Kalendarium historii Filipin

Kalendarium historii Filipin – uporządkowany chronologicznie, począwszy od czasów najdawniejszych aż do współczesności, wykaz dat i wydarzeń z historii Filipin.

Czasy najdawniejsze

• XXX w. p.n.e. – pierwsi ludzie dotarli na ziemię należące obecnie do Filipin^[1]
• XII w. p.n.e. – początek osadnictwa wysp^[2]
• VI–X w. – nasilenie procesu osiedlenia Filipin^[2]
• X w. – powstały pierwsze lokalne królestwa^[1]
• X w. – mieszkańcy wysp rozpoczęli handel z ludnością sąsiednich wysp oraz z Chinami^[2]
• koniec XV. – za pośrednictwem Brunei, na Filipinach pojawił się islam^[2]
• pomiędzy 1512–1523 – Portugalczycy odkryli Filipiny^[3]
• 17 marca 1521 – na Filipiny dotarła wyprawa Magellana^[3]
• 27 kwietnia 1521 – na Filipinach zginął Ferdynand Magellan
• 1542 – Filipiny stały się hiszpańską kolonią^[4]

Hiszpańskie panowanie

• 1543 – na cześć następcy tronu hiszpańskiego Filipa II, wyprawa Ruya Lópeza de Villalobosa nadała wyspom nazwę „Filipiny”^[2]
• 1565 – na wyspie Cebu powstała pierwsza osada, założona przez ekspedycję Miguela Lópeza de Legazpi^[2]
• 1571 – Hiszpanie osiedlili się w wiosce plemiennej Manila, która stała się siedzibą administracji hiszpańskiej^[2]
• XVI w. – stopniowy podbój archipelagu przez Hiszpan^[2]
• XVII–XVIII w. – okres odpierania przez Hiszpanów prób penetracji Filipin przez inne państwa europejskie (głównie Anglię i Holandię)^[2]
• 1872 – w mieście Cavite wybuchło powstanie antyhiszpańskie^[2]
• 1892 – powstały tajne organizacje patriotyczne: Katipunan (dążąca do niepodległości Filipin) i Liga Filipińska (domagająca się reform od Hiszpanii)^[2]
• 1896 – na wezwanie przywódcy Katipunan, Andresa Bonifacio, wybuchło powstanie antyhiszpańskie^[2]
• 1889 – USA zatopiły hiszpańską armadę w Zatoce Manilskiej^[4]
• 12 czerwca 1898 – powstańcy ogłosili niepodległość Filipin (nie uznanego przez Stany Zjednoczone, które zabiły ponad 200 tys. Filipińczyków)^[4]
• 1898 – na mocy traktatu paryskiego, Stany Zjednoczone ustanowiły na wyspach własne rządy^[2]

Amerykańskie panowanie

• 1899 – Zgromadzenie Narodowe Filipin wybrało na prezydenta Emilio Aguinalda i uchwaliło konstytucję^[2]
• lata 20. XX w. – na Filipinach zaczęły powstawać pierwsze związki zawodowe oraz lewicowe stowarzyszenia chłopskie^[2]
• 1934 – Kongres USA przyznał Filipinom autonomię na 10 lat^[2]
• 7 grudnia 1941 – Japonia zaatakowała Filipiny^[2]
• 14 października 1943 – władze japońskie proklamowany niepodległość Filipin i utworzyły marionetkowy rząd^[2]
• październik 1944–lipiec 1945 – wyparcie Japończyk z Filipin przez wojska amerykańskie^[2]
• lipiec 1946 – proklamowanie niepodległości Filipin^[2]

Niepodległe Filipiny

• 1947 – Stany Zjednoczone i Filipiny podpisały układy o bazach i pomocy wojskowej, gwarantujący posiadanie przez USA baz na terenie Filipin na okres 99 lat (okres ten skrócono w wyniku późniejszych ustaleń)^[2]
• 1966 – prezydentem Filipin został Ferdinand Marcos^[2]
• 1969 – powstał Narodowy Front Wyzwolenia Moro (MNLF) dążący do utworzenia autonomii dla obszarów zamieszkanych przez ludność muzułmańską ba wyspach Sulu i Mindanao^[2]
• 1969 – Ferdinand Marcos ponownie objął urząd prezydenta^[4]
• 1969 – MNLF rozpoczęło działania partyzanckie, które do 1985 roku przyniosło 40 tys. ofiar^[5]
• 1972 – wprowadzenie stanu wyjątkowego^[2]
• 1972 – zdelegalizowano partię polityczne^[4]
• 1973 – uchwalono nową konstytucję^[2]
• 1978 – złagodzono stan wyjątkowy^[4]
• 1981 – ponownie złagodzono stan wyjątkowy^[4]
• 21 sierpnia 1983 – został zamordowany przywódca opozycji Filipin, Benigno Aquino^[6]
• 1983 – ugrupowania opozycyjne utworzyły blok polityczny pod nazwą Siła Ludu^[2]
• 1984 – przeprowadzono wybory do Zgromadzenia Narodowego^[4]
• 1985 – Stany Zjednoczone rozpoczęły program pomocy gospodarczej i wojskowej^[4]
• 1986 – przeprowadzono wybory parlamentarne, które wygrał Marcos. Wyniki wyborów zostały uznane za sfałszowane^[2]
• 1986 – w wyniku masowych protestów społecznych prezydentem została Corazon Aquino^[2]
• luty 1987 – w wyniku referendum uchwalono nową konstytucję^[4]
• sierpień 1987 – przeprowadzono nieudany zamach stanu skierowany przeciwko Aquino^[4]
• 28 września 1989 – na wygnaniu zmarł Marcos^[4]
• listopad 1989 – w referendum lokalnym odrzucono projekt połączenia trzynastu południowych prowincji w region autonomiczny^[4]
• październik 1990 – przeprowadzono nieudany zamach stanu przeciwko Aquino^[4]
• czerwiec 1991 – w wyniku wybuchu wulkanu Pinatubo zginęły 343 osoby, a od 100 do 200 tys. osób straciło dach nad głową^[4]
• 1992 – zlikwidowano amerykańskie bazy wojskowe na Filipinach^[2]
• 1992 – prezydentem został Fidel Ramos^[2]
• 11 maja 1998 – prezydentem został Joseph Estrada^[2][4]
• 13 listopada 2000 – filipiński parlament oskarżył Josepha Estradę o nadużywanie władzy, nepotyzm i korupcję^[4]
• 2001 – Joseph Estrada podał się do dymisji w wyniku oskarżeń o korupcję – prezydentem została Gloria Macapagal-Arroyo^[2]
• lipiec 2003 – przeprowadzono nieudany zamach stanu przeciwko parlamentowi^[2]
• 2003 – islamska organizacja terrorystyczna Abu Sajef przeprowadziła serię ataków terrorystycznych^[4]
• 30 czerwca 2010 – prezydentem został Benigno Aquino III
• 2015 – rebelianci islamscy otrzymali wsparcie od ISIS i Al-Kaidy^[7]

Przypisy