramwajów z ul. Piotrkowskiej na odcinku od pl. Wolności do ul. Żwirki^[13]; torowiska między pl. Wolności a al. Mickiewicza zostały usunięte dopiero w latach 1992–97 podczas remontu ulicy, zaś na odcinku od al. Mickiewicza do ul. Żwirki stare torowisko usunięto w 2014 r., zastępując je nowym;
•  (T)  uruchomienie (1 maja) pierwszej nocnej linii autobusowej (oznaczonej literą „N”) na trasie pl. Niepodległości – Piotrkowska – pl. Wolności – Nowomiejska – Zgierska – Bałucki Rynek; linię zlikwidowano 4 marca 1968, zastępując ją nową o numerze „151”^[59];
•  (S)  po raz trzynasty Łódź była (8 maja) miastem etapowym XIII Wyścigu Pokoju z Pragi przez Warszawę do Berlina; meta VI etapu Katowice – Łódź (211 km) znajdowała się po raz jedenasty na stadionie ŁKS przy al. Unii (ob. al. Unii Lubelskiej) 2; zwyciężył reprezentant NRD – Egon Adler (5:14:06); 9 maja kolarze wyruszyli z Łodzi do Warszawy^[52];
•  (U)  oddanie do użytku (21 lipca) części osiedla mieszkaniowego im. Włady Bytomskiej (imię zniesiono 3 grudnia 1990) oraz stadionu Spółdzielczego Klubu Sportowego „Start” Łódź przy ul. Teresy (ob. ul. św. Teresy od Dzieciątka Jezus) 56/58; w tym samym dniu odsłonięto odbudowany pomnik Tadeusza Kościuszki;
•  (Z)  utworzenie parku im. gen. Jarosława Dąbrowskiego w kwartale pomiędzy ulicami Rzgowską, Jarosława Dąbrowskiego, Podmiejską i Stanisława Jachowicza w dzielnicy Górna (powierzchnia 6,5 ha); park powstał w latach 1960–64 według projektu Kazimierza Chrabelskiego na terenach częściowo rolniczych, częściowo po rozebranych budynkach fabrycznych; już podczas budowy powierzchnię parku znacznie ograniczono, lokalizując w nim obiekty sportowe MKS „Metalowiec”^[14];
•  (Z)  utworzenie parku przy ul. Gabrieli Zapolskiej (ob. skwer im. Maksymiliana Kolbego) położonego pomiędzy ulicami Tatrzańską, Alojzego Felińskiego i Lucjana Rydla (powierzchnia 2,1 ha); park powstał w latach 1960–64 na potrzeby budowanego w tym samym okresie osiedla Dąbrowa; w latach 80. XX w. wyłączono południową część skweru pod budowę kościoła parafii św. Maksymiliana Marii Kolbego; w zachodniej części parku, od strony ul. Tatrzańskiej, znajduje się rzeźba Łabędzie^[14];
•  (W)  nadanie Łodzi (14 października) Orderu Budowniczych Polski Ludowej; Łódź była pierwszym z pięciu miast, którym władze PRL przyznały to wyróżnienie^[60];
•  (L)  Łódź liczyła 709 698 mieszkańców;

1961

Zawody żużlowe
na stadionie „Orła” Łódź (sierpień 2007)

•  (T)  oddanie do użytku (21 stycznia) zajezdni autobusowej przy ul. Kraszewskiego (istniała do 2008 r.)^[61];
•  (D)  wielki pożar zabudowań fabrycznych przy ul. Więckowskiego 35 (25/26 stycznia), użytkowanych przez Spółdzielnię Pracy „Kotlarz”, Spółdzielnię Pracy im. G. Dui i dwie inne spółdzielnie włókiennicze. Ogień pojawił się późnym wieczorem; jego gaszenie, utrudnione przez 15-stopniowy mróz, trwało ponad 12 godzin; zapalił się też dach kamienicy po przeciwnej stronie ulicy, a wiatr przenosił płonące żagwie aż do ul. Obrońców Stalingradu (ob. ul. Legionów); fabryka spłonęła doszczętnie, wraz z urządzeniami, magazynami, surowcami i gotowymi wyrobami; straty oszacowano wstępnie na ponad 13 mln złotych, ranni zostali jeden robotnik i jeden strażak^[62]. W miejscu po spalonej fabryce oddano do użytku we wrześniu 1964 r. gmach Szkoły Podstawowej nr 36 im. Aleksandra Zawadzkiego (obecnie im. Zenona Wasilewskiego);
•  (P)  masówki, wiece i rezolucje protestacyjne w łódzkich zakładach pracy po ujawnieniu zabójstwa Patrice’a Lumumby (15–17 lutego)^[63][64]; 27 lutego Prezydium Rady Narodowej m. Łodzi podjęło uchwałę o przemianowaniu ul. Bystrzyckiej na ul. Patrice’a Lumumby^[65], od której później powstała potoczna nazwa położonego w jej rejonie osiedla studenckiego Uniwersytetu Łódzkiego – Lumumbowo;
•  (K)  koncert peruwiańskiej śpiewaczki Ymy Súmac (29 marca) w Hali Sportowej przy ul. Worcella (ob. ul. ks. Skorupki) 21; artystce towarzyszyły Orkiestra Łódzkiej Rozgłośni Polskiego Radia pod batutą Henryka Debicha oraz dwie tancerki, których występy recenzent ocenił jako bardzo słabe i nieciekawe, podobnie jak kompozycje Moisesa Vivanco, męża śpiewaczki, wykonane przez orkiestrę^[66][67];
•  (T)  przedłużenie (21 lipca) trasy tramwajowej wzdłuż al. Politechniki od ul. Wróblewskiego do budowanego ronda Titowa (ob. rondo Lotników Lwowskich)^[68];
•  (Ś)  wmurowanie (21 lipca) aktu erekcyjnego pod budowę Łódzkiej Drukarni Dziełowej przy ul. Rewolucji 1905 r. 45, według projektu Jerzego Brandysiewicza; próbny rozruch przeprowadzono 22 lipca 1965, normalną działalność podjęła 17 stycznia 1966;
•  (S)  po raz siódmy Łódź była (30 lipca) miastem etapowym 18. Wyścigu Kolarskiego dookoła Polski (obecnie Tour de Pologne); meta VIII etapu Inowrocław – Łódź (193 km) znajdowała się po raz piąty na torze kolarskim w parku parku Helenów; zwyciężył Polak Józef Jochem (3:50:00); najlepszy z łodzian – Stanisław Świercz (ŁKS „Włókniarz”) – był na mecie 40. (4:00:56); w Łodzi wyścig się zakończył;
•  (T)  eksperymentalne wprowadzenie (po raz pierwszy w Polsce) na okres 31 lipca – 30 września samoobsługi w autobusach linii nr „57”; w 20 pojazdach zainstalowano pierwsze automatyczne kasowniki^[69];
•  (I)  zainstalowanie (31 sierpnia) 40 nowych ulicznych lamp rtęciowych dających światło zbliżone do dziennego; 20 lamp założono na pl. Wolności, pozostałe – w rejonie skrzyżowania ulic Narutowicza i Sienkiewicza;
•  (Z)  utworzenie parku im. „Promienistych” (od 1991 r. park im. Szarych Szeregów) w kwartale pomiędzy ulicami Głowackiego, Staszica, Plater, Górniczą, Marysińską i Boya-Żeleńskiego (powierzchnia 15 ha); park powstał w latach 1961–64 według projektu Kazimierza Chrabelskiego na zrekultywowanych terenach dawnych wyrobisk i wysypisk; w południowej części parku powstała pływalnia z ośrodkiem wypoczynkowym; 9 maja 1971 r. w środkowej części parku odsłonięto pomnik Martyrologii Dzieci (tzw. pomnik Pękniętego Serca), autorstwa Jadwigi Janus^[70];
•  (S)   (U)  otwarcie nowych stadionów: WKS „Orzeł” Łódź przy ul. 22 Lipca (ob. ul. 6 Sierpnia) 71 oraz KS „Włókniarz” Łódź przy ul. Milionowej 12;
•  (A)  przyłączenie do Łodzi (31 grudnia) części wsi Starowa Góra; obszar miasta zwiększył się o 21,06 ha do 21 225 ha^[9];
•  (K)  koncert Marina Mariniego w Hali Sportowej przy ul. Worcella (ob. ul. ks. Skorupki) 21;

1962

Gmach Centrum Szkoleniowo-Konferencyjnego UŁ (kwiecień 2012)

•  (T)  wprowadzenie (2 stycznia) samoobsługi w tramwajach linii okólnej „O”; 1 lutego powrócono do obsługi konduktorskiej^[68];
•  (G)  powstanie (w styczniu) w dawnej fabryce Karola Scheiblera kombinatu przemysłowego pod nazwą Łódzkie Zakłady Przemysłu Bawełnianego im. Obrońców Pokoju (później „Uniontex”);
•  (E)   (U)  wmurowanie (30 kwietnia) aktu erekcyjnego pod budowę gmachu Studium Języka Polskiego dla Cudzoziemców przy ul. Kopcińskiego 16/18, znanego później jako „wieża Babel” (obecnie Centrum Szkoleniowo-Konferencyjne UŁ);
•  (H)   (U)  wmurowanie (9 czerwca) aktu erekcyjnego pod budowę nowego dwupiętrowego pawilonu handlowego „Motozbytu” przy ul. ks. Skargi;
•  (T)  oddanie do użytku (8 lipca) nowej pętli tramwajowej przy ul. Popioły w Rudzie Pabianickiej (zlikwidowano ją 24 lipca 1996)^[71];
•  (H)   (U)  wmurowanie (21 lipca) aktu erekcyjnego pod budowę Państwowego Domu Towarowego „Uniwersal ”przy pl. Niepodległości 4 (obecnie Centrum Handlowe Unicity)^[72]; otwarty 30 września 1966, był w Łodzi pierwszym wielkim domem handlowym (powierzchnia ok. 10 000 m²) i pierwszym budynkiem z ruchomymi schodami;
•  (G)  uruchomienie (w lipcu) pierwszej hali montażowej Fabryki Transformatorów i Aparatury Trakcyjnej „Elta” przy ul. Aleksandrowskiej 67/93 (obecnie ABB Elta Spółka z o.o.); kolejne hale uruchomiono w 1963, a budowę całej fabryki zakończono w 1964 r.^[73];
•  (T)   (U)  ukończenie (w sierpniu) budowy ronda Titowa (ob. rondo Lotników Lwowskich);
•  (H)  otwarcie (17 września) pierwszego w Polsce Domu Sprzedaży Wysyłkowej przy ul. Limanowskiego 166, urządzonego na wzór lipskiego DSW;
•  (T)  sprowadzenie (4 października) pierwszych pięciu autobusów San H25B; później do Łodzi dostarczono ich jeszcze 14, ostatnie wycofano z ruchu w 1967^[51];

1963

Dom Technika
(kwiecień 2007)

Skwer Dubaniewicza
(czerwiec 2008)

•  (T)  oddanie do użytku (7 stycznia) nowych pętli tramwajowych na ul. Szczecińskiej i na Dąbrowie przy linii kolei obwodowej^[68];
•  (T)  oddanie do użytku (29 stycznia) nowej pętli tramwajowej na ul. Przybyszewskiego przy ul. Tatrzańskiej (istniała do 29 października 1978)^[68];
•  (H)   (U)  otwarcie (4 kwietnia) pierwszego w Łodzi samoobsługowego baru „Balaton” na 189 miejsc przy ul. Struga 6/10; na piętrze znajdowała się kawiarnia na 160 miejsc;
•  (T)  przedłużenie (1 maja) trasy tramwajowej wzdłuż ul. Zielonej od pl. 9 Maja (ob. pl. Hallera) do nowej pętli przy ul. Obrońców Stalingradu (ob. ul. Legionów); jednocześnie zlikwidowano pętlę na pl. 9 Maja (ob. pl. Hallera)^[68];
•  (U)  wmurowanie (20 lipca) aktu erekcyjnego pod budowę Domu Technika przy pl. Komuny Paryskiej 5a;
•  (K)  koncert Dalidy (w trzeciej dekadzie lipca) w Hali Sportowej przy ul. Worcella (ob. ul. ks. Skorupki) 21;
•  (T)  wprowadzenie do eksploatacji (27 lipca) na linii nr „9” pierwszego zmodernizowanego w Łodzi tramwaju 5N+5ND z automatycznie otwieranymi i zamykanymi drzwiami, miękkimi fotelami dla pasażerów, zamontowanym na stałe fotelem motorniczego i kierownicą zamiast tradycyjnej korby nastawnika, a także z głośnikami, przez które motorniczy mógł przekazywać informacje pasażerom. Był to jedyny taki skład – planowane 20 kolejnych nigdy nie powstało z uwagi na wysokie koszty i długi czas modernizacji; z ruchu został wycofany w 1978 roku^[46]. W pierwszym kursie tramwaju uczestniczył minister gospodarki komunalnej Mieczysław Sroka^[74];
•  (Z)  utworzenie parku Młodości (ob. skwer im. Henryka Dubaniewicza) położonego pomiędzy ulicami Paderewskiego, Strycharską, Ciołkowskiego i Zakopiańską (powierzchnia 5 ha); park powstał w latach 1963–64; centralnym punktem skweru jest zmodernizowana w latach 1998–99 fontanna, a od strony ul. Paderewskiego znajduje się biała rzeźba przedstawiająca młodą kobietę^[14];
•  (T)  wprowadzenie (8 października) sprzedaży okresowych biletów pracowniczych na konkretne linie, zwanych w Łodzi „migawkami”^[68];
•  (V)  wizyta w Łodzi radzieckich kosmonautów Walentiny Tierieszkowej (24–26 października) i Walerija Bykowskiego (25–26 października);
•  (T)  sprowadzenie (16 listopada) pierwszych trzech autobusów Jelcz 272 MEX (pierwszy raz wyjechały na trasę linii „57” 1 stycznia 1964); do 1977 r. Łódź otrzymała łącznie ok. 640 pojazdów, ostatnie cztery wycofano 29 lutego 1984^[75];
•  (K)  koncert Paula Anki (17 listopada) w Hali Sportowej przy ul. Worcella (ob. ul. ks. hm. Skorupki) 21;

1964

Pętla tramwajowa
przy dworcu Łódź Żabieniec (wrzesień 2006)

Park na Młynku
(czerwiec 2008)

•  (T)  oddanie do użytku (2 stycznia) po przebudowie pętli tramwajowej przy dworcu Łódź Żabieniec^[68];
•  (L)  pierwsze obchody Dnia Włókniarza (19 kwietnia);
•  (U)  odsłonięcie pomnika Juliana Marchlewskiego (30 kwietnia) na Starym Rynku^[76];
•  (S)  po raz czternasty Łódź była (10 maja) miastem etapowym XVII Wyścigu Pokoju z Warszawy przez Berlin do Pragi; meta II etapu – jazdy drużynowej na czas na trasie Sochaczew – Łódź (84 km) – znajdowała się po raz dwunasty na stadionie ŁKS przy al. Unii (ob. al. Unii Lubelskiej) 2; zwyciężyła drużyna NRD (1:59:49); 11 maja kolarze wyruszyli z Łodzi do Wrocławia^[77];
•  (K)   (U)  otwarcie (17 lipca) nowego gmachu Teatru Muzycznego przy ul. Północnej 47/51, wybudowanego według projektu łódzkiego architekta Tadeusza Melchinkiewicza; na inaugurację wystawiono operetkę Ułani księcia Józefa Zygmunta Wiehlera;
•  (U)  oddanie do użytku (21 lipca) osiedla mieszkaniowego Wielkopolska;
•  (I)  wyłączenie z eksploatacji (1 sierpnia) ostatnich w mieście 102 latarni gazowych (dwie pozostawiono na pamiątkę przed gmachem Gazowni Łódzkiej przy ul. Targowej 18);
•  (S)   (U)  wmurowanie aktu erekcyjnego (15 sierpnia) pod budowę nowej trybuny głównej na stadionie przy al. Unii (ob. al. Unii Lubelskiej) 2^[78] (więcej »);
•  (Z)  utworzenie parku Przy Zbiorczej (ob. park Nad Jasieniem) [inne źródła podają 1973 r.^[14]] położonego pomiędzy ulicami Promińskiego (ob. al. Śmigłego-Rydza) i 8 Marca (ob. ul. ks. bpa Tymienieckiego) oraz osiedlem Zbiorcza, po północnej stronie stawu na rzece Jasień (powierzchnia 13 ha); park powstał na łąkach i polach dawnego folwarku Scheiblera^[79];
•  (Z)  utworzenie parku na Młynku wraz z ośrodkiem wodnym położonym w południowo-wschodniej części dzielnicy Górna w dolinie rzeki Olechówki; w przeszłości był tu tzw. las scheiblerowski na Kowalszczyźnie; w latach międzywojennych było to popularne miejsce wypoczynku robotników z Widzewa; staw na Młynku ma 370 m długości i ok. 90 m szerokości; obecnie obiektem administruje MOSiR w Łodzi^[80][81];
•  (K)  pierwsze Łódzkie Spotkania Teatralne (w grudniu);
•  (T)  przedłużenie (30 grudnia) trasy tramwajowej od ul. Dąbrowskiego do ul. Rzgowskiej wzdłuż ulic Kilińskiego i Broniewskiego^[68];
•  (U)  rozpoczęcie budowy osiedla mieszkaniowego Teofilów (ukończone w 1977 r.);

1965

EC-3 przy ul. Pojezierskiej 70 (grudzień 2008)

•  (A)  włączenie (1 stycznia) w granice Łodzi osiedla kolejowego na Olechowie i części wsi Ustronie odłączonej od osiedla Andrespol, dzięki czemu obszar miasta powiększył się o 210 ha do 21 435 ha^[9];
•  (E)  położenie (24 maja) kamienia węgielnego pod gmach Wydziału Biologii UŁ u zbiegu ulic Nowo Południowej (ob. ul. Banacha) i Matejki;
•  (I)  likwidacja (w maju) ostatnich lamp naftowych w mieszkaniach – podłączono prąd elektryczny m.in. w dwóch lokalach przy ul. Wilanowskiej 33 i ul. Kilińskiego 93;
•  (T)  oddanie do użytku (29 maja) nowej trasy tramwajowej wzdłuż ul. Gagarina (ob. ul. Paderewskiego) od ul. Rzgowskiej do ronda Titowa (ob. rondo Lotników Lwowskich)^[68];
•  (E)   (K)  otwarcie (1 lipca) nowej siedziby Klubu Międzynarodowej Prasy i Książki przy ul. Narutowicza 8/10, w której znajdowały się: księgarnia, salon sprzedaży prasy z pięciu kontynentów, kawiarnia i czytelnia, sale lekcyjne i konwersacyjne oraz biura i magazyny;
•  (T)  otwarcie (20 lipca) wiaduktu drogowego nad linią kolejową Łódź Kaliska – Bednary w ciągu ulic Limanowskiego i Aleksandrowskiej^[68];
•  (S)  przejazd (8 sierpnia) uczestników 19. Wyścigu dookoła Polski na trasie ostatniego, IX etapu Kalisz – Łowicz; w al. Politechniki przed Halą Sportową odbył się lotny finisz. Ponownie Tour de Pologne zawitał do Łodzi dopiero we wrześniu 1995 r.
•  (G)  rozpoczęcie (31 sierpnia) prac nad budową elektrociepłowni EC-3 przy ul. Pojezierskiej 70;
•  (L)  Łódź liczyła 744 086 mieszkańców, z których ponad 200 000 pracowało w przemyśle;

1966

•  (T)  połączenie (14 kwietnia) trasą tramwajową ulic Zgierskiej i Łagiewnickiej wzdłuż ul. Dolnej; w czerwcu zdemontowano torowisko na ul. Łagiewnickiej na odcinku od ul. Dolnej do Bałuckiego Rynku^[68];
•  (T)  oddanie do użytku (1 maja) nowych pętli tramwajowych na ul. Bratysławskiej przy ul. Oszczepowej (ob. fragment al. ks. kard. Wyszyńskiego) i na ul. Biegunowej przy ul. Srebrzyńskiej (zlikwidowana 6 lipca 1992)^[68];
•  (S)  po raz piętnasty Łódź była (16 maja) miastem etapowym XIX Wyścigu Pokoju z Pragi przez Warszawę do Berlina; meta VII etapu Katowice – Łódź (205 km) znajdowała się po raz trzynasty na stadionie ŁKS przy al. Unii (ob. al. Unii Lubelskiej) 2; zwyciężył reprezentant NRD – Günter Hoffmann (5:04:47)^[77];
•  (G)  otwarcie (14 lipca) Zakładu Elektronicznej Techniki Obliczeniowej przy al. Kościuszki 118, wyposażonego w komputer Odra 1003;

1967

Teatr Wielki (maj 2005)

Kino „Bałtyk” (maj 2015)

•  (K)   (U)  otwarcie (19 stycznia) gmachu Teatru Wielkiego na 1300 miejsc przy pl. Dąbrowskiego 1; wybudowany według projektu Józefa i Witolda Korskich oraz Romana Szymborskiego; podczas gali otwarcia wystawiono Halkę Stanisława Moniuszki;
•  (D)  śmierć (27 stycznia) ordynariusza diecezji łódzkiej – biskupa Michała Klepacza; 31 stycznia został pochowany w krypcie katedry łódzkiej;
•  (K)  wielkie widowisko historyczne (28 maja) z udziałem 500 aktorów i 150 tys. widowni w parku na Zdrowiu. Okazja jest 25 rocznica powstania PPR. Udział bierze m.in. minister spraw wewnętrznych Mieczysław Moczar "Mietek"^[82].
•  (U)  wmurowanie (4 czerwca) kamienia węgielnego pod budowę Zakładów Włókien Chemicznych „Chemitex-Anilana” przy ul. Armii Czerwonej 89 (ob. al. Piłsudskiego 141);
•  (R)   (V)  wizyta w Łodzi (10 czerwca) arcybiskupa metropolity krakowskiego Karola Wojtyły (od 16 października 1978 papieża Jana Pawła II) na diecezjalnych obchodach milenijnych;
•  (S)  zdobycie przez koszykarki ŁKS Łódź pierwszego mistrzostwa Polski w koszykówce kobiet (kolejne w 1972, 1973, 1974, 1982, 1983, 1986, 1995 i 1997);
•  (H)   (U)  otwarcie (20 lipca) Domu Meblowego „Domus” przy ul. Piotrkowskiej 190;
•  (K)  otwarcie po modernizacji (21 lipca) kina „Bałtyk” przy ul. Narutowicza 20 – pierwszego kina szerokoekranowego, które stało się najnowocześniejszą salą w Polsce; na seansie inauguracyjnym wyświetlono polski film panoramiczny pt. Morderca zostawia ślad i radziecki film krótkometrażowy pt. Zlot. Kino zostało zlikwidowane w 2015 r. (ostatni seans – Ziemia obiecana – odbył się 20 września);
•  (Ś)   (U)  wmurowanie (3 listopada) kamienia węgielnego pod budowę Domu Prasy przy ul. Armii Czerwonej 28 (ob. al. Piłsudskiego 82) – pierwszego w Polsce obiektu, w którym redakcję połączono z drukarnią;

1968

•  (T)  wprowadzenie do eksploatacji (7 marca) pierwszych ośmiu przegubowych autobusów Jelcz 021; do 1972 r. Łódź otrzymała łącznie 33 pojazdy; wycofywano je od 1973 r., ostatni 31 października 1979^[83];
•  (P)  liczne masówki w łódzkich zakładach pracy (12–22 marca) organizowane przez aktyw PZPR w celu potępienia organizatorów demonstracji marcowych w Warszawie;
•  (D)   (L)  zamieszki na pl. Wolności (14 marca) związane z wydarzeniami Marca ’68, stłumione przez funkcjonariuszy MO, ORMO i tzw. aktyw robotniczy; zatrzymano 30 osób, w tym 11 nieletnich^[84];
•  (L)   (P)  wiec łódzkich studentów (19 marca) przed gmachem Biblioteki UŁ przeciwko polityce partii;
•  (L)   (P)  wielki wiec poparcia dla polityki KC PZPR i Władysława Gomułki (20 marca), zorganizowany na pl. Zwycięstwa przez Komitet Łódzki PZPR; przemówienia I Sekretarza KŁ PZPR Józefa Spychalskiego słuchało ok. 150 000 zgromadzonych na placu osób^[85]; wkrótce rozpoczęła się nagonka na łodzian pochodzenia żydowskiego – w jej następstwie Łódź opuściło w kolejnych miesiącach 1145 osób;
•  (H)  otwarcie (w kwietniu) Spółdzielczego Domu Handlowego „Gosia” przy ul. Bratysławskiej 8a;
•  (S)  zdobycie przez siatkarki „Startu” Łódź mistrzostwa Polski w piłce siatkowej kobiet (sukces powtórzyły w latach: 1971, 1972, 1973, 1977);
•  (I)  oddanie do użytku (25 lipca) pierwszego w Polsce młodzieżowego miasteczka ruchu drogowego w parku im. księcia Józefa Poniatowskiego (powierzchnia ok. 5000 m²);
•  (K)  w Teatrze Nowym zadebiutował (22 listopada) Marek Barbasiewicz;
•  (R)  ingres (1 grudnia) do katedry łódzkiej czwartego ordynariusza diecezji łódzkiej – biskupa Józefa Rozwadowskiego; funkcję sprawował do 24 stycznia 1986, kiedy osiągnął wiek emerytalny;
•  (L)  Łódź osiągnęła najwyższy w Polsce wskaźnik feminizacji: 115,5 kobiet na 100 mężczyzn;

1969

Pomnik Martyrologii Dzieci (listopad 2008)

Maszty oświetleniowe
na starym stadionie ŁKS
(kwiecień 2013)

•  (M)  przeprowadzenie (4 stycznia) w II Klinice Chirurgicznej Akademii Medycznej przy ul. Sterlinga 1/3 pierwszej próby przeszczepu serca 36-letniemu pacjentowi przez zespoły pod kierunkiem prof. dr. Jana Molla i doc. dr. Kazimierza A. Rybińskiego;
•  (H)   (U)  otwarcie (14 stycznia) kombinatu gastronomicznego „Europa” przy al. Kościuszki 118 (powierzchnia: 1600 m²; restauracja na 160 miejsc, kawiarnia na 60 miejsc, taras z 60 miejscami);
• odjazd (24 marca) z dworca Łódź Fabryczna do ZSRR pierwszego łódzkiego Pociągu Przyjaźni. W ciągu 11 dni podróży 330 uczestników (działaczy społecznych i związkowych oraz przodowników pracy) zwiedziło Wilno, Rygę, Leningrad i Moskwę;
•  (K)  ogłoszenie (4 maja) przez tygodnik „Odgłosy” pierwszych laureatów plebiscytu Łodzianin Roku. Łodzianami Roku 1968 zostali: lekarka^[86] – Halina Krysińska i malarz^[86] – Stefan Just (ex equo), Henryk Debich (3 miejsce)^[87];
•  (S)  po raz szesnasty Łódź była (13 maja) miastem etapowym XXII Wyścigu Pokoju z Warszawy do Berlina; meta II etapu Warszawa – Łódź (164 km) znajdowała się po raz czternasty na stadionie ŁKS przy al. Unii (ob. al. Unii Lubelskiej) 2; zwyciężył Polak – Ryszard Szurkowski (3:40:32); 14 maja kolarze wyruszyli na trasę etapu jazdy indywidualnej na czas z Łodzi do Piotrkowa Trybunalskiego^[88];
•  (G)   (I)  uruchomienie (26 maja) EC-3 przy ul. Pojezierskiej 70;
•  (T)   (U)  oficjalne otwarcie (30 maja) dworca PKS Łódź-Północ z 12 krytymi peronami przy ul. Smugowej 26/44^[89];
•  (S)  mecz towarzyski (27 sierpnia) piłkarskiej reprezentacji Polski z Norwegią na stadionie ŁKS; Polacy wygrali 6:1 (5:1); bramki dla Polski zdobyli Włodzimierz Lubański (10 i 37 min.), Joachim Marx (25 i 90 min.), Kazimierz Deyna (26 min.) i Lucjan Brychczy (35 min.); był to piąty w historii występ piłkarskiej reprezentacji narodowej seniorów na stadionie przy al. Unii (ob. al. Unii Lubelskiej);
• wmurowanie (13 września) aktu erekcyjnego pod budowę pomnika Martyrologii Dzieci Polskich w parku im. „Promienistych” (ob. park im. Szarych Szeregów);
•  (S)   (U)  oddanie do użytku (8 października) nowej trybuny głównej na stadionie ŁKS przy al. Unii 2 (po pięciu latach budowy); żelbetową konstrukcję, na której przewidziano ok. 10 000 miejsc siedzących, podzielono na 14 sektorów (każdy z osobnym wejściem); ogólna kubatura obiektu wyniosła 44574 m³; pod trybuną znalazła się hala sportowa z widownią dla ok. 1000 osób; głównym projektantem trybuny był Janusz Wyżnikiewicz; rok później zainstalowano na stadionie sztuczne oświetlenie znajdujące się na czterech masztach, z zamontowanymi reflektorami o łącznej mocy oświetleniowej 320 luksów^[90]; trybunę rozebrano w 2013 r.;
•  (T)  wprowadzenie do eksploatacji (14 listopada) pierwszego autobusu Ikarus 556; kolejne 28 pojazdów sprowadzono na początku 1971 r.; po mieście jeździły do połowy 1979 r. (ostatnie wycofano 30 czerwca)^[91];
•  (E)   (U)  otwarcie (23 listopada) nowego gmachu Wydziału Budownictwa Lądowego PŁ przy al. Politechniki 6, wybudowanego w czasie 18 miesięcy, według projektu Bolesława Kardaszewskiego i Zbigniewa Kossowskiego;
•  (G)  oddanie do użytku nowych Zakładów Obuwia Gumowego „Stomil” przy ul. Wersalskiej 47/75 (obecnie Fagum-Stomil S.A.);
•  (S)   (U)  oddanie do użytku skoczni narciarskiej na Rudzkiej Górze;

1970

(c) I, Bismarck, CC-BY-SA-3.0

Hala Parkowa w parku
im. Baden-Powella
(czerwiec 2007)

Wiadukt na ul. Kopcińskiego (czerwiec 2013)

•  (K)  otwarcie (21 stycznia) Klubu-Piwnicy Oddziału Łódzkiego Związku Polskich Artystów Plastyków w kamienicy Pod Gutenbergiem przy ul. Piotrkowskiej 86, z wystrojem wnętrz autorstwa Andrzeja Pukaczewskiego, J. Bartczaka i Z. Kuligowskiego;
•  (T)  wprowadzenie do eksploatacji (8 czerwca) pięciu sprowadzonych w styczniu nowoczesnych tramwajów przegubowych 802N, wyprodukowanych przez zakłady „Konstal” w Chorzowie; jesienią dwa z nich przekazano do Bydgoszczy, ostatni z pozostałych wycofano z ruchu przed końcem 1983 r.^[92];
•  (T)  oddanie do użytku (11 czerwca) nowej pętli tramwajowej na ul. Tuwima przy ul. Kopcińskiego; została zamknięta 12 lipca 1985^[93];
•  (S)   (U)  oddanie do użytku (1 lipca) Ośrodka Sportów Wodnych – basenu Zakładów Przemysłu Dziewiarskiego „Olimpia” przy ul. Bocznej (ob. ul. Sienkiewicza 175). Basen został zamknięty w 2005 r., w jego miejscu firma Ericpol zbudowała w latach 2013–14 biurowiec Ericpol Software Pool (zobacz »);
•  (Z)  utworzenie parku Rozrywkowego (od 8 września 2007 r. park im. Baden-Powella) w rejonie ulic Małachowskiego i Niciarnianej, od zachodu graniczącego z parkiem 3 Maja, a od południa z torami kolejowymi linii Łódź Fabryczna – Koluszki (linia kolejowa nr 17); park o powierzchni ok. 15 ha powstał na zrekultywowanych terenach dawnego wysypiska; w północno-zachodniej części parku wybudowano halę sportową (nazwaną halą Parkową), a w północno-wschodniej Miasteczko ruchu drogowego^[94];
•  (Z)  utworzenie parku im. Związku Młodzieży Socjalistycznej (ob. zachodnia część parku Podolskiego) [inne źródła podają 1973 r.^[14]] położonego pomiędzy ulicami Promińskiego (ob. al. marsz. Śmigłego-Rydza), Zbaraską i Tatrzańską, na terenie dzielnicy Widzew (osiedle Zarzew); wschodnią, większą część parku, pomiędzy ulicami Tatrzańską, Zbaraską i Zapadłą, utworzono później; park (powierzchnia 14,8 ha) powstał w dolinie rzeki Dąbrówki (obecnie na całej swojej długości ukryta w kanale) i stanowi pas zieleni rozdzielający osiedla Zarzew (na północy) i Dąbrowa (na południu); historycznie teren ten leżał na pograniczu dominium chojeńskiego i łódzkich dóbr biskupstwa włocławskiego;
•  (T)   (U)  otwarcie (18 lipca) wiaduktu drogowego na ul. Kopcińskiego nad liniami kolejowymi Łódź Fabryczna – Koluszki i Łódź Fabryczna – Łódź Widzew oraz nad ul. Tuwima^[95];
•  (M)  wprowadzenie do eksploatacji (30 września) pierwszej tego typu w Polsce karetki reanimacyjnej o specjalności kardiologicznej, wyposażonej m.in. w elektrokardiograf i defibrylator;
•  (T)   (U)  oddanie do użytku (3 października) 7-hektarowej bazy PKS przy ul. Stokowskiej oraz motelu dla kierowców przy ul. Strykowskiej^[96];
•  (T)   (U)  oddanie do użytku (6 listopada) ostatniego odcinka nowej dwujezdniowej arterii komunikacyjnej w ciągu ulic Kopcińskiego i Promińskiego (ob. al. marsz. Śmigłego-Rydza);
•  (I)  uruchomienie (8 listopada) na pl. Dąbrowskiego pierwszej fontanny przed gmachem Teatru Wielkiego; w sierpniu 2009 zastąpiła ją nowa, w kształcie fali;
•  (L)  Łódź liczyła 762 699 mieszkańców; według danych ze spisu powszechnego z 8 grudnia w przemyśle łódzkim zatrudnionych było 340 000 osób;

1971

•  (T)  oddanie do użytku (4 stycznia) nowej pętli tramwajowej na ul. Aleksandrowskiej przy ul. Chochoła^[93];
•  (D)   (L)  strajki lutowe (10–15 lutego), głównie z żądaniami podwyżki płac wobec podniesienia cen żywności; zamieszki uliczne (15 lutego), stłumione przez milicjantów, członków ORMO i tzw. aktyw robotniczy, określone w prasie jako chuligańskie wybryki^[97];
•  (H)   (U)  otwarcie (3 marca) Domu Handlowego „Teofil” przy ul. Aleksandrowskiej 38 (obecnie Centrum Handlowe „Teofil”);
•  (A)  przewodniczącym Prezydium Rady Narodowej Miasta Łodzi został (od 29 kwietnia) Jerzy Lorens; funkcję pełnił do 9 grudnia 1973 (potem – jako p.o. prezydenta miasta – do 16 grudnia 1973 i dalej – jako prezydent miasta i wojewoda – do 5 września 1978);
•  (T)  oddanie do użytku (30 kwietnia) nowej zajezdni autobusowej przy ul. Limanowskiego 147/149^[98];
• odsłonięcie (9 maja) pomnika Martyrologii Dzieci – autorstwa rzeźbiarki Jadwigi Janus i architekta Ludwika Mickiewicza; wzniesiony na skraju parku im. „Promienistych” (ob. park im. Szarych Szeregów), w kształcie pękniętego serca;
•  (D)  wielki pożar katedry pw. św. Stanisława Kostki (11 maja). Ogień pojawił się około godz. 18:20; gasiło go przez kilkanaście godzin 180 strażaków ze wszystkich łódzkich jednostek straży pożarnej, wykorzystano dwie 30-metrowe drabiny firmy Magirus, drabinę 20-metrową sprowadzoną z Piotrkowa Trybunalskiego i dwie 17-metrowe sprowadzone ze Zgierza i Pabianic; doszczętnie spłonął dach wraz z konstrukcją i organy, a wnętrze katedry zostało zalane wodą^[99][100]. Katedrę po odbudowie otwarto ponownie 16 grudnia 1972;
•  (S)  zdobycie przez siatkarki „Startu” Łódź (po raz drugi) mistrzostwa Polski w piłce siatkowej kobiet;
•  (S)  rozpoczęcie (23 września) budowy stadionu Klubu Sportowego „Tęcza” przy ul. Karpackiej 61; otwarty 20 lipca 1973;
•  (T)  oddanie do użytku (21 listopada) nowej pętli tramwajowej na Helenówku^[93];

1972

SDH „Central” (maj 2005)

•  (E)   (K)  otwarcie (22 stycznia) Muzeum Polskiej Wojskowej Służby Zdrowia (obecnie Muzeum Uniwersytetu Medycznego) przy ul. Żeligowskiego 7/9;
•  (I)   (T)  uruchomienie (w kwietniu) pierwszej w Polsce automatycznej myjni wagonów tramwajowych w zajezdni w Chocianowicach^[101];
•  (H)   (U)  otwarcie (30 sierpnia) przez Powszechną Spółdzielnię Spożywców „Społem” Spółdzielczego Domu Handlowego „Central” przy ul. Piotrkowskiej 165;
•  (S)  zdobycie przez siatkarki „Startu” Łódź (po raz trzeci) mistrzostwa Polski w piłce siatkowej kobiet;
•  (S)  zdobycie przez koszykarki ŁKS Łódź (po raz drugi) mistrzostwa Polski w koszykówce kobiet;
•  (T)  oddanie do użytku (18 września) nowej pętli tramwajowej na ul. Pabianickiej przy ul. Chocianowickiej; została zamknięta 18 maja 2009, a następnie rozebrana^[102];
•  (T)  wprowadzenie do eksploatacji (8 października) na liniach nr „8” i „9” pierwszych dwóch sprowadzonych w maju tramwajów przegubowych Konstal 102NaW; w 1973 r. sprowadzono kolejnych 18 wagonów; w 1993 r. Po reformie Miejskiego Przedsiębiorstwa Komunikacyjnego, ostatnie dwa tramwaje przejęła spółka Międzygminna Komunikacja Tramwajowa, obsługująca linie podmiejskie; ostatni tramwaj Konstal 102NaW wyjechał na trasę linii nr „41” 31 grudnia 2003^[103];
•  (N)  powstanie Centrum Badań Molekularnych i Makromolekularnych PAN; od 16 stycznia 1975 znalazło siedzibę przy ul. Bocznej 5 (ob. ul. Sienkiewicza 112);

1973

Szpital im. M. Kopernika (wrzesień 2007)

Tramwaj Konstal 803N
na pl. Niepodległości
(maj 1991)

• pierwsza w Łodzi prezentacja samochodu Fiat 126 (20 stycznia) – na trasie Stary Rynek – ul. Nowomiejska – pl. Wolności – ul. Piotrkowska – pl. Reymonta;
•  (S)  mecz towarzyski (20 marca) piłkarskiej reprezentacji Polski ze Stanami Zjednoczonymi na stadionie ŁKS; Polacy wygrali 4:0 (2:0); bramki dla Polski zdobyli Włodzimierz Lubański (17, 24 i 84 min.) i Henryk Kasperczak (55 min.); był to szósty w historii występ piłkarskiej reprezentacji narodowej seniorów na stadionie przy al. Unii (ob. al. Unii Lubelskiej);
•  (E)  otwarcie (9 kwietnia) pierwszej w Europie Szkoły Ratownictwa przy Wojewódzkiej Stacji Pogotowia Ratunkowego;
•  (Ś)  pierwsza emisja programu stereofonicznego (22 kwietnia) przez Łódzką Rozgłośnię Polskiego Radia;
•  (M)   (U)  otwarcie (1 maja) Wojewódzkiego Szpitala Zespolonego im. Mikołaja Kopernika (obecnie Wojewódzki Szpital Specjalistyczny im. M. Kopernika) przy ul. Pabianickiej 62;
•  (T)   (U)  oddanie do użytku (w maju) bazy transportu sanitarnego przy ul. Wareckiej 2, wybudowanej w ciągu 2 i pół roku, z 4- i 3-piętrowymi garażami na 240 pojazdów, stacją diagnostyczną, zapleczem technicznym z lakiernią i blacharnią, stacją benzynową i zapleczem socjalnym; oficjalne otwarcie odbyło się 20 lipca^[104];
•  (S)  zdobycie przez siatkarki „Startu” Łódź (po raz czwarty) mistrzostwa Polski w piłce siatkowej kobiet;
•  (S)  zdobycie przez koszykarki ŁKS Łódź (po raz trzeci) mistrzostwa Polski w koszykówce kobiet;
•  (S)   (U)  wmurowanie (19 lipca) aktu erekcyjnego pod budowę hali sportowej Rzemieślniczego Klubu Sportowego „Resursa” przy ul. Długosza 43; oddana do użytku 19 lipca 1974;
•  (Z)  otwarcie (19 lipca) po rozbudowie pierwszej części Miejskiego Ogrodu Botanicznego przy ul. Krzemienieckiej 36/38, o powierzchni 20 ha;
•  (T)  ukończenie (20 lipca) remontu dworca Łódź Fabryczna, podczas którego zainstalowano m.in. wiaty nad peronami i południową częścią dworca;
•  (U)  oddanie do użytku (20 lipca) pierwszego w Łodzi podziemnego przejścia dla pieszych przy Dworcu Fabrycznym; zostało zlikwidowane wiosną 2014 podczas budowy Nowego Centrum Łodzi;
•  (T)  wprowadzenie do eksploatacji (1 września) pierwszych sprowadzonych w sierpniu tramwajów przegubowych Konstal 803N; w latach 1973–75 Łódź otrzymała łącznie 141 wagonów; od połowy 1992 r. kursowały wyłącznie na liniach podmiejskich, a ostatnim dniem ich eksploatacji był 31 marca 2012^[105];
•  (Ś)  oddanie do użytku Domu Prasy wraz z drukarnią Prasowych Zakładów Graficznych (wcześniej Zakłady Graficzne Robotniczej Spółdzielni Wydawniczej „Prasa”) przy ul. Armii Czerwonej 28 (ob. al. Piłsudskiego 82)^[106];

1974

Jadalnia pałacu Izraela Poznańskiego, w której nakręcono scenę odwiedzin Borowieckiego u Buchholza
w filmie Ziemia obiecana
(maj 2010)

Zegar słoneczny
w Parku Staromiejskim
(maj 2013)

Grupowa Oczyszczalnia Ścieków (lipiec 2009)

•  (K)  pierwszy Ogólnopolski Przegląd Piosenki Turystycznej „Óć 1974” (16–17 marca), zorganizowany przez organizacje studenckie Politechniki Łódzkiej; z tego przeglądu narodził się rok później Ogólnopolski Studencki Przegląd Piosenki Turystycznej „Yapa”;
•  (H)   (K)  I Polskie Targi Estradowe „POLTEST” (5–8 kwietnia) w Hali Sportowej przy ul. Worcella (ob. ul. ks. hm. Skorupki) 21. W ich ramach wystąpiło około 700 wykonawców w 60 programach artystycznych i koncertach; odbyło się 30 pokazów giełdowych prezentujących możliwości polskiego przemysłu rozrywkowego^[107][108];
•  (K)  rozpoczęcie (9 kwietnia) na ulicach Łodzi realizacji zdjęć plenerowych do filmu Ziemia obiecana w reż. Andrzeja Wajdy (premiera filmu 21 lutego 1975 r.); obraz nominowano do Oscara w kategorii filmu nieangielskojęzycznego (nagrodę zdobył radziecki film Dersu Uzała w reżyserii Akiry Kurosawy);
•  (E)   (U)  oficjalne oddanie do użytku (29 kwietnia) nowego gmachu Państwowej Ogólnokształcącej Szkoły Muzycznej I i II stopnia im. Henryka Wieniawskiego przy ul. Sosnowej 9, z salą koncertową na 370 miejsc, wybudowanego w latach 1970–74 według projektu K. Sosnowskiej^[109];
•  (H)  otwarcie (1 maja) kawiarni „Pod Kurantem” przy pl. Wolności 7 (116 miejsc, w tym 20 na tarasie)^[110];
•  (S)   (U)  wmurowanie (11 maja) kamienia węgielnego pod budowę hali sportowej Chojeńskiego Klubu Sportowego (wówczas ChKS „Komunalni”) przy ul. Kosynierów Gdyńskich 18^[111];
•  (T)   (U)  otwarcie (13 maja) drugiej jezdni ul. Aleksandrowskiej na odcinku od skrzyżowania z ul. Kwiatową (ob. skrzyżowanie z ulicami Bielicową i Warecką) do posesji nr 127 za skrzyżowaniem z ul. Szczecińską^[112];
•  (I)   (T)  uruchomienie (25 maja) automatycznej telefonicznej informacji o godzinach odjazdów pociągów z dworca Łódź Kaliska (pod numerem 284-60) i z dworców Łódź Fabryczna i Łódź Chojny (pod numerem 399-80), czynnej w dni powszednie w godz. 15:00–8:00, w soboty od godz. 13:00, a w niedziele i święta – całą dobę. Z każdym z numerów mogło łączyć się jednocześnie 10 abonentów telefonicznych, a rozkład odjazdów był odtwarzany z taśmy magnetofonowej^[113];
•  (U)  podjęcie (27 maja) decyzji o budowie osiedla mieszkaniowego Widzew Wschód dla Robotniczej Spółdzielni Mieszkaniowej „Bawełna” (ukończone w 1981 r.);
•  (S)  zdobycie przez koszykarki ŁKS Łódź (po raz czwarty) mistrzostwa Polski w koszykówce kobiet;
•  (T)  zatwierdzenie (w czerwcu) przez prezydenta miasta projektu nowej organizacji ruchu w centrum Łodzi – w okresie od 1 lipca do 30 października wprowadzono etapami pierwszeństwo przejazdu wzdłuż wyznaczonych ciągów ulic, a na wielu ulicach – ruch jednokierunkowy, z parkowaniem dozwolonym tylko po jednej stronie; zezwolono na parkowanie pojazdów na chodnikach o dostatecznej szerokości; ponadto znacznie ograniczono ruch na ul. Nowomiejskiej między ulicami Ogrodową a Północną, placu Wolności i ul. Piotrkowskiej między pl. Wolności a ul. Główną (ob. al. Piłsudskiego), zezwalając na przejazd skrzyżowań z ulicami poprzecznymi na wprost tylko autobusom komunikacji miejskiej; zmianom uległy trasy wielu linii tramwajowych i autobusowych^[114][115];
•  (T)  oddanie do użytku (7 lipca) nowej pętli tramwajowej na ul. Skrajnej przy ul. Rudzkiej; zamknięta 24 lipca 1996, rozebrana przed końcem roku^[116];
•  (I)   (T)  uruchomienie (18 lipca) na skrzyżowaniu ulic Ogrodowej i Zachodniej pierwszej w Łodzi podwieszonej na wysięgnikach sygnalizacji świetlnej^[117];
•  (S)   (U)  oficjalne oddanie do użytku (19 lipca) hali sportowej Rzemieślniczego Klubu Sportowego „Resursa” przy ul. Letniej 4 (ob. al. Włókniarzy 183)^[118]; po upadku klubu w listopadzie 2001 została zamknięta; po ponad 18 latach, na początku marca 2020, zdewastowany obiekt wyburzono^[119];
•  (O)  powstanie (w lipcu) Przedsiębiorstwa Turystycznego „Łódź”;
•  (I)  zakończenie (w lipcu) budowy zegara słonecznego w parku Staromiejskim;
•  (G)  uruchomienie produkcji (30 września) w nowych obiektach Fabryki Dywanów „Dywilan” przy ul. Dąbrowskiego 247, wzniesionych w latach 1972–74;
•  (I)  rozpoczęcie budowy Grupowej Oczyszczalni Ścieków (23 października), największej obecnie oczyszczalni ścieków tego typu w kraju (366 ha powierzchni), zlokalizowanej nad rzeką Ner, w południowo-zachodniej części miasta; w 1990 r. oddano do użytku pierwszy kolektor, halę krat i piaskowników oraz kanał ominięcia; w 1994 r. zbudowano siódmy kolektor, co pozwoliło na pełne przejęcie ścieków i wyłączenie z eksploatacji starej oczyszczalni mechanicznej na Lublinku (ścieki z Łodzi, Konstantynowa Łódzkiego, Ksawerowa, Pabianic i Nowosolnej); w 1997 r. powstały pierwsze zamknięte komory fermentacyjne o wysokości 30 m; w 2002 r. dobudowano linie biologicznego oczyszczania ścieków oraz ukończono hale z dmuchawami, dostarczającymi tlen mikroorganizmom usuwającym zanieczyszczenia; w 2004 r. wybudowano elektrociepłownię zasilaną biogazem z komór fermentacyjnych;
•  (G)  uruchomienie produkcji (23 listopada) w nowych obiektach Zakładów Przemysłu Dziewiarskiego „Bistona” przy ul. Dąbrowskiego 234;

1975

Kombinat gastronomiczny „Kaskada” (2007)

Śródmiejska Dzielnica Mieszkaniowa (2006)

•  (K)  otwarcie (11 stycznia) na I piętrze kamienicy przy ul. Narutowicza 2 Klubu Gier Automatycznych „Maxim”;
•  (H)   (U)  otwarcie (20 lutego) kombinatu gastronomicznego „Kaskada” przy ul. Narutowicza 7/9 (z barem szybkiej obsługi na 220 miejsc, restauracją i kawiarnią na 220 miejsc, wytwórnią i sklepem cukierniczym oraz dwiema własnymi orkiestrami);
•  (K)  otwarcie (30 kwietnia) kina „Iwanowo” przy ul. Limanowskiego 200 (z widownią liczącą 633 miejsca, kawiarnią i szatnią); było to 32. kino działające w Łodzi; w III RP zmieniło nazwę na „Adria” i po kilku latach zostało zamknięte;
•  (S)  po raz siedemnasty Łódź była (21 maja) miastem etapowym XXVIII Wyścigu Pokoju z Berlina przez Pragę do Warszawy; meta XII etapu Konin – Łódź (112 km) znajdowała się po raz piętnasty (ostatni) na stadionie ŁKS przy al. Unii (ob. al. Unii Lubelskiej) 2; zwyciężył Polak – Stanisław Boniecki (2:18:22); 22 maja kolarze wyruszyli z Łodzi do Warszawy^[120];
•  (A)  likwidacja (28 maja) województwa łódzkiego i utworzenie w jego miejsce kadłubowego województwa miejskiego łódzkiego, o powierzchni zaledwie 1524 km²; z dotychczasowego dużego regionu wyodrębniono mniejsze ośrodki administracyjne ze stolicami w Łodzi, Kaliszu, Koninie, Piotrkowie Trybunalskim, Płocku, Sieradzu i Skierniewicach;
•  (U)  rozpoczęcie (w maju) budowy Śródmiejskiej Dzielnicy Mieszkaniowej według projektu Andrzeja Nędzi, Mieczysława Sowy, Krzysztofa Wiśniowskiego i Ryszarda Żabińskiego, nazwanej przez łodzian „łódzkim Manhattanem”;
• odsłonięcie (22 czerwca) pomnika Czynu Rewolucyjnego w parku im. Józefa Piłsudskiego na Zdrowiu; wyremontowany i przebudowany w latach 2005–06;
•  (S)  mecz towarzyski (8 października) piłkarskiej reprezentacji Polski z Węgrami na stadionie ŁKS; Polacy wygrali 4:2 (3:1); bramki dla Polski zdobyli Kazimierz Kmiecik (12 min.), Henryk Kasperczak (17 min.) i Joachim Marx (31 i 77 min.); był to siódmy w historii występ piłkarskiej reprezentacji narodowej seniorów na stadionie przy al. Unii (ob. al. Unii Lubelskiej);
•  (K)  pierwsze Międzynarodowe Triennale Tkaniny (22 października – 31 grudnia) w Muzeum Historii Włókiennictwa (obecnie Centralne Muzeum Włókiennictwa) z udziałem 163 artystów z 14 krajów;
•  (E)   (K)  powołanie (1 października) Muzeum Historii Miasta Łodzi (obecnie Muzeum Miasta Łodzi) w dawnym pałacu Izraela Poznańskiego przy ul. Ogrodowej 15 ^[121];
•  (T)  oddanie do użytku (1 listopada) nowej pętli tramwajowej na ul. Rzgowskiej przy ul. Kurczaki^[93];
•  (L)  Łódź liczyła 798 263 mieszkańców;

1976

Centrum Kliniczno-Dydaktyczne UM
(kwiecień 2007)

•  (M)   (U)  wmurowanie (16 stycznia) aktu erekcyjnego pod budowę Centrum Kliniczno-Dydaktycznego Akademii Medycznej przy ul. Czechosłowackiej 8/10 / ul. Nowotki (ob. ul. Pomorska) 251 (obecnie Centrum Kliniczno-Dydaktyczne Uniwersytetu Medycznego). Budowę zakończono 13 grudnia 2013, czyli po blisko 38 latach^[122], zaś pierwszych pacjentów przyjęto na leczenie 1 kwietnia 2014^[123];
•  (N)  otwarcie (19 stycznia) przy ul. Zgierskiej 147 Muzeum Martyrologii i Walki – filii Muzeum Historii Ruchu Rewolucyjnego (obecnie Oddział Martyrologii i Walki „Radogoszcz” Muzeum Tradycji Niepodległościowych);
•  (G)  oficjalne otwarcie (2 lutego) Zakładów Aparatury Elektrycznej „Ema-Elester” przy ul. Lodowej 88 (obecnie Elester S.A.);
•  (T)  wprowadzenie do eksploatacji (14 lutego) autobusu Jelcz-Berliet PR110U; do 1992 r. (zakończenie eksploatacji) Łódź otrzymała łącznie 315 pojazdów^[51][124];
•  (U)  rozpoczęcie (16 marca) budowy trasy W-Z (początek prac – na skrzyżowaniu dawnej ul. Mickiewicza z ul. Żeromskiego);
•  (H)  otwarcie (29 kwietnia) cukiernio-kawiarni „Hortex” przy ul. Piotrkowskiej 106/110 (obecnie cukiernio-kawiarnia „Hort-Cafe”);
•  (S)  otwarcie (19 czerwca) kąpieliska „Fala” przy al. Unii (ob. al. Unii Lubelskiej) 4 na Zdrowiu (m.in. 4 baseny, w tym jeden ze sztuczną falą); przeznaczone było dla 4000 osób i zajmowało 7 ha. W 1992 r. zostało zamknięte, a w jego miejscu powstał w latach 2005–08 Aquapark „Łódź – Fala”;
•  (P)  manifestacja na pl. Dąbrowskiego (26 czerwca), zorganizowana przez Komitet Łódzki PZPR w odpowiedzi na wydarzenia czerwcowe w Radomiu, Ursusie i Płocku; na wiecu pod hasłem „Robotnicza Łódź – z Wami towarzyszu Gierek” do zgromadzonych kilku tysięcy łodzian przemawiał m.in. I sekretarz KŁ PZPR Bolesław Koperski;

Hotel „Centrum”
(październik 2007)

•  (P)  wiece w łódzkich zakładach produkcyjnych (28 czerwca) – manifestacja poparcia polityki PZPR i rządu, a potępienie tych, którzy [...] ośmielili się wykorzystać fakt konsultacji narodowej do chuligańskich, warcholskich i niszczycielskich wystąpień^[125];
•  (S)  zdobycie przez siatkarki ChKS Łódź mistrzostwa Polski w piłce siatkowej kobiet;
•  (U)  oficjalne otwarcie (18 sierpnia) przy ul. Kilińskiego 59/63 hotelu „Centrum” z 400 miejscami noclegowymi; działał do 26 czerwca 2014, w listopadzie rozpoczęto jego rozbiórkę, którą zakończono na początku lutego 2015;
•  (G)  uruchomienie produkcji (1 września) w nowych Zakładach Tkanin Obiciowych „Vera” przy ul. Siewnej 15; oficjalnie zakłady otwarto 17 stycznia 1977;
•  (H)   (U)  otwarcie (25 września) Spółdzielczego Domu Handlowego „Juventus” przy ul Głównej (ob. al. Piłsudskiego) 14, wybudowanego według projektu łódzkiego architekta Aleksandra Zwierki;
•  (T)  otwarcie nowej zajezdni autobusowej na Nowych Sadach;
•  (L)  liczba mieszkańców Łodzi przekroczyła 800 000;

1977

•  (T)  dostarczenie (12 stycznia) pierwszych dwóch wagonów tramwajowych Konstal 805N, których prowadzenie odbywało się nie przy użyciu korb (jak w dotychczasowych tramwajach), lecz pedałów przyspieszenia i hamowania; do ruchu zostały wprowadzone 14 lutego 1978^[126];

Dawne Zakłady Przemysłu Pończoszniczego „Feniks”
(maj 2007)

•  (U)  otwarcie (17 stycznia) nowego obiektu Zakładów Przemysłu Odzieżowego im. Adama Próchnika przy ul. Promińskiego (ob. al. marsz. Śmigłego-Rydza) 20, wybudowanego według projektu zespołu pod kierownictwem Leszka Durysa (architekt – Jerzy Kurmanowicz, główny konstruktor – Stefan Bubiak). Zakłady opuściły budynek w 1999 r., w latach 2007–09 został on przebudowany przez firmę Mermaid Properties na biurowiec Cross Point;
•  (G)  uruchomienie produkcji (w styczniu) w nowym obiekcie Zakładów Przemysłu Pończoszniczego „Feniks” przy ul. Brzezińskiej 5/15; oficjalnie zakłady otwarto 21 lipca;
•  (S)  po raz osiemnasty Łódź była (9 maja) miastem etapowym XXX Wyścigu Pokoju z Warszawy przez Berlin do Pragi; meta II etapu Warszawa – Łódź (125 km) znajdowała się na ul. Promińskiego (ob. al. marsz. Śmigłego-Rydza) w rejonie wiaduktu nad bocznicą kolejową; zwyciężył reprezentant ZSRR – Aleksandr Awierin (2:46:39); 10 maja kolarze wyruszyli z Łodzi do Torunia^[120][127];
•  (T)  uruchomienie (21 maja) pierwszego bezpośredniego międzynarodowego połączenia kolejowego z Łodzi do Berlina^[128];
•  (S)  zdobycie przez siatkarki „Startu” Łódź (po raz piąty) mistrzostwa Polski w piłce siatkowej kobiet;
•  (T)  odjazd (1 września) ostatniej lokomotywy parowej z dworca Łódź Kaliska; odtąd trakcja parowa została w Łodzi zastąpiona spalinową i elektryczną^[128];
•  (G)   (I)  uruchomienie (28 października) pierwszego turbozespołu w nowej elektrociepłowni EC-4 (ob. przy ul. Andrzejewskiej 5);
•  (H)   (U)  otwarcie (5 listopada) Domu Handlowego „Hermes” przy ul Głównej (ob. al. Piłsudskiego) 10, wybudowanego według projektu łódzkiego architekta Aleksandra Zwierki;
•  (U)  otwarcie (15 listopada) przy ul. Retkińskiej 106 pierwszego w Polsce krytego strzeżonego parkingu osiedlowego na 100 pojazdów, z myjnią;
• otwarcie (w grudniu) pierwszego w Łodzi klubu nocnego – „Night-Clubu” w budynku Estrady Łódzkiej przy ul. Narutowicza 28;

1978

Fragment trasy W-Z
(listopad 2007)

Trasa W-Z, widok w kierunku wschodnim (fot. Konrad Kłoszewski, marzec 2003)

•  (T)   (U)  oddanie do użytku (19 stycznia) górnej części dwupoziomowego węzła komunikacyjnego nowej trasy W-Z – skrzyżowania al. Mickiewicza z ulicami Żeromskiego i Łąkową;
•  (U)  oddanie do użytku (w styczniu) pierwszego 26-kondygnacyjnego wieżowca Śródmiejskiej Dzielnicy Mieszkaniowej – przy ul. Piotrkowskiej 182, o wysokości 76 m;
•  (T)  wprowadzenie do eksploatacji (14 lutego) tramwajów Konstal 805N; łącznie do Łodzi sprowadzono 27 pojazdów, wycofywano je od 1984 r., ostatnie dwa jeździły do końca 2000 r.^[126];
• otwarcie (10 kwietnia) nowoczesnego Centrum Przedsiębiorstwa Turystycznego „Łódź” przy pl. Wolności 10/11;
•  (S)  mecz towarzyski (12 kwietnia) piłkarskiej reprezentacji Polski z Irlandią na stadionie ŁKS; Polacy wygrali 3:0 (0:0); bramki dla Polski zdobyli Zbigniew Boniek (52 min.), Kazimierz Deyna (60 min.) i Włodzimierz Mazur (82 min.); był to ósmy w historii występ piłkarskiej reprezentacji narodowej seniorów na stadionie przy al. Unii (ob. al. Unii Lubelskiej);
•  (N)   (O)  utworzenie łódzkiej siedziby Polskiej Akademii Nauk; inauguracja (8 czerwca) Wszechnicy PAN w sali obrad Rady Narodowej m. Łodzi;
•  (T)  oddanie do użytku (9 lipca) nowej pętli tramwajowej na ul. Marchlewskiego (ob. al. ks. kard. Wyszyńskiego) przy ul. Allende (ob. ul. ks. Popiełuszki)^[93];
•  (A)  prezydentem Łodzi i wojewodą został (od 6 września) Józef Niewiadomski; obie funkcje pełnił do 12 grudnia 1985;
•  (K)  odsłonięcie (21 października) pomnika Władysława Stanisława Reymonta na pl. Reymonta, wykonanego z brązu według projektu łódzkiego artysty rzeźbiarza Wacława Wołosewicza;
•  (T)  oddanie do użytku (29 października) nowej pętli tramwajowej na ul. Lodowej przy ul. Przybyszewskiego; w tym samym dniu zlikwidowano pętle tramwajowe na ul. Przybyszewskiego przy ul. Tatrzańskiej i przy linii kolei obwodowej^[93];
•  (T)   (U)  otwarcie (12 grudnia) ruchu na trasie W-Z na odcinku od al. Włókniarzy do ul. Wysokiej (3150 m). Budowa trasy trwała niespełna 21 miesięcy, kosztowała 800 mln złotych, a pracowało przy niej 21 przedsiębiorstw;
•  (D)  niespodziewany i gwałtowny atak zimy (29 grudnia 1978 – 8 stycznia 1979) – przez Łódź przetoczyła się fala śnieżyc, którym towarzyszył silny i porywisty wiatr. Temperatura powietrza 29 grudnia spadła w ciągu kilku godzin z 6 °C do –11 °C, nocami panował silny mróz (do –26 °C w dniu 5 stycznia 1979). W mieście wiatr usypał wysokie zaspy – ulice stały się nieprzejezdne, w dniach 31 grudnia 1978 i 1 stycznia 1979 prawie całkowicie została wstrzymana komunikacja miejska (w kolejnych dniach kursowała tylko głównymi, zastępczymi trasami); zawieszono do odwołania kursowanie wielu pociągów i autobusów PKS; do 7 stycznia przedłużone zostały ferie świąteczne w szkołach; z powodu unieruchomienia skutych lodem taśmociągów elektrociepłownia EC-4 przerwała na kilka dni ogrzewanie m.in. osiedli Widzew Wschód, części Dąbrowy i Zarzewa (temperatura w mieszkaniach spadła do 4 °C); do odblokowania ulic ze śniegu użyto pługów gąsienicowych i wirnikowych; władze miasta wezwały do pomocy w odśnieżaniu wojsko, Milicję Obywatelską, ORMO, załogi zakładów pracy i studentów^{[129][130][131]};

1979

Tramwaj Konstal 805Na
na ul. Kilińskiego mija nieistniejące dziś Zakłady Przemysłu Bawełnianego
im. Szymona Harnama
(maj 1991)

•  (I)  uruchomienie (12 stycznia) drugiej w Polsce centrali telefonicznej E-10 pozwalającej na automatyczne uzyskiwanie połączeń międzymiastowych;
•  (I)   (T)  uruchomienie (28 marca) na przejściu dla pieszych przez ul. Promińskiego (ob. al. marsz. Śmigłego-Rydza) przy ul. Zbaraskiej pierwszej w Łodzi sygnalizacji świetlnej uruchamianej przez pieszego przyciskiem^[132];
•  (S)   (U)  oddanie do użytku (7 listopada) hali Klubu Sportowego „Tęcza” przy ul. Karpackiej 61;
•  (K)  powstanie awangardowej grupy artystycznej „Łódź Kaliska”;
•  (T)  wprowadzenie do eksploatacji nowych tramwajów Konstal 805Na; był to model sprowadzony do Łodzi w największej liczbie – do 1990 r. 439 wagonów; wiele z nich jeździ nadal, część została zmodernizowana^[133];

1980

•  (T)  przedłużenie (18 stycznia) trasy tramwajowej wzdłuż ul. Przybyszewskiego od ul. Lodowej do obecnego ronda Sybiraków i dalej, wzdłuż ul. Puszkina, do nowej pętli przy zbiegu z ul. Rokicińską;
•  (E)   (N)  pierwszy Ogólnopolski Przegląd Filmów Przyrodniczych o nagrodę im. Włodzimierza Puchalskiego (15–17 maja); obecnie Międzynarodowy Festiwal Filmów Przyrodniczych im. Włodzimierza Puchalskiego;
•  (U)  oddanie do użytku (w czerwcu) pierwszego bloku na osiedlu Chojny Zatorze;
•  (D)   (L)  liczne strajki w wielu łódzkich zakładach pracy (8–15 sierpnia); główne żądania strajkujących dotyczyły płac i organizacji pracy; prasa lokalna poinformowała o strajkach dopiero 15 sierpnia, nazywając je zakłóceniami w rytmie pracy i przerwami w pracy^[134];
•  (D)   (L)  nasilenie strajków sierpniowych (26–31 sierpnia) o charakterze solidarnościowym; strajk pracowników Miejskiego Przedsiębiorstwa Komunikacyjnego – przez 6 dni mieszkańcy Łodzi byli pozbawieni komunikacji miejskiej (została wznowiona w nocy z 31 sierpnia na 1 września, po podpisaniu w Gdańsku porozumień sierpniowych);
•  (O)   (P)  pierwsze zebranie w Łodzi (22 września) przedstawicieli Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność” z 70 zakładów i instytucji regionu łódzkiego; do 30 września w zakładach pracy i instytucjach powstały koła lub zakładowe organizacje NSZZ „Solidarność”;
•  (K)  pierwszy Festiwal Muzyki Rockowej „Rockowisko ’80” (27–29 listopada) w Hali Sportowej MOSiR przy ul. Worcella (ob. ul. ks. Skorupki) 21;
•  (T)  wprowadzenie do eksploatacji pierwszych przegubowych autobusów Ikarus 280 produkcji węgierskiej firmy Ikarus Karosszeria; łącznie do 1995 r. do Łodzi sprowadzono 555 pojazdów, od 2014 r. stanowiły rezerwę taboru, ostatni wyjechał na trasę linii „99A” 18 września 2015^{[51][135][136]};
•  (L)  Łódź liczyła 835 658 mieszkańców;

1981

•  (P)  strajk okupacyjny studentów łódzkich uczelni (21 stycznia – 18 lutego) doprowadził do podpisania Porozumień Łódzkich i rejestracji Niezależnego Zrzeszenia Studentów;
•  (G)  likwidacja (3 marca) Wytwórni Włókien Wiskozowych w Zakładach Przemysłu Chemicznego „Chemitex-Anilana”;
•  (S)  po raz dziewiętnasty Łódź była (20–21 maja) miastem etapowym XXXIV Wyścigu Pokoju z Berlina przez Pragę do Warszawy; meta XII etapu Opole – Łódź (192 km) znajdowała się w al. Politechniki przed Halą Sportową; zwyciężył reprezentant ZSRR – Szachit Zagretdinow (4:59:45); 21 maja w Łodzi odbył się XIII etap wyścigu – jazda indywidualna na czas na dystansie 20 km – który został rozegrany w al. Włókniarzy na odcinku od ul. Drewnowskiej do ul. Niezapominajki (ob. początkowy odcinek al. Włókniarzy); najlepszy czas osiągnął reprezentant NRD – Olaf Ludwig; po południu kolarze wyruszyli z Łodzi do Warszawy^[137];
•  (S)  zdobycie (14 czerwca) przez piłkarzy RTS Widzew Łódź pierwszego mistrzostwa Polski w piłce nożnej (kolejne w latach 1982, 1996 i 1997);
•  (K)  założenie pracowni przy ul. Wschodniej 29/3 przez Piotra Bikonta i Wojciecha Czajkowskiego (od 1984 r. Galeria Wschodnia); galeria prezentowała sztukę różnych dyscyplin, m.in. sztukę akcji, obiektu, video, multimedia, performance, instalacje i fotografie; w galerii odbywały się także warsztaty oraz spotkania środowisk twórczych;
•  (P)  marsze głodowe na ulicy Piotrkowskiej, organizowane przez 4 kolejne dni (27–30 lipca)^{[j] [138][139]};
•  (S)  mecz towarzyski (18 listopada) piłkarskiej reprezentacji Polski z Hiszpanią na stadionie ŁKS; Polacy przegrali 2:3 (0:1); bramki dla Polski zdobyli Andrzej Pałasz (56 min.) i Zbigniew Boniek (74 min.); był to dziewiąty w historii występ piłkarskiej reprezentacji narodowej seniorów na stadionie przy al. Unii (ob. al. Unii Lubelskiej);
•  (K)  II Festiwal Muzyki Rockowej „Rockowisko ’81” (25–29 listopada) w Hali Sportowej MOSiR przy ul. Worcella (ob. ul. ks. Skorupki) 21;
•  (D)  pacyfikacja działaczy NSZZ „Solidarność” po wprowadzeniu stanu wojennego (13 grudnia); brutalna eksmisja aktywu związkowego z siedziby Międzyzakładowego Komitetu Założycielskiego przy ul. Piotrkowskiej 260 (dawnej kamienicy Henryka Birnbauma), dokonana przez funkcjonariuszy ZOMO, zdewastowanie pomieszczeń, zniszczenie dokumentów. Zawieszenie wydawania prasy lokalnej z wyjątkiem „Głosu Robotniczego” oraz emisji lokalnego radia i telewizji; wprowadzenie godziny milicyjnej od 22:00 do 6:00;

1982

Pomnik Leona Schillera
(fot. Guillaume Speurt,
marzec 2012)

•  (S)  otwarcie (18 stycznia) w Hali Sportowej Muzeum Sportu Łódzkiego;
•  (D)  pierwszy wybuch gazu na osiedlu Retkinia (22 stycznia) – w 11-kondygnacyjnym wieżowcu przy ul. Florecistów 3 bl. 20 (dwie ofiary śmiertelne, 10 osób rannych);
•  (Ś)  wznowienie (25 stycznia) nadawania audycji przez Łódzką Rozgłośnię Polskiego Radia;
•  (Ś)  wznowienie (1 lutego) emisji programu przez regionalny ośrodek telewizyjny;
•  (Ś)  wznowienie (19 lutego) wydawania „Dziennika Łódzkiego”;
•  (K)  odsłonięcie (27 marca) w pasażu Schillera pomnika Leona Schillera, autorstwa Antoniego Biłasa;
•  (S)  zdobycie (9 maja) przez piłkarzy RTS Widzew Łódź drugiego mistrzostwa Polski w piłce nożnej. W sezonie 1982/83 klub awansował do półfinału Pucharu Mistrzów (obecnie UEFA Champions League), co było jednym z największych osiągnięć polskiej drużyny w historii europejskich pucharów;
•  (S)  zdobycie przez koszykarki ŁKS Łódź (po raz piąty) mistrzostwa Polski w koszykówce kobiet;
•  (K)  otwarcie (23 sierpnia) księgarni-antykwariatu „Nike” przy ul. Struga 3 (właściciel – Janusz Karol Barański);
•  (Ś)   (P)  konferencja prasowa (24 sierpnia) rzecznika rządu – Jerzego Urbana – w Zakładach Przemysłu Bawełnianego im. Juliana Marchlewskiego „Poltex”;
•  (D)   (L)  niepokoje uliczne (26 sierpnia) przed zajezdnią autobusową przy ul. Kraszewskiego; milicja rozproszyła tłum przy użyciu armatek wodnych i pałek, zatrzymano 106 osób spośród około 700–800 biorących udział w zbiegowisku^[140];
•  (R)  wprowadzenie (31 sierpnia) do kościoła Matki Boskiej Zwycięskiej przy ul. Łąkowej 40/42 mozaikowego obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej z 1958 r. autorstwa Virgilio Cassio – daru papieża Jana Pawła II;
•  (M)   (U)  zakończenie (w sierpniu) budowy pierwszego z trzech gmachów Centrum Rehabilitacyjno-Opiekuńczego przy ul. Przybyszewskiego 255/267;
•  (H)  otwarcie (17 września) Rzemieślniczego Domu Handlowego przy ul. Zgierskiej 75;
•  (K)  III Festiwal Muzyki Rockowej „Rockowisko ’82” (28–30 października) w Hali Sportowej MOSiR przy ul. Worcella (ob. ul. ks. Skorupki) 21;
•  (I)  uruchomienie (w październiku) na osiedlu Widzew Wschód pierwszej w Łodzi światłowodowej linii telefonicznej o długości 5,2 km;
•  (K)  założenie przez Marcela Szytenchelma amatorskiego Studia Teatralnego „SŁUP”;
•  (T)  wyburzenie dotychczas istniejącego budynku dworca Łódź Kaliska z 1902 r.

1983

•  (S)  mecz towarzyski (23 marca) piłkarskiej reprezentacji Polski z Bułgarią na stadionie ŁKS; Polacy wygrali 3:1 (1:1); bramki dla Polski zdobyli Stefan Majewski (2 min.), Dariusz Dziekanowski (67 min.) i Mirosław Okoński (76 min.); był to dziesiąty w historii występ piłkarskiej reprezentacji narodowej seniorów na stadionie przy al. Unii (ob. al. Unii Lubelskiej);
•  (S)  zdobycie przez piłkarzy ręcznych „Anilany” Łódź mistrzostwa Polski w piłce ręcznej mężczyzn;
•  (S)  zdobycie przez siatkarki ŁKS Łódź mistrzostwa Polski w piłce siatkowej kobiet;
•  (S)  zdobycie przez rugbystów „Budowlanych” Łódź pierwszego mistrzostwa Polski w rugby (kolejne w latach: 2006, 2007, 2009 i 2010);
•  (S)  zdobycie przez koszykarki ŁKS Łódź (po raz szósty) mistrzostwa Polski w koszykówce kobiet;
•  (M)   (U)  wmurowanie (21 października) aktu erekcyjnego i kamienia węgielnego pod budowę Szpitala-Pomnika Centrum Zdrowia Matki Polki przy ul. Rzgowskiej 281/289 (ukończony w 1988);
•  (K)  IV Festiwal Muzyki Rockowej „Rockowisko ’83” (1–3 grudnia) w Hali Sportowej MOSiR przy ul. Worcella (ob. ul. ks. Skorupki) 21;
•  (D)  drugi wybuch gazu na osiedlu Retkinia (7 grudnia) – w 5-kondygnacyjnym bloku przy ul. Dzierżyńskiego (ob. ul. Armii Krajowej) 6 bl. 214 (osiem ofiar śmiertelnych, co najmniej 3 osoby ranne);
•  (E)   (K)   (O)  utworzenie Łódzkiego Oddziału Towarzystwa Opieki nad Zabytkami z siedzibą przy ul. Wigury 12a;
•  (T)  wprowadzenie do eksploatacji nowych autobusów Ikarus 260; łącznie do Łodzi dostarczono 242 pojazdy, ostatni został wycofany z ruchu w 1999 r.^[51];
•  (I)  wyłączenie i likwidacja najstarszej automatycznej centrali telefonicznej PAST – CA OS SALME – działającej od 1929 r.; po operacji przełączenia abonentów do nowej centrali wprowadzono w Łodzi 6-cyfrowe numery telefoniczne;

1984

•  (T)  rozpoczęcie (7 lutego) budowy nowej zajezdni tramwajowej przy ul. Telefonicznej 30/44; ukończona w marcu 1986 r.^[141];

Pomnik Stanisława Staszica (maj 2008)

•  (S)   (U)  oddanie do użytku (28 lutego) hali sportowej Rudzkiego Klubu Sportowego przy ul. Rudzkiej 37;
• odsłonięcie (22 marca) pomnika Ludziom Morza przy ul. Podmiejskiej 16a;
•  (S)  po raz dwudziesty Łódź była (20 maja) miastem etapowym XXXVII Wyścigu Pokoju z Berlina przez Pragę do Warszawy; meta X etapu Oleśnica – Łódź (188 km) znajdowała się w al. Mickiewicza (ob. al. Piłsudskiego) przed SDH „Juventus”; zwyciężył reprezentant NRD – Olaf Ludwig (4:11:27); 21 maja kolarze wyruszyli z Łodzi do Warszawy^[142];
•  (T)   (U)  otwarcie (30 kwietnia) drugiego odcinka trasy W-Z – od ul. Wysokiej do ul. Niciarnianej;
•  (N)  powstanie (1 września) łódzkiego Planetarium i Obserwatorium Astronomicznego przy ul. Pomorskiej 16;
•  (K)  V Festiwal Muzyki Rockowej „Rockowisko ’84” (7–9 grudnia) w Hali Sportowej MOSiR przy ul. Worcella (ob. ul. ks. Skorupki) 21;
• odsłonięcie (10 grudnia) pomnika Stanisława Staszica w parku im. Staszica;

1985

•  (D)  duży pożar magazynu meblowego przy ul. Brukowej 4 (3 stycznia), należącego do Przedsiębiorstwa Handlu Artykułami Wyposażenia Mieszkań „Domar”. Ogień pojawił się tuż po godz. 13:00 na ostatnim, II piętrze; jego gaszenie (przez 36 jednostek straży pożarnej i 6 jednostek specjalnych) trwało ponad 12 godzin; doszczętnie spłonęły dach i II piętro magazynu oraz przechowywane tam meble; straty oszacowano wstępnie na 20–30 mln złotych^[143][144];
•  (D)  fala silnych mrozów (4–21 stycznia) – średnie dobowe temperatury powietrza w Łodzi wahały się w tym okresie od –7,9 do –18,3 °C, zaś temperatury minimalne – od –11,2 do –23,1 °C; od 11 stycznia do odwołania zawieszono kursowanie niektórych pociągów z Łodzi, m.in. do Jasła, Suwałk i Terespola^[145]; wystąpiły też duże zakłócenia w kursowaniu komunikacji miejskiej i podmiejskiej oraz liczne awarie sieci wodociągowej;
•  (D)  duży pożar lakierni Łódzkich Zakładów Przemysłu Skórzanego „Skogar” przy ul. Traktorowej 128 (21 stycznia). Ogień pojawił się o godz. 11:00; jedna osoba została ranna, straty oszacowano wstępnie na kilka milionów złotych^[146];
•  (S)  zdobycie (8 lutego) przez Grzegorza Filipowskiego, wychowanka Klubu Sportowego „Społem”, brązowego medalu na Mistrzostwach Europy w Łyżwiarstwie Figurowym w Göteborgu;
•  (T)  uruchomienie (31 marca) czterech podmiejskich nocnych linii autobusowych – nr „141” do Pabianic, nr „143” do Lutomierska, nr „144” do Aleksandrowa Łódzkiego i nr „146” do Ozorkowa; trzy zostały zlikwidowane 1 marca 1991, linia nr „144” – 31 marca 1991;

Siedziba Muzeum Kinematografii (wrzesień 2015)

•  (K)  VI Festiwal Muzyki Rockowej „Rockowisko ’85” (15–16 kwietnia) w Hali Sportowej MOSiR przy ul. Worcella (ob. ul. ks. Skorupki) 21. Była to ostatnia edycja festiwalu;
•  (E)   (K)  otwarcie (10 maja) Muzeum Kinematografii z siedzibą w dawnym pałacu Karola Scheiblera przy pl. Zwycięstwa 1; inauguracyjną wystawę pt. Ziemia obiecana – rzeczywistość i legendy otworzył Andrzej Wajda;
•  (S)  zdobycie (26 czerwca) przez piłkarzy RTS Widzew Łódź Pucharu Polski w piłce nożnej; w meczu finałowym na stadionie Wojska Polskiego w Warszawie łodzianie pokonali GKS Katowice po rzutach karnych 3:1 (0:0, 0:0); to drugie takie trofeum zdobyte przez łódzką drużynę (pierwszy Puchar Polski zdobyli piłkarze ŁKS w 1957 r.);
•  (T)  wyłączenie (12 lipca) z eksploatacji trasy tramwajowej wzdłuż ulic Struga i Tuwima od ul. Gdańskiej do pętli przy ul. Kopcińskiego;
•  (D)  duży pożar magazynu Łódzkich Zakładów Papierniczych przy ul. Wareckiej 7 (21 lipca). Ogień pojawił się około południa w magazynie o powierzchni ponad 11 000 m², w którym znajdowało się 3300 bel papieru; gasiło go przez ponad 12 godzin 17 sekcji straży pożarnej; straty oszacowano wstępnie na około 50 mln złotych^[147];
•  (A)  prezydentem Łodzi i wojewodą został (od 30 grudnia) Jarosław Pietrzyk; obie funkcje pełnił do 29 maja 1989;
•  (L)  początek spadku liczby mieszkańców – do 847 864 osób wobec 849 841 osób w roku 1984; trend spadkowy został przełamany tylko w 1988 roku, lecz przyczyną tego było przyłączenie do Łodzi dużych obszarów podmiejskich, razem z ich mieszkańcami;

1986

•  (L)  otwarcie (15 stycznia) Centralnego Archiwum Akt Stanu Cywilnego w Łodzi w Urzędzie Stanu Cywilnego przy ul. Piotrkowskiej 151;
•  (R)  ingres (22 lutego) do katedry łódzkiej piątego ordynariusza diecezji łódzkiej – biskupa Władysława Ziółka; 11 lipca 2012 złożył rezygnację z ordynariatu;
•  (T)  oddanie do użytku (15 marca) nowej zajezdni tramwajowej przy ul. Telefonicznej 30/44;
•  (W)   (Z)  inauguracja (14 kwietnia) budowy Alei Zasłużonych dla miasta Łodzi (Alei Drzew Pamięci) w parku im. Józefa Piłsudskiego na Zdrowiu, na wprost pomnika Czynu Rewolucyjnego;
•  (S)  zdobycie przez koszykarki ŁKS Łódź (po raz siódmy) mistrzostwa Polski w koszykówce kobiet;
•  (G)  zakończenie (w grudniu) prac związanych z przestawieniem urządzeń zasilanych gazem koksowniczym na zasilanie gazem ziemnym;
•  (T)  wprowadzenie do eksploatacji pierwszych autobusów Jelcz M11; łącznie do 1990 r. Łódź otrzymała 83 pojazdy, ostatnim dniem kursowania takiego autobusu był 20 lipca 2006;

1987

(c) Bundesarchiv, Bild 183-1987-0522-037 / Jan Peter Kasper / CC-BY-SA 3.0

Od lewej: Morten Sæther, Remig Stumpf i Anton Novosad na mecie XIII etapu XL Wyścigu Pokoju (fot. Jan Peter Kasper, 22 maja 1987)

•  (S)  po raz dwudziesty pierwszy Łódź była (22 maja) miastem etapowym XL Wyścigu Pokoju z Berlina przez Pragę do Warszawy; meta XIII etapu Oleśnica – Łódź (184 km) znajdowała się po raz drugi w al. Mickiewicza (ob. al. Piłsudskiego) przed SDH „Juventus”; zwyciężył reprezentant RFN – Remig Stumpf (4:32:39); 23 maja kolarze wyruszyli z Łodzi do Warszawy^[148];
•  (R)   (V)  wizyta duszpasterska papieża Jana Pawła II (13 czerwca) podczas III pielgrzymki do ojczyzny – msza święta na lotnisku Lublinek;
•  (H)  I Międzynarodowe Targi Odzieży, Tkanin, Dziewiarstwa i Wyrobów Skórzanych „Interfashion” (17–21 czerwca) w Hali Sportowej przy ul. Worcella (ob. ul. ks. Skorupki) 21;
•  (L)  pierwsze obchody Święta ulicy Piotrkowskiej (12–13 września);
•  (K)  inauguracja (2 listopada) działalności Teatru „Logos” przy kościele pw. Niepokalanego Poczęcia NMP – Kościele Środowisk Twórczych (od 1994 r. Rektoralnym) przy ul. Skłodowskiej-Curie 22; premierowym spektaklem były Zaduszki w reż. ks. Waldemara Sondki – dyrektora i kierownika duchowego teatru; do września 2015 teatr wystawił 50 premier;
•  (T)   (U)  oddanie do użytku (27 listopada) przebudowanego skrzyżowania ulic Inflanckiej, Julianowskiej, Łagiewnickiej i Warszawskiej (ob. rondo Powstańców 1863 roku);

1988

Instytut „Centrum Zdrowia Matki Polki” (2006)

•  (A)  druga wielka inkorporacja terenów podmiejskich (1 stycznia), dzięki której powierzchnia miasta wzrosła do 29 325 ha; w granice Łodzi włączono wówczas m.in. wsie Andrzejów, Łaskowice, Mileszki, Nowosolną, Romanów, Wiskitno oraz część miasta Konstantynowa o powierzchni 330 ha^[9][149]; dzięki temu nastąpił także wzrost zaludnienia – po wchłonięciu ww. terenów Łódź liczyła 854 003 mieszkańców – najwięcej w historii; w kolejnym roku liczba ludności ponownie zaczęła spadać, a malejący trend trwa nieprzerwanie do dziś;
•  (M)   (U)  oddanie do zagospodarowania medycznego (26 maja, w Dzień Matki) Szpitala-Pomnika „Centrum Zdrowia Matki Polki”; odsłonięcie pomnika „Macierzyństwo” przed gmachem szpitala;
•  (K)  wystawa Muzeum Figur Woskowych z Lugano (2–23 października) w dwóch kontenerach u zbiegu ul. Piotrkowskiej z al. Mickiewicza; pokazane zostały figury m.in. Johna F. Kennedy’ego, Elvisa Presleya i Józefa Stalina;

1989

•  (S)  zdobycie (19 stycznia) przez Grzegorza Filipowskiego srebrnego medalu na Mistrzostwach Europy w Łyżwiarstwie Figurowym w Birmingham;
•  (H)  otwarcie (15 marca) pierwszego w województwie łódzkim kantoru wymiany walut – w I Oddziale PKO BP przy al. Kościuszki 15;
•  (S)  zdobycie (16 marca) przez Grzegorza Filipowskiego brązowego medalu na Mistrzostwach Świata w Łyżwiarstwie Figurowym w Paryżu;
•  (M)  przyjęcie (30 marca) pierwszych pacjentek przez Szpital-Pomnik Centrum Zdrowia Matki Polki;
•  (S)  po raz dwudziesty drugi Łódź była (9 maja) miastem etapowym XLII Wyścigu Pokoju z Warszawy przez Berlin do Pragi; meta II etapu Warszawa – Łódź (140 km) znajdowała się po raz trzeci w al. Mickiewicza (ob. al. Piłsudskiego) przed SDH „Juventus”; zwyciężył Polak – Zbigniew Spruch (3:23:36); 10 maja kolarze wyruszyli z podłódzkich Pabianic do Wrocławia^[148];
•  (P)  w wyniku pierwszych częściowo wolnych wyborów do Sejmu (4 czerwca) posłami łódzkiej „Solidarności” zostali: Jerzy Dłużniewski, Maria Dmochowska, Andrzej Kern, Wiesław Kowalski i Stefan Niesiołowski; łódzkimi senatorami w przywróconym Senacie RP zostali dwaj profesorowie: Jerzy Dietl i Cezary Józefiak;
•  (L)  u progu III Rzeczypospolitej Łódź liczyła około 852 000 mieszkańców; po mieście jeździło 37 linii tramwajowych (28 dziennych, 8 podmiejskich i 1 linia nocna) oraz 68 linii autobusowych (37 dziennych zwykłych, 8 dziennych pospiesznych, 11 podmiejskich i 12 nocnych); działało 7 wyższych uczelni państwowych, 23 kina, 3377 placówek handlowych.

>> Przejdź bezpośrednio do kolejnych wydarzeń >>

Zmiany statusu Łodzi

Przynależność polityczno-administracyjna miasta Łodzi

Okres	Państwo		Jednostka administracyjna	Status miasta
1945–1952		Rzeczpospolita Polska (Polska Ludowa)	województwo łódzkie	Łódź (miasto wydzielone)
1952–1975		Polska Rzeczpospolita Ludowa	województwo łódzkie	Łódź (miasto wydzielone)
1975–1989		Polska Rzeczpospolita Ludowa	województwo łódzkie1	Łódź (gmina miejska)

Zobacz też

• Administratorzy Łodzi
• Historia Żydów w Łodzi
• Ludność Łodzi
• Łódź
• Kalendarium historii Polski
• Historia Polski (1944–1989)

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• Marzena Bomanowska, Ryszard Bonisławski, Joanna Podolska: Spacerownik łódzki. 2. Wyd. I. Łódź: Agora, 2010, seria: Biblioteka „Gazety Wyborczej”. ISBN 978-83-7552-915-9.
• Ryszard Bonisławski, Joanna Podolska: Spacerownik łódzki. Wyd. I. Warszawa: Agora, 2008, seria: Biblioteka „Gazety Wyborczej”. ISBN 978-83-7552-204-4.
• Wojciech Dębski: Kalendarium – zarys historyczny. [w:] Łódzkie tramwaje i autobusy. Strona poświęcona historii komunikacji miejskiej w Łodzi i okolicach. mkmlodz.webd.pl > Kalendarium – zarys historyczny [on-line]. Wojciech Dębski, 2006. [dostęp 2016-08-08].
• Anna Gronczewska: Kalendarium Łodzi 1945–1989. Od stalinizmu, przez małą stabilizację, do wyborów 1989. [w:] Portal „Dziennika Łódzkiego”. dzienniklodzki.pl > Historia [on-line]. Polska Press Sp. z.o.o., 2014-01-19. s. 1–3. [dostęp 2016-08-08].
• ArkadiuszA. Grzegorczyk (red. nacz.) ArkadiuszA., Ilustrowana encyklopedia historii Łodzi (suplement historyczny miesięcznika „Piotrkowska 104”), „{{{czasopismo}}}”, Arkadiusz Grzegorczyk (red. nacz.), Zeszyty 10–12, Łódź: Urząd Miasta Łodzi – Biuro Analiz Medialnych i Wydawnictw, 2010, ISSN 1731-092X [dostęp 2016-08-08] [zarchiwizowane z adresu 2016-07-10] .czasopismo
• Grażyna Kobojek: Łódź – Kalendarium XX wieku. Wyd. I. Łódź: „Piątek Trzynastego” Wydawnictwo, 2005, s. 62–193. ISBN 83-7415-060-2.
• Stanisław Liszewski. Przemiany funkcjonalne i przestrzenne terenów przemysłowych Łodzi. „Zeszyty Instytutu Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN”, s. 27–30 (PDF – 28–31, 1997. Piotr Korcelli (red.). Warszawa: Wydawnictwa IGiPZ PAN. ISSN 0867-6836. [dostęp 2016-08-08]. 
• Romuald Olaczek (red.): Ogrody Księżego Młyna. Wyd. 1. Łódź: Stowarzyszenie Film-Przyroda-Kultura, 2008, seria: Parki i ogrody Łodzi; z. 3. ISBN 978-83-924031-2-8. (pol.).
• Romuald Olaczek (red.): Ogrody nad Łódką. Wyd. 1. Łódź: Stowarzyszenie Film-Przyroda-Kultura, 2010, seria: Parki i ogrody Łodzi; z. 4. ISBN 978-83-924031-3-5. (pol.).
• Joanna Podolska, Tomasz Włodkowski. Wiek Łodzi. Kalendarium. „Dodatek do «Gazety Wyborczej»”. Część piąta: 1971–1981, s. 13–16, 2006-05-27. Adam Michnik (red. nacz.). Łódź: Agora S.A.. ISSN 0860-908X. OCLC 225759598. 
• Joanna Podolska. Wiek Łodzi. Kalendarium. „Dodatek do «Gazety Wyborczej»”. Część szósta: 1982–1989, s. 11–14, 2006-06-24. Adam Michnik (red. nacz.). Łódź: Agora S.A.. ISSN 0860-908X. OCLC 225759598. 
• Andreas Schindler: Friedensfahrt, Course de la Paix, Wyscig Pokoju, Zavod Miru. Detaillierte Friedensfahrt-Statistiken (Stand 22 April 2015). [w:] Strona Andreasa Schindlera. schindlerandreas.de > Friedensfahrt > Statistiken [on-line]. Andreas Schindler, 2015-04-22. s. 1–6, 8–11. [dostęp 2016-08-08]. (niem.).
• Mariusz Stępniewski, Zdzisław Szambelan: Rozwój terytorialny Łodzi [opis na rewersie mapy]. Łódź: Urząd Miasta Łodzi, 2010, s. 2, seria: Ilustrowana Encyklopedia Historii Łodzi. [dostęp 2016-08-08].
• Jacek Strzałkowski: Łódzki Klub Sportowy 1908–1983. Łódź: 1983, s. 44–45.
• Hanna Tadeusiewicz. Łódzkie firmy drukarskie XIX-XX w. (zarys dziejów). „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Librorum”. Nr 2, s. 55–74, 1991. Jadwiga Konieczna (red.). Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego. ISSN 0860-7435. [dostęp 2016-08-08]. 
• Mirosław Zbigniew Wojalski: Kieszonkowa kronika dziejów Łodzi. Wyd. I. Łódź: Widzewska Oficyna Wydawnicza „ZORA”, 1996. ISBN 83-86699-07-8.

Na górę strony