Kalendarium historii Azerbejdżanu

Kalendarium historii Azerbejdżanu – uporządkowany chronologicznie, począwszy od czasów najdawniejszych aż do współczesności, wykaz dat i wydarzeń z historii Azerbejdżanu.

Starożytność

• X lub IX w. p.n.e. – na terenie dzisiejszego Azerbejdżanu powstało państwo Mana^[1]
• VII w. p.n.e. – Medowie podbili państwo Mana^[1]
• 550 p.n.e. – państwo Medów weszło w skład Persji^[1]
• 334 p.n.e. – Aleksander III Wielki podbił tereny dzisiejszego Azerbejdżanu^[1]
• 330 p.n.e. – wódz medyjski Atropat założył własne państwo na południu Azerbejdżanu^[1]
• 224 n.e. – tereny dzisiejszego Azerbejdżanu weszły w skład państwa Sasanidów^[1]

Średniowiecze

• I połowa VIII w. – w wyniku ekspansji arabskiej, Azerom narzucono islam^[1]
• koniec VIII w. – powstał antymuzułmański ruch churramitów^[1]
• 816-837 – pod wodzą Babaka wybuchło powstanie antyarabskie, zakończone klęską^[1]
• II połowa IX w. – po rozpadzie kalifatu władza w Azerbejdżanie przeszła w ręce lokalnych feudałów, którzy utworzyli liczne małe państewka^[1]
• IX w. – grupy ludności turkojęzycznej osiadły się w Azerbejdżanie^[1]
• 1072–1092 – Malik Szah podbił Azerbejdżan^[1]
• 1220–1235 – najazd Mongołów^[1]
• 1260 – Mongołowie włączyli Azerbejdżan do państwa Ilchanów^[1]
• 1386–1401 – pod wodzą Timura przeszła nowa fala najazdu mongolskiego^[1]
• XV w. – kraj znalazł się pod supremacją plemion turkmeńskich państwa Czarnego i Białego Barana^[1]

Nowożytność

• od końca XV w. do XVIII w. – ścieranie się wpływów tureckich i perskich w Azerbejdżanie^[1]
• XVII w. – niemal cały Azerbejdżan znalazł się w państwie Safawidów^[1]
• 1746 – Azerbejdżan rozpadł się na szereg chanatów^[1]
• 1813 – traktat gulistański: Rosja anektowała część Azerbejdżanu^[1]
• 1828 – traktat turkmanczajski kończy wojnę persko-rosyjską, przekazując dawne chanaty nachiczewański i erywański pod kontrolę Rosji^[2]
• II poł. XIX w. – w Azerbejdżanie rozwinął się przemysł naftowy^[1]
• 1905–1907 – krwawe starcia pomiędzy Azerami a Ormianami^[1]
• listopad 1917 – władzę w Baku przejęli bolszewicy^[1]
• luty 1918 – Azerbejdżan wchodzi do Zakaukaskiej Demokratycznej Republiki Federacyjnej^[3]
• marzec–czerwiec 1918 – Komuna Bakijska^[4]
• maj 1918 – Azerbejdżan występuje z Zakaukaskiej Demokratycznej Republiki Federacyjnej, proklamowano Demokratyczną Republikę Azerbejdżanu^[1]
• sierpień–wrzesień 1918 – po interwencji brytyjskiej, władzę objęła koalicja eserowców, mienszewików, Musawatu i ormiańskich dasznaków^[1]
• wrzesień–listopad 1918 – kraj opanowali Turcy^[1]
• kwiecień 1920 – Armia Czerwona weszła do Baku, proklamowano Azerbejdżańską SRR^[1]
• lat 20. XX w. – Azerbejdżan przyjął alfabet łaciński^[1]
• grudzień 1922 – Azerbejdżańska SRR weszła w skład ZSRR^[1]

Azerbejdżan w ZSRR

• 1923 – Azerbejdżan przyłączył do siebie Górski Karabach i Nachiczewan^[1]
• 1939 – alfabet łaciński zamieniono na grażdankę^[1]
• lipiec 1941 – wojska brytyjskie wkroczyły do Azerbejdżanu^[1]
• 1946 – Południowy Azerbejdżan znalazł się pod kontrolą Armii Czerwonej^[1]
• 1988 – w Górskim Karabachu doszło do wybuchu walk azersko-ormiańskich^[1]
• 1989 – powstał nacjonalistyczny, niepodległościowy Ludowy Front Azerbejdżanu^[1]
• 18 października 1991 – Azerbejdżan proklamował niepodległość^[5]

Niepodległy Azerbejdżan

• czerwiec 1992 – prezydentem został Əbülfəz Elçibəy^[6]
• czerwiec 1993 – w wyniku zamachu stanu władze objął Heydər Əliyev^[1][5]
• maj 1994 – w Biszkeku Azerbejdżan, Armenia i Górski Karabach podpisały umowę w sprawie rozwiązania kwestii Karabachu^[5]
• październik 2003 – nowym prezydentem został İlham Əliyev^[1]
• 2003 – w wyniku sfałszowania wyborów prezydenckich wybuchły manifestacje społeczne^[1]
• listopad 2005 – odbyły się wybory parlamentarne^[5]
• 2005 – Azerbejdżan otworzył gazociąg naftowy z Baku do tureckiego portu Ceyhan^[1]
• 2008 – Azerbejdżan, Armenia i Rosja podpisały deklarację o pokojowym rozwiązaniu kwestii Górskiego Karabachu^[1]

Przypisy