Kalendarium historii Bośni i Hercegowiny

Bośnia w czasach rzymskich
Rozwój terytorialny państwa bośniackiego w średniowieczu
Meczet Cesarski w Sarajewie
Ejalet Bośni ok. 1600 roku
Ivo Andrić, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie literatury w 1961 roku
Wojska ONZ w Sarajewie (Aleja Snajperów, 1995)

Kalendarium historii Bośni i Hercegowiny – uporządkowany chronologicznie, począwszy od czasów najdawniejszych aż do współczesności, wykaz dat i wydarzeń z historii Bośni i Hercegowiny.

Czasy najdawniejsze

  • starożytność – obszar Bośni był zamieszkiwany przez plemiona Ilirów, Traków i Celtów[1]
  • 168–167 p.n.e. – podbój Ilirii przez Rzymian, którzy utworzyli na tym terenie prowincję Illyricum[2]
  • 6–9 n.e.powstanie w Panonii; po stłumieniu powstania obszar współczesnej Bośni i Hercegowiny został włączony przez Rzymian do prowincji Dalmacja (Dalmatia)[1][2]
  • VII w. – tereny należące dzisiaj do Bośni i Hercegowiny zasiedlili Słowianie[1]
  • X w. – Bośnia stała się samodzielną jednostka polityczną, rządzoną przez własnych banów[1]
  • XI w. – Bośnia znalazła się pod kontrolą Bizancjum, a następnie Serbii[1]
  • XII w. – w Bośni utrwaliły się wpływy Węgier.
  • 1238/1239 – pierwsza wzmianka o osadzie Vrhbosna (na miejscu współczesnego Sarajewa)[3]
  • koniec XIV w. – Bośnia przejściowo zdobyła niepodległość[1]
  • 1377–1391 – panowanie pierwszego króla bośniackiego, Tvrtka I z dynastii Kotromanowiczów[4]
  • I poł. XV w. – rozpad Bośni na mniejsze księstwa feudalne, uznających zwierzchnictwo Węgier[1]
  • 1448 – wyodrębniła się Hercegowina[1]

Podbój i rządy Turków

Rządy Austro-Węgier

Bośnia i Hercegowina w Jugosławii

  • 10 kwietnia 1941Niezależne Państwo Chorwackie zajęło Bośnię i Hercegowinę[6]
  • 1945 – oddziały Josipa Broz Tito oswobodziły Bośnię i Hercegowinę, która jako republika związkowa weszła w skład komunistycznej Jugosławii[1]
  • od 1980 – w Bośni i Hercegowinie nastąpił wzrost nacjonalizmu islamskiego[7]
  • 7–19 lutego 1984 – w Sarajewie odbyły się Zimowe Igrzyska Olimpijskie[8]
  • 1989–1990 – pogorszyły się stosunki pomiędzy Muzułmanami i Serbami[7]
  • czerwiec-lipiec 1990 – odbyły się wybory parlamentarne, które wygrały partie narodowe[7]
  • sierpień 1991 – prezydent Alija Izetbegović wyraził przypuszczenie, że Serbowie dążą do podziału Bośni i Hercegowiny pomiędzy Serbię i Chorwację oraz do utworzenia buforowego państwa muzułmańskiego[7]
  • październik 1991 – parlament republiki proklamował niepodległość[1]
  • listopad 1991 – sprzeciwiający się proklamacji niepodległości bośniaccy Serbowie przeprowadzili referendum potwierdzające pozostanie w jugosłowiańskiej federacji[7]
  • grudzień 1991 – Serbowie zajęli tereny przygraniczne Bośni i Hercegowiny[7]
  • styczeń 1991 – parlament próbował uzyskać uznanie niepodległość przez EWG[7]
  • 1 marca 1992 – w referendum chorwacko-muzułmańska część społeczeństwa opowiedziała się za proklamowaniem niepodległości[1]
  • 3 marca 1992 – Bośnia i Hercegowina oficjalnie proklamowała niepodległość – nowo powstały kraj przyjął oficjalną nazwę Republika Bośni i Hercegowiny[6]
  • marzec 1992 – pomiędzy Serbami a Muzułmanami i Chorwatami wybuchła wojna o podział Bośni i Hercegowiny[1]

Wojna w Bośni i Hercegowinie

  • kwiecień 1992USA i EWG uznały niepodległość Republiki Bośni i Hercegowiny[1]
  • maj 1992 – Republika Bośni i Hercegowiny została członkiem ONZ[7]
  • czerwiec 1992 – wojska ONZ przybyły do oblężonego Sarajewa[7]
  • sierpień 1992 – do opinii publicznej trafiły informacje o warunkach, jakie panują w obozach internowania dla Bośniaków[9]
  • październik 1992 – ONZ wprowadziło zakaz lotów dla lotnictwa wojskowego na terenie Republiki Bośni i Hercegowiny[7]
  • 16 kwietnia 1993Rada Bezpieczeństwa ONZ przyjęła rezolucję nr 819, na mocy której powstało sześć „stref bezpieczeństwa”, znajdujących się pod ochroną ONZ[9]
  • 1993 – niepowodzenie planu pokojowego ONZ[7]
  • luty 1994 – Serbowie zakończyli oblężenie Sarajewa w następstwie ultimatum przedłożonego przez ONZ[7]
  • kwiecień 1994 – Serbowie napadli na Goražde[7]
  • lipiec 1994 – Jugosławia wprowadziła blokadę graniczną skierowaną przeciwko bośniackim Serbom, którzy odrzucili plan pokojowy[7]
  • grudzień 1994Jimmy Carter wynegocjował czteromiesięczne zawieszenie broni[7]
  • kwiecień 1995 – wznowiono działania wojenne[7]
  • 12–16 lipca 1995 – oddziały Serbów bośniackich dokonały masakry kilku tysięcy mężczyzn i chłopców w Srebrenicy[9]
  • sierpień 1995 – Chorwaci powstrzymali atak Serbów na Bihać[7]
  • 21 listopada 1995w Dayton podpisano porozumienie pomiędzy przywódców stron konfliktu[10]

Czasy najnowsze

Przypisy

  1. a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v Bośnia i Hercegowina. Historia, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2016-05-16].
  2. a b Illyricum – Dalmatia (ang.). UNRV History. [dostęp 2016-05-21].
  3. a b Sarajevo through history (ang.). City of Sarajevo. [dostęp 2016-05-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-09)].
  4. Tvrtko I (ang.). Encyclopædia Britannica. [dostęp 2016-05-21].
  5. Grad Sarajevo. Osmanski period (bośn.). Grad Sarajevo. [dostęp 2016-05-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-24)].
  6. a b c d e f Bosnia and Herzegovina (ang.). rulers.org. [dostęp 2016-05-16].
  7. a b c d e f g h i j k l m n o p q Oxford Wielka Encyklopedia Świata. T. 2. Poznań: Oxford Educational, 2004, s. 169–171. ISBN 83-7325-542-7.
  8. 1984 Sarajevo Winter Games (ang.). sports-reference.com. [dostęp 2016-05-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-04-17)].
  9. a b c Przemysław Mrówka: Masakra w Srebrenicy – zaniechania i okrucieństwo (pol.). Histmag, 2015-07-13. [dostęp 2016-05-16].
  10. Sebastian Adamkiewicz: 15 lat po Dayton (pol.). Histmag, 2010-12-07. [dostęp 2016-05-16].
  11. Bośnia i Hercegowina 12 – 13 IV 1997 (pol.). Centrum Jana Pawła II. [dostęp 2016-05-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-12-28)].
  12. Bośnia – Hercegowina 22 VI 2003 (pol.). Centrum Jana Pawła II. [dostęp 2016-05-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-04-18)].
  13. Protests Over Government and Economy Roil Bosnia (ang.). The New York Times, 2014-02-07. [dostęp 2016-05-16].

Media użyte na tej stronie

LocationEurope.png
World map depicting Europe.
Medieval Bosnian State Expansion-en.svg
Autor: Optimus Pryme, Licencja: CC BY-SA 3.0
Medieval Bosnian state expansion map with main labels in English
Opp mot Sniper Alley.jpg
Autor: Paalso, Licencja: CC BY-SA 3.0
Norwegian UN troops on their way up Sniper Alley in Sarajevo, November 1995
S. Kragujevic, Ivo Andric, 1961.jpg
Autor: Stevan Kragujević , Licencja: CC BY-SA 3.0 rs
Ivo Andrić, 1961. ,Autor fotografije Stevan Kragujević (po odobrenju Tanje Kragujević)
Sarajevo Kaisermoschee.JPG
Autor: Julian Nyča, Licencja: CC BY-SA 3.0
Die sogenannte Kaisermoschee an der Miljacka in Sarajevo.
Ancient Bosnia.png
Autor: IoannesII, © OpenStreetMap contributors, Licencja: CC BY-SA 2.0
Incomplete and approximate map of ancient settlements and roads in Bosnia and Herzegovina
Bosanski pašaluk 1600. godine.png
Autor: Armin Šupuk, Licencja: CC BY-SA 3.0
Bosanski pašaluk oko 1600. godine
Hercegovci u zasedi.gif
Герцеговинцы в засаде. Картина про восстание в Боснии 1875 года. Иллюстрация из газеты „Српске зоре“.