Kalendarium historii Gdańska

Obraz Gdańska z XVII wieku

Kalendarium

VII-X wiek

XI wiek

XII wiek

XIII wiek

XIV wiek

XV wiek

talar wybity przez miasto Gdańsk w czasie oblężenia w 1577, na awersie zamiast postaci króla Stefana Batorego, postać Jezusa Chrystusa

XVI wiek

  • 1502, 28 lipca – zakończono budowę kościoła Mariackiego.
  • 1520, 8-10 listopada – w czasie wojny polsko-krzyżackiej 1519-1521 niemieccy landsknechci przeprowadzili ostrzał Gdańska z Biskupiej Górki.
  • 1525, styczeń – tumult gdański – rozruchy luterańskiego pospólstwa i plebsu przeciwko burmistrzowi Eberhardowi Ferberowi.
  • 1526
    • 26 stycznia – obalenie starego magistratu przez zrewoltowany tłum.
    • 17 kwietnia – król Zygmunt I Stary wkroczył na czele 8 tysięcy wojska do Gdańska, ściął buntowników i rozszerzył uprawnienia swojego burgrabiego, któremu nadał wyższe kompetencje niż burmistrzowi. Wprowadzona została unifikacja monetarna.
    • 22 lipca – król Zygmunt I Stary przekazał Gdańskowi prawa do Helu i części półwyspu.
  • 1540 – wielka powódź na Żuławach Gdańskich, pod wodą znalazły się Długie Ogrody i Wyspa Spichrzów.
  • 1557, 15 maja – przywilej króla Zygmunta Augusta przyznający protestantom równe prawa.
  • 1558 – założone zostało Gdańskie Gimnazjum Akademickie – szkoła protestancka o bardzo wysokim poziomie kształcenia (gimnazjum istniało do 1817 r.).
  • 1560-1570 – do Gdańska przybyły grupy protestantów uchodzących przed prześladowaniami w Niderlandach – luteranie, kalwini i mennonici.
  • 1563-1570 – w czasie wojny siedmioletniej Gdańsk, pomimo skrupulatnego przestrzegania neutralności, tracił poprzez ograniczenie wymiany handlowej ze Szwecją oraz popadł w konflikt z innymi kontrahentami.
  • 1567, 25 lutego – flota królewska została przeniesiona do Pucka.
  • 1569
    • 2 lipca – dekret króla Zygmunta II Augusta nakazał przyjęcie floty królewskiej w porcie w Gdańsku.
    • 12 sierpnia – delegacja Rady miasta Gdańska została wyrokiem sądu sejmowego uwięziona.
  • 1570, 14 marca – wydano Statuty Karnkowskiego – regulacje prawne, dotyczące władztwa Polski nad Bałtykiem. Akcentowały one zwierzchnie prawa nad Gdańskiem króla Polski i Korony, a dopiero na dalszym miejscu wymieniały uprawnienia władz gdańskich. Władze Gdańska protestowały, gdyż statuty były sprzeczne z przywilejami Gdańska.
  • 1571 – Hans Kramer rozpoczął budowę nowożytnych fortyfikacji.
  • 1576Wojna Rzeczypospolitej z Gdańskiem
    • Gdańsk odmówił złożenia przysięgi Stefanowi Batoremu przed potwierdzeniem wszystkich wolności i przywilejów miejskich. Gdańszczanie napadli na „polskie” klasztory Brygidek, Karmelitów i Dominikanów oraz przygotowali obronę miasta paląc okoliczne osady: Stare Szkoty, Oliwę, Chełm, Biskupią Górę i inne.
    • 15 września – Stefan Batory wydał rozporządzenie wzywające do blokady handlowej Gdańska.
    • 13 października – zakończono budowę mostu zwodzonego przez fosę przed Bramą Wyżynną.
  • 1577
    • 15 lutego – w odwecie za uznanie przez cystersów Stefana Batorego za króla gdańszczanie zrabowali i zniszczyli klasztor w Oliwie.
    • 17 kwietnia – klęska gdańszczan w bitwie z wojskami królewskimi nad jeziorem Lubieszowskim. Przegrana spowodowała silniejsze zjednoczenie się mieszczan w obronie miasta.
    • 11 czerwca – początek oblężenia Gdańska przez wojska króla Stefana Batorego.
    • 16 września – atak floty gdańskiej i duńskiej na Elbląg, gdzie na rozkaz Stefana Batorego powstawała flota wojenna.
    • 12 grudnia – Gdańszczanie złożyli w Malborku hołd Stefanowi Batoremu i przeprosili go. Batory w wyniku braku rozstrzygnięć wojskowych oraz nacisku magnatów i szlachty zgodził się na kompromis.
    • 16 grudnia – Stefan Batory potwierdził przywileje miasta i wolność wyznania dla luteran. Gdańsk zobowiązał się wypłacić w pięciu ratach odszkodowanie w wysokości 200 tys. florenów. Autonomia Gdańska została zachowana.
  • 1591
    • 25 sierpnia – na redzie portu zatonął statek, na którym przypłynął Jan Bernard Bonifacio.
    • 28 września – Bonifacio w zamian za dożywocie w domu profesorów przekazał liczącą 1161 woluminów bibliotekę uratowaną z katastrofy.
  • 1596, 22 czerwca – powstała Biblioteka Rady Miasta Gdańska. Zaczątkiem była darowizna Jana Bonifacio.
  • 1598 – utworzono Nową Motławę.

XVII wiek

Obserwatorium Heweliusza
  • 1646, 11 lutego – uroczysty wjazd do miasta królowej Marii Ludwiki, uwieczniony na obrazie Bartholomäusa Milwitza Wjazd Ludwiki Marii do Gdańska
  • 1650 – z naniesionego przez Wisłę piasku zaczęła powstawać wyspa Westerplatte.
  • 1655
    • początek potopu szwedzkiego, Gdańsk zwiększył siły obronne miasta. Nastąpił spadek aktywności handlu i regres w życiu gospodarczym miasta.
    • flota szwedzka zablokowała port w Gdańsku.
    • maj – wojska szwedzkie zdobyły Gdańską Głowę, Szaniec Steblewski. Rozpoczęła się blokada lądowa miasta.
  • 1656, lipiec – przybyła flota holenderska na Zatokę Gdańską i odblokowała port w Gdańsku.
  • 1659, 22 grudnia – skapitulowała szwedzka załoga twierdzy Gdańska Głowa.
  • 1660, 3 maja – zawarto pokój w Oliwie. Gdańszczanie ten dzień ogłosili dorocznym świętem.
  • 1669, lipiec – ostatni zjazd miast hanzeatyckich.
  • 1683, 13 stycznia – biskup kujawski Bonawentura Madaliński poświęcił nową Kaplicę Królewską pod wezwaniem św. Ducha.
Mapa z „Historycznego opisu historii miasta Gdańska” autorstwa Reinholda Curicke z 1687 r. (Der Stadt Dantzig historische Beschreibung...)
  • 1696
  • 1697
    • 27 czerwca – na sejmie elekcyjnym większość głosów otrzymał książę Conti, część województw opowiadała się za Fryderykiem Augustem, którego popierała również Rada Gdańska.
    • 26 września – Książę Conti przypłynął z eskadrą 6 fregat francuskich do Oliwy, gdzie został przepędzony przez jazdę saską i polską.
    • 18 październikaFrancja podjęła represje względem Gdańska, zajmowane były statki i towary gdańskie.
  • 1700-1721 – podczas wielkiej wojny północnej Gdańsk był niejednokrotnie zagrożony przez obce wojska. W celu wzmocnienia miasta zatrudniono fortyfikatora Jana Charpentiera.

XVIII wiek

XIX wiek

Wkroczenie wojsk francuskich do Gdańska po oblężeniu – inscenizacja z 2010
Gdansk LOC Motlawa.jpg
  • 1815, 9 czerwcakongres wiedeński określił nowe granice. Gdańsk powrócił pod panowanie Prus.
  • 1824 – początek budowy szosy BerlinSzczecinSłupsk – Gdańsk.
  • 1831, 1 października – kasacja klasztoru cystersów w Oliwie.
  • 1838, 9 stycznia – z inicjatywy dr. Matthiasa Loschima powstało na Starym Mieście pierwsze publiczne przedszkole.
  • 1840, 31 stycznia – wody Wisły przerwały pas wydm we wsi Górka tworząc nowe ujście zwane Wisłą Śmiałą.
  • 1842 – uruchomiono komunikację dwunastoosobowymi powozami między Długim Targiem i domem kuracyjnym w Sopocie.
Gdansk LOC Artus.jpg
Gdansk LOC Mariacki.jpg
Danzig Partie am Krahnthor (1890-1900).jpg
Danzig Langen Markt und Rathaus (1890-1900).jpg

XX wiek

Cytat z Blaszanego bębenka szczegółowo opisuje zniszczenie Gdańska. Tablica znajdowała się na małym budynku na peronie drugim dworca Gdańsk Główny. Zniknęła po jego wyburzeniu.
Poczta Polska otwarcie UP Nr 3.jpg
Soldek wodowanie.jpg
Dom w Aniołkach, w którym mieszkały „gdańskie pięcioraczki”
  • 1971, 12 maja – w klinice Akademii Medycznej na świat przyszły tzw. „gdańskie pięcioraczki”: Agnieszka, Ewa, Adam, Piotr i Roman Rychert.
Monument to the Fallen Shipyard Workers of 1970 in Gdańsk.jpg
Bazylika mariacka gdansk ubt.jpeg

XXI wiek

Zobacz też

Przypisy

  1. a b c Wspomnienia z odbudowy Głównego Miasta. Izabella Greczanik-Filipp (red.). T. 2. Gdańsk: „Marpress”, 1997. ISBN 83-87291-23-4.
  2. a b Waldemar Kowalski: W cieniu wyzwolenia – Gdańsk 1945. Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej, 2005.
  3. Dekret z dnia 30 marca 1945 r. o utworzeniu województwa gdańskiego (Dz.U. z 1945 r. nr 11, poz. 57).
  4. T. Jankowski. Miasto na furmankach. „30 dni”. 6 (32), czerwiec 2001. 
  5. M. Abramowicz. Gdańsk – marzec 1945. „30 dni”. 3 (17), marzec 2000. 

Media użyte na tej stronie

Gdańsk Aniołki - Willa Gdańskich Pięcioraczków.JPG
Autor: Gdaniec, Licencja: CC BY 3.0
Gdańsk Aniołki - Willa Gdańskich Pięcioraczków
Reenactment of the entry of Napoleon to Gdańsk after siege - 67.jpg
Autor: Starscream, Licencja: CC BY-SA 3.0
Inscenizacja wjazdu Napoleona do Gdańska po oblężeniu.
Thaler issued during siege of Danzig 1577.PNG
Autor: AnonimowyUnknown author, Licencja: CC BY 3.0
Thaler issued during siege of Danzig 1577
Bazylika mariacka gdansk ubt.jpeg
Autor: photo © 2004 by Tomasz Sienicki [user: tsca, mail: tomasz.sienicki at gmail.com], Licencja: CC BY 2.5
Bazylika Mariacka w Gdańsku
Monument to the Fallen Shipyard Workers of 1970 in Gdańsk.jpg
Autor: DerHexer, Licencja: CC BY-SA 3.0
Picture taken in w:Gdańsk after Wikimania 2010 conference. Monument to the Fallen Shipyard Workers of 1970.
Danzig Partie am Krahnthor (1890-1900).jpg
Danzig. Partie am Krahnthor. / ca. 1890-1900
Mapa Gdańska 1687.jpg
Map "Dantzig in Plano" of Danzig (Gdańsk), with a panorama seen from the north
Gdansk LOC Artus.jpg
Danzig Börse (stock exchange)
Quotation from "The Tin Drum" at Gdańsk Główny train station.jpg
Cytat z "Blaszanego bębenka" na dworcu kolejowym Gdańsk Główny.
Gdansk LOC Mariacki.jpg
Jopengasse, Danzig, West Prussia, Germany (now Gdańsk, Poland)
OLIVIA-Gdansk-2004 ubt.JPG
Autor: unknown, Licencja: CC BY 2.5