Kalendarium historii Albanii

Kalendarium historii Albanii – uporządkowany chronologicznie, począwszy od czasów najdawniejszych aż do współczesności, wykaz dat i wydarzeń z historii Albanii.

Czasy najdawniejsze

• II w. p.n.e. – tereny obecnej Albanii dostały się pod panowanie rzymskie (prowincje Epir, Dalmacja i Macedonia)^[1]
• II poł. I w. n.e. – początek chrystianizacji^[2]
• IV w. – tereny obecnej Albanii znalazły się w Cesarstwie Wschodniorzymskim^[1]
• VI–VII w. – plemiona słowiańskie napłynęły na tereny dzisiejszej Albanii^[1]
• IX w. – o ziemie albańskie rywalizowały wówczas: Bułgaria, Wenecja, Andegaweni sycylijscy i Serbia^[1]
• przełom XII i XIII w. – powstało pierwsze księstwo albańskie (Arbëria, stolica w Kruji)^[1][3]
• lata 30. XV w. – Turcy podbili prawie całą Albanię^[1]

Rządy tureckie

• 1443–1479 – pod wodzą Skanderbega wybuchło pierwsze powstanie antytureckie. W wyniku powstania utworzono niezależne państwo^[1][3]
• ok. 1479 – Turcy ponownie podbili Albanię (bez górskich enklaw na północy i południu)^[1]
• 1788–1822 – rządy Alego Paszy z Tepeleny^[3]
• XIX w. – początek odrodzenia świadomości narodowej Albańczyków^[1]
• 1878 – w Prizrenie powstała Liga Prizreńska dążąca do autonomii kraju^[1]
• październik 1912 – w wyniku I wojny bałkańskiej ziemie albańskie zajęły wojska koalicji antytureckiej^[1]
• listopad 1912 – proklamowano niepodległość Albanii^[1]
• 28 grudnia 1912 – konferencja ambasadorów w Londynie zdecydowała się na utworzenie autonomicznego państwa pod władzą zwierzchnią Turcji i protektoratem mocarstw europejskich^[1][3]

Lata 1912–1944

• lipiec 1913 – konferencja ambasadorów w Londynie przyznała Albanii niepodległość i wyznaczyła granice państwa^[1]
• 1914–1918 – I wojna światowa; Albania okupowana przez Włochy, Grecję, Francję, Serbię, Czarnogórę i Austro-Węgry^[1]
• 1920 – ponownie zatwierdzono niepodległość Albanii^[1]
• grudzień 1924 – obalono rząd Fana Noliego, władzę objął Ahmed beg Zogu, który wprowadził dyktaturę^[1]
• marzec 1925 – uchwalono konstytucję Albanii^[2]
• 1925 – Ahmed beg Zogu został prezydentem Albanii^[1]
• 1926 – Albania związała się politycznie i wojskowo z Włochami^[1]
• marzec 1928 – znowelizowano konstytucję^[2]
• 1928 – Albania stała się monarchią – Ahmed beg Zogu obwołał się królem, przyjmując imię Zogu I^[1]
• 7 kwietnia 1939 – w wyniku próby uniezależnienia się od Włoch zajęły one Albanię i obaliły króla Zogu I^[1]
• 10 listopada 1943 – wojska niemieckie rozpoczęły okupację Albanii^[1]
• 29 listopada 1944 – Niemcy opuściły Albanię, władzę przejęli komuniści pod przywództwem Envera Hodży^[1][3]

Rządy komunistyczne

• 14 marca 1946 – uchwalono nową konstytucję^[2]
• 1948 – powstała Albańska Partia Pracy (APP)^[1]
• 1948 – część kierownictwa partyjnego APP opowiedziała się za stworzeniem unii z Jugosławią. Przeciwnicy zjednoczenia obu państw odrzucili pomysł^[1]
• 26 listopada 1949 – rząd formalnie zagwarantował wolność religijną^[2]
• 1949 – Albania została członkiem RWPG^[1]
• 1955 – Albania wstąpiła do Układu Warszawskiego i ONZ^[1]
• 1960 – nastąpiło gwałtowne pogorszenie stosunków z ZSRR i innymi państwami Układu Warszawskiego (oprócz Rumunii)^[1]
• grudzień 1961 – Albania zerwała stosunki dyplomatyczne z ZSRR^[2]
• 1962 – Albania przestała uczestniczyć w pracach RWPG^[1]
• 22 listopada 1967 – władze zakazały wszelkich praktyk religijnych^[2]
• 1968 – Albania wystąpiła z Układu Warszawskiego i rozpoczęła współpracę polityczną, gospodarczą i wojskową z Chińską Republiką Ludową^[1]
• 1970 – zakończono elektryfikację Albanii^[4]
• 1 listopada 1971 – Enver Hodża ogłosił zwycięstwo w walce z religią^[2]
• 1975 – Albania nie podpisała Aktu końcowego KBWE w Helsinkach (jako jedyne europejskie państwo)^[1]
• 28 grudnia 1976 – uchwalono nową konstytucję^[2]
• 1978 – Albania zakończyła współpracę z Chinami^[1]
• 1985 – zmarł Enver Hodża, władzę w kraju przejął Ramiz Alia^[1]
• 1988 – wprowadzono zakaz nadawania dzieciom imion pochodzenia chrześcijańskiego lub islamskiego^[2]
• 1989 – wybuchły manifestacje antyrządowe^[1]
• koniec lat 80. XX w. – początek kryzysu gospodarczego w Albanii^[1]
• lato 1990 – w Tiranie doszło do zamieszek i masowego napływu przeciwników komunizmu do ambasad^[1]
• lipiec 1990 – ok. 5 tys. Albańczyków, którzy znaleźli azyl w zagranicznych przedstawicielstwach dyplomatycznych, opuściło kraj (za zgodą władz)^[1]
• 1990 – powstała Demokratyczna Partia Albanii^[5]
• styczeń 1991 – wybuchła fala strajków o podłożu gospodarczym i politycznym^[1]
• marzec 1991 – wybory parlamentarne wygrała APP, parlament wybrał na urząd prezydenta Ramiza Alię^[1]
• 1991 – uchwalono nową konstytucję, w wyniku której zmieniono nazwę państwa na Republikę Albanii^[1]
• marzec 1991 – pod presją społeczną przeprowadzono wybory parlamentarne, które wygrała Albańska Partia Pracy – prezydentem został Ramiz Alia
• 10–13 czerwca 1991 – przeprowadzono X zjazd partii APP, podczas którego zmieniono nazwę partii na Albańską Partię Socjalistyczną (APS)^[1]

Czasy najnowsze

• 1992–1997 – pierwsza faza działań zmierzających do dekomunizacji Albanii
• 1992 – początek reform gospodarczych przeprowadzanych zgodnie z programem MFW^[4]
• 1996 – przeprowadzono wybory parlamentarne, które wygrała Demokratyczna Partia Albanii
• 1997 – wybuchła rewolucja piramidowa
• 1997 – Sali Berisha ustąpił ze stanowiska w wyniku pogorszenia sytuacji ekonomicznej Albanii
• 1997 – przeprowadzono przyspieszone wybory parlamentarne, które wygrała APS. Parlament wybrał na urząd prezydenta Rexhepa Mejdaniego
• 1998 – uchwalono nową konstytucję^[6]
• 2001 – wybory parlamentarne wygrała ponownie APS i jej sojusznicy^[1]
• 2002 – nowy parlament wybrał na urząd prezydenta Alfreda Moisiu^[1]
• 2005 – przeprowadzono wybory parlamentarne, które wygrała koalicja APD i sześciu małych ugrupowań^[1]
• 2007 – parlament wybrał na urząd prezydenta Bamira Topiego^[1]
• 1 kwietnia 2009 – Albania wstąpiła do NATO^[7]
• 28 kwietnia 2009 – Albania złożyła wniosek w sprawie wejścia do Unii Europejskiej^[8]
• 2009 – wybory parlamentarne wygrała ponownie APD^[1]
• 2012 – prezydentem został Bujar Nishani^[1]
• 2013 – wybory parlamentarne wygrała APS^[1]

Przypisy