Kalendarium historii Gdyni

MS Piłsudski przy Dworcu Morskim

Nieistniejący obecnie dworzec kolejowy z 1923 r.

Marsz. Piłsudski i min. Kwiatkowski zwiedzają port w 1930 r.

Kalendarium historii Gdyni – chronologiczne zestawienie najważniejszych faktów z dziejów miasta.

Historia

Do 1918 roku

• 1013 – budowa drewnianej kaplicy na Kępie Oksywskiej
• 1209 – pierwsza informacja o wsi, podarowanej zakonowi norbertanek z Żukowa przez Mściwoja I
• 1253 – wzmianka o wsi, wymienionej z nazwy (zapisana jako Gdina), przynależącej do parafii Oksywie
• 1308 – wieś opanowana przez Krzyżaków
• 1316 – własność oliwskich cystersów, później przeszła na własność panów z Rozecina
• 1382–1772 – własność klasztoru Kartuzów, po podarowaniu zakonowi wsi przez Jana z Różęcina
• 1466 – na mocy II pokoju toruńskiego wróciła z rąk Krzyżaków do Polski
• 1614 – uruchomienie jednej z trzech cegielni
• 1637 – zaślubiny Polski z morzem w Radłowie (obecnie Redłowo) na cześć Władysława IV
• od 1772 – pod zaborem pruskim
• 1820–1822 – budowa drogi bitej
• wrzesień 1870 – uruchomienie linii kolejowej z Gdańska przez Gdynię do Szczecina
• 1904 – otwarcie kąpieliska morskiego z Domem Kuracyjnym i drewnianym molo o długości 50 m.
• 1910 – budowa przystani rybackiej na Oksywiu

Dwudziestolecie międzywojenne

• 28 listopada 1918 – utworzenie Marynarki Wojennej
• 1920 – przejęcie Gdyni i Pomorza dla Polski przez gen. Józefa Hallera
• 1921 – rozpoczęcie budowy portu i miasta
• 1922 – SS Gdynia, pierwszy pełnomorski statek z Gdynią jako portem macierzystym
• 1923
  • 29 kwietnia – poświęcenie molo i otwarcie „tymczasowego portu wojennego i schroniska dla rybaków”
  • 13 sierpnia – do portu zawinął pierwszy oceaniczny statek (francuski SS Kentucky)
• 3 maja 1924 – wyświęcenie Kościoła Najświętszej Marii Panny Królowej Polski
• 4 marca 1926 – uzyskanie praw miejskich (zostały nadane rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 10 lutego 1926)
• 1927 – uruchomienie komunikacji miejskiej
• 1928 – początek budowy linii kolejowej z Gdyni na Górny Śląsk
• 1929 – założenie klubu piłkarskiego Arka Gdynia
• 1930 - założenie klubu piłkarskiego Bałtyk Gdynia
• 1931 – Instytut Bałtycki w Toruniu otwiera oddział w Gdyni
  • 10 lipca 1932 – otwarcie stadionu piłkarskiego przy ulicy Ejsmonda
  • 31 lipca 1932 – po raz pierwszy w Gdyni zorganizowano Święto Morza
• 1933 – oddanie do użytku Dworca Morskiego
  • 1 maja 1935 – uruchomienie portu lotniczego Gdyni w Rumi
• 1936 – oddanie do użytku Domu Marynarza Szwedzkiego, Gmachu Sądu Rejonowego w Gdyni
• 1937 – oddanie do użytku Domu Żeglarza Polskiego
• 28 sierpnia 1938 – położono stępkę pod SS Olza, pierwszy budowany w Polsce statek pełnomorski

Okres II wojny światowej

Niemcy na ulicach Gdyni po zajęciu miasta, 14 września 1939

• 1939 – obrona Gdyni (1–13 września) i Kępy Oksywskiej (1–19 września) pod dowództwem płk. Stanisława Dąbka
• 1939–1945
  • Niemcy zmienili nazwę na Gotenhafen („Port Gotów”), historyczna nazwa niemiecka Gdingen posiadała bowiem słowiańskie pochodzenie. Przeprowadzono masowe wysiedlenia Polaków, na których miejsce przybyli Niemcy
  • ośrodek konspiracji Armii Krajowej, Tajnego Hufca Harcerzy, Tajnej Organizacji Wojskowej i TOW „Gryf Pomorski”
  • okres wojny miasto przetrwało niemal nietknięte, natomiast port został doszczętnie zniszczony i zablokowany wrakami
• 1945
  • ucieczka Niemców na statkach, m.in. MS Wilhelm Gustloff
  • 28 marca – wkroczenie do miasta wojsk II Frontu Białoruskiego pod dowództwem marsz. K. Rokossowskiego, przy wsparciu I Brygady Pancernej im. Bohaterów Westerplatte
  • 8 kwietnia – zaślubiny z Bałtykiem żołnierzy I Brygady Pancernej im. Bohaterów Westerplatte

Polska Ludowa

• 1945
  • 19 maja – wyszedł pierwszy numer Dziennika Bałtyckiego
  • 16 lipca – wpłynął pierwszy statek po zakończeniu wojny – s/s Suomen Neito
  • 21 września – do portu zawinął pierwszy wracający z wojny polski statek, s/s Kraków
• 1946
  • 18 stycznia 1946 - utworzenie Oficerskiej Szkoły Marynarki Wojennej^[1]
  • 23 lipca - w rejs z Gdyni wyrusza w swój pierwszy powojenny rejs "Dar Pomorza"^[2]
• 1947
• 3 stycznia 1947 – odznaczenie miasta orderem Krzyża Grunwaldu III klasy za bohaterską postawę ludności i jednostek wojskowych marynarki w obronie miasta we wrześniu 1939 roku^[3]
• 4 lipca 1947 – powrót z Wielkiej Brytanii ORP "Błyskawica" do portu w Gdyni^[4]
• 30 marca 1949 - w czwartą rocznicę zdobycia Trójmiasta przez siły radzieckie, wspólnie obradujące Miejskie Rady Narodowe Gdańska, Gdyni i Sopotu specjalną uchwałą przyznały marszałkowi Rokossowskiemu tytuł Honorowego Obywatela Gdańska i Gdyni^[5]
• 7 sierpnia 1952 – rozpoczął się proces oskarżonych o tzw. „spisek komandorów”
• 26 czerwca 1960 – udostępnienie muzeum ORP Burza do zwiedzania
• 25 czerwca 1969 – oddanie do użytku Bulwaru Nadmorskiego
• 1970 – strajki i demonstracje robotników (Pomnik Ofiar Grudnia 1970)
• 21 czerwca 1971 – otwarcie Muzeum Oceanograficznego i Akwarium Morskiego MIR
• 1974 – zlot żaglowców (regaty Tall Ships Races)
• 1 maja 1976 – otwarcie okrętu muzeum ORP Błyskawica przy Skwerze Kościuszki
• 1979 – zdobycie piłkarskiego Pucharu Polski przez klub Arka Gdynia
• 1980 – strajki („Solidarność”)
• 4 lipca 1982 – formalne wycofanie ze służby Daru Pomorza i przeniesienie bandery na STS Dar Młodzieży
• 20 maja 1985 – zmarł Karol Olgierd Borchardt, kapitan ż.w., nauczyciel akademicki, pisarz marynista
• 1987 – wizyta papieża Jana Pawła II i msza na al. Zjednoczenia (obecnie al. Jana Pawła II) i na skwerze Kościuszki

III RP

Najwyższa budowla Gdyni – Sea Towers

Nowa siedziba Muzeum Miasta Gdyni

• 1990 – otwarcie linii promowej do Karlskrony
• 27 maja 1991 – pierwsza po wojnie wizyta trzech niemieckich okrętów wojennych
• 7–10 sierpnia 1992 – zlot żaglowców (regaty Cutty Sark Tall Ships’ Races – Operacja Żagiel)
• 1993 – odsłonięcie Pomnika Ofiar Grudnia '70
• 1995 – nadanie Złotych Gwiazd Partnerstwa przez Komisję Europejską
• 1996
  • 15 sierpnia – przekazanie Gdyni Honorowej Flagi Rady Europy
  • zdobycie pierwszego mistrzostwa Polski w koszykówce kobiet przez Wartę Gdynia
• 13 listopada 1998 – otwarcie drugiego etapu budowy Estakady Kwiatkowskiego
• 11 marca 2000 – nadanie Teatrowi Miejskiemu imienia Witolda Gombrowicza
• 2002 – otwarcie węzła Franciszki Cegielskiej
• 19–22 lipca 2003 – zlot żaglowców (regaty Cutty Sark Tall Ships’ Races – Operacja Żagiel)
• 2004
  • 26 maja – do Nadbrzeża Francuskiego w gdyńskim porcie zacumował wycieczkowiec Grand Princess, największa w historii portu jednostka (ponad 100 tys. jednostek tonażu)
  • zdobycie pierwszego mistrzostwa Polski w rugby union przez Arkę Gdynia
• 2006
  • 10 maja – wmurowanie kamienia węgielnego pod Sea Towers – najwyższy (139 m i 118 m) budynek mieszkalny w Polsce
  • 17 czerwca – oficjalne otwarcie kolejnego w Gdyni terminalu kontenerowego Gdynia Container Terminal
  • 7 grudnia – pierwsze wręczenie Nagrody Literackiej Gdynia
• 16 listopada 2007 – oficjalne otwarcie nowej siedziby Muzeum Miasta Gdyni przy ulicy Zawiszy Czarnego

Open’er Festival 2009

• 2008
  • 13 marca – otwarcie ostatniego odcinka Drogi Różowej (Gdyńskiej)
  • 6 czerwca – otwarcie przebudowanej ul. Wiśniewskiego
  • 12 czerwca – otwarcie po 34 latach budowy Estakady Kwiatkowskiego w docelowym przebiegu
• 2009
  • 2–5 lipca zlot żaglowców (regaty Tall Ships’ Races – Operacja Żagiel)
  • 2–5 lipca – jeden z największych festiwali muzycznych w Europie – Open’er Festival
  • przeniesienie drużyny Prokomu Trefla Sopot do Gdyni i zmiana nazwy na Asseco Prokom Gdynia
• 2010 – zdobycie pierwszego mistrzostwa Polski w koszykówce mężczyzn przez klub z Gdyni – Asseco Prokom Gdynia
• 15 lipca 2012 – zdobycie pierwszego mistrzostwa Polski w futbolu amerykańskim przez drużynę Seahawks Gdynia
• 2014 – RedBull Air Race Gdynia 2014

Zobacz też

• Historia Gdyni

Przypisy

Bibliografia

• Tomasz Rembalski: Właściciele wolnego sołectwa i karczmy w Gdyni (1362-1928): studium genealogiczno-historyczne kaszubskiej elity wiejskiej (Blumhoffowie, Kurr-Kurowscy, Wojewódkowie, Ciskowscy, Skwierczowie). Gdańsk: Wyd. „BiT” Beata Żmuda-Trzebiatowska, 2008, s. 152. ​ISBN 978-83-927383-4-3​. ISBN 83-927383-4-9.
• Mieczysław Bogucki (red.): Polska na morzu, Główna Księgarnia Wojskowa, Warszawa 1935
• Zygmunt Jan Tyszel: Pod Ojczystą Banderą, Nakładem Ligi Morskiej i Rzecznej, Katowice 1930
• Małgorzata Sokołowska i Wiesława Kwiatkowska: Gdyńskie cmentarze: o twórcach miasta, portu i floty, Oficyna Verbi Causa 2003, ​ISBN 83-918526-2-8​.