Kalendarium historii Grecji

Kalendarium historii Grecji – uporządkowany chronologicznie, począwszy od czasów najdawniejszych aż do współczesności, wykaz dat i wydarzeń z historii Grecji oraz jej krain historycznych.

Starożytna Grecja

Epoka brązu i wieki ciemne

Główne ośrodki cywilizacji mykeńskiej

• III tysiąclecie p.n.e. – początek epoki brązu na terenach dzisiejszej Grecji^[1]
• II tysiąclecie p.n.e. – ludność indoeuropejska opanowała Grecję^[2]
• XVII-XII w. p.n.e. – kultura mykeńska^[2]
• przełom XIII-XII w. p.n.e. – cywilizacja mykeńska upadła w wyniku najazdów Dorów^[1]
• XII-VIII w. p.n.e. – okres tzw. wieków ciemnych^[2]
• ok. 1180 p.n.e. – oblężenie Troi^[3]

Okres archaiczny

Plan sytuacyjny bitwy pod Maratonem

Perykles

• 800-500 p.n.e. – okres archaiczny, podczas którego powstały: alfabet grecki i pierwsze dzieła literackie^[2]
• VIII-VI w. p.n.e. – wielka kolonizacja^[2]
• VI w. p.n.e. – rozwój Aten^[2]
• 594 p.n.e. – Solon przeprowadził w Atenach reformy demokratyczne^[3]
• II połowa VI w. p.n.e. – państwa znajdujące się na Peloponezie utworzyły Związek Peloponeski^[4]
• 545 p.n.e. – wojska perskie zajęły jońskie miasta^[3]
• ok. 507 p.n.e. – Klejstenes ustanowił w Atenach demokrację^[3]
• 499-494 p.n.e. – powstanie jońskie^[2]
• 490 p.n.e. – I wojna perska; Grecy pokonali Persów pod Maratonem^[2]
• 480-479 p.n.e. – drugi najazd perski, podczas którego Persowie po pokonaniu wojsk Leonidasa w Termopilach (480 p.n.e.) zostali pokonani pod Salaminą (480 p.n.e.) oraz rok później pod Platejami^[3]

Okres klasyczny

(c) Thomas Ihle, CC-BY-SA-3.0

Ruiny starożytnej Sparty

Aleksander Wielki

• 478-477 p.n.e. – powstał I Ateński Związek Morski – sojusz łączący Ateny z granicznymi państwami leżącymi nad Morzem Egejskim^[5]
• 449 p.n.e. – Persowie zawarli układ pokojowy z Grecją^[6]
• 431-404 p.n.e. – wojna peloponeska pomiędzy Atenami a Spartą – wojnę wygrała Sparta^[2]
• 431-421 p.n.e. – I etap wojny peloponeskiej (zw. wojną archidamijską)^[7]
• 421 p.n.e. – Sparta i Ateny podpisały traktat pokojowy^[7]
• 421-415 p.n.e. – II etap wojny (okres tzw. zbrojnego pokoju, podczas którego ustały walki na większą skalę)^[7]
• 415-413 p.n.e. – Ateńczycy przeprowadzili nieudaną wyprawę na Sycylię – wyprawa ta doprowadziła do wznowienia walk ze Spartą^[7]
• 413-404 p.n.e. – ostatni etap wojny (tzw. wojna dekelejska)^[7]
• 405 p.n.e. – w bitwie pod Ajgospotamoj Spartanie zniszczyli ateńską flotę morską^[7]
• 404 p.n.e. – rozpadł się I Ateński Związek Morski^[5]
• 395-387 p.n.e. – wojna koryncka^[2]
• 378 p.n.e. – Teby i Ateny utworzyły II Ateński Związek Morski^[5]
• 371 p.n.e. – wojska tebańskie pokonały armię spartańską pod Leuktrami – pokonanie spartańskiej armii przyczyniło się do rozwiązania Związku Peloponeskiego^[2][4]
• 371-362 p.n.e. – hegemonia tebańska nad całą Grecją^[2]
• 357-355 p.n.e. – wojna pomiędzy Atenami a pozostałymi członkami II Ateńskiego Związku Morskiego^[5]
• 338 p.n.e. – wojska macedońskie pokonały sprzymierzone siły Aten i Teb pod Cheroneą, w wyniku czego państwa greckie dostały się pod zwierzchnictwo macedońskie^[8]
• 334-323 p.n.e. – zwycięska wyprawa przeciwko Persji przeprowadzona przez Aleksandra Wielkiego: wyprawa zakończyła okres klasyczny w dziejach Grecji^[2]
• 323 p.n.e. – zmarł Aleksander Wielki – jego śmierć symbolicznie rozpoczyna epokę helleńską^[9]

Hellenizm

• III w. p.n.e. – powstał Związek Etolski^[10]
• 189 p.n.e. – Etolski Związek utracił niezależność^[10]
• 146 p.n.e. – Rzym podporządkował sobie Grecję^[2]
• II-I w. p.n.e. – Rzymianie podbili całe wschodnie wybrzeże Morza Śródziemnego (w tym Grecję)^[9]
• 30 p.n.e. – Rzym podbił Egipt – ostatnie niezależne państwo hellenistyczne^[9]

Okres rzymski

• 27 p.n.e. – Rzym utworzył na terenie Grecji prowincję Achaja^[2]

Średniowiecze

• 529 – cesarz Justynian zamknął akademię ateńską^[3]
• VI w. n.e. – plemiona słowiańskie spustoszyły Grecję^[2]
• IX w. – najazdy Arabów^[2]
• X w. – Bułgaria podporządkowała sobie Grecję^[2]
• XI w. – Normanowie spustoszyli Grecję^[2]
• 1204 – po zdobyciu Konstantynopola przez krzyżowców, krzyżowcy utworzyli na Peloponezie kilka państw (Księstwo Achai, Księstwo Ateńskie)^[2]
• XV w. – Turcy podbili Grecję^[2]
• XV-koniec XVIII w. – kontrola Wysp Jońskich przez Wenecję^[2]

Tureckie panowanie

Masakra ludności wyspy Chios pod wojny o niepodległość

• XVIII w. – wzrost świadomości narodowej Greków^[2]
• 1686-1715 – okres okupacji Peloponezu przez Wenecję^[11]
• 1770 – na Peloponezie wybuchło powstanie antytureckie (inspirowane przez Rosję)^[2]
• 1821 – wybuchło powstanie greckie, które przerodziło się w wojnę^[2]
• 1829 – przegrana przez Turcję wojna z Rosją zmusiła Turków do utworzenia autonomii Grecji^[2]
• 1830 – w protokole londyńskim ogłoszono niepodległość Grecji – mocarstwa europejskie narzuciły Grecji króla – bawarskiego księcia Ottona I^[2]

Niepodległa Grecja

Monarchia

Otton I

• 1832 – wytyczono granicę Grecji^[2]
• 1843 – wybuchło powstanie przeciwko despotycznej władzy Ottona I^[11]
• 1843 – uchwalono konstytucję i 2-izbowy parlament^[2]
• 1862 – zamach stanu przeciwko królowi Ottonowi I^[2]
• 1863 – władzę w Grecji objął duński książę Jerzy I^[2]
• 1864 – uchwalono nową konstytucję^[2]
• 1864 – Grecja uzyskała Wyspy Jońskie^[2]
• 1881 – Grecja uzyskała od Turcji Tesalię^[2]
• 1897 – na Krecie wybuchło powstanie^[2]
• 1897 – Grecja przegrała wojnę z Turcją^[11]
• 1909 – zamach z Gudi^[12]
• 1913 – w skład Grecji weszła Kreta^[2]
• 1910-1933 – przeprowadzono reformy gospodarcze, administracyjne i wojskowe^[2]
• 1912 – Grecja została członkiem sojuszu państw bałkańskich^[2]
• 1912-1913 – w wyniku udziału Grecji w wojnach bałkańskich, Grecja otrzymała Epir, część Macedonii i wysp Morza Egejskiego^[2]
• 1917 – Grecja przystąpiła do ententy^[2]

Okres międzywojenny i II wojna światowa

• 1920 – Grecja uzyskała Trację, europejskie wybrzeże Dardaneli, wyspy Tenedos, Imbros i region Izmiru^[2]
• 1922 – wybuchła wojna grecko-turecka, podczas której Grecja utraciła Izmir i wschodnią Trację^[2]
• 1923 – przeprowadzono wymianę ludności z Turcją^[2]
• 1924 – proklamowano republikę^[2]
• 1933 – wybory parlamentarne wygrała monarchistyczna Partia Ludowa^[2]
• 1935 – królem Grecji został Jerzy II^[2]
• 1936 – z przyzwoleniem króla powstała dyktatura wojskowa wprowadzona przez generała J. Metaksasa^[2]
• 1940 – Grecja odparła atak Włoch^[2]
• 1941 – wojska niemieckie zdobyły Grecję^[2]
• 1941 – powstały: Grecki Front Wyzwolenia Narodowego i Grecka Armia Narodowowyzwoleńcza^[2]
• październik 1944 – Grecka Armia Narodowowyzwoleńcza wyzwoliła prawie cały obszar kraju^[2]
• październik 1944 – wojska brytyjskie wylądowały w Grecji^[2]
• 1946 – przywrócono monarchię^[2]

Powojenna Grecja

Żołnierze podczas wojny domowej

• 1946-1949 – wojna domowa^[2]
• 1947 – komuniści proklamowali Tymczasowy Rząd Wolnej Grecji^[2]
• 1947 – Grecja zawarła pokój z Włochami, na mocy którego Grecja uzyskała wyspy Dodekanezu^[2]
• 1949 – przywrócono monarchię – nowym władcą został Paweł I^[11]
• 1952 – Grecja przystąpiła do NATO^[2]
• 1962 – Grecja rozpoczęła rozmowy w sprawie wstąpienia do EWG^[11]
• 1964 – Konstantyn II objął tron^[11]
• 1967 – wojskowi przeprowadzili zamach stanu – początek junty czarnych pułkowników^[2]
• 1973 – junta wojskowa zniosła monarchię i proklamowała republikę^[2]
• 1974 – grecki rząd wojskowy przeprowadził nieudany przewrót rządowy na Cyprze^[2]
• 1974 – Turcja zajęła część Cypru – na znak protestu Grecja wystąpiła z NATO^[2]
• 1974 – zawieszono cenzurę, prawo wojskowe i przywrócono do życia partie polityczne^[11]
• 1974 – wybory powszechne wygrała Nowa Demokracja^[11]

Demokratyczna Grecja

Zadłużenie Grecji w porównaniu z państwami strefy euro

(c) Kremlin.ru, CC BY 4.0

Aleksis Tsipras

• 1975 – w życie weszła nowa konstytucja^[2]
• 1977 – wybory parlamentarne wygrała Nowa Demokracja^[11]
• 1980 – Grecja wróciła do NATO^[2]
• 1981 – Grecja została członkiem EWG^[2]
• 1981 – wybory parlamentarne wygrał PASOK^[11]
• 1983 – Grecja podpisała z ZSRR układ o współpracy gospodarczej^[11]
• 1985 – wybory parlamentarne wygrał PASOK^[11]
• 1986 – znowelizowano konstytucję^[11]
• 1988 – poprawiły się stosunki dyplomatyczne z Turcją^[11]
• 1989 – kryzys polityczny^[11]
• 1992 – parlament Grecji ratyfikował Traktat z Maastricht^[11]
• kwiecień 2000 – wybory parlamentarne wygrał PASOK^[11]
• maj 2000 – Komisja Europejska zdecydowała, że Grecja będzie mogła przystąpić do strefy euro^[13]
• 2001 – znowelizowano konstytucję^[11]
• 1 stycznia 2002 – wprowadzono walutę euro^[13]
• 2003 – w Atenach odbył się szczyt państw unijnych, podczas którego podpisano traktat, zezwalający na rozszerzenie Unii Europejskiej o nowe państwa^[11]
• 22 marca 2005 – Grecja została członkiem ESA^[14]
• 16 września 2007 – odbyły się wybory parlamentarne, wygrane przez Nową Demokrację^[15]
• 4 października 2009 – odbyły się wybory parlamentarne, wygrane przez PASOK^[16]
• 2009 – w Grecji wybuchł kryzys gospodarczy, wywołany oszustwami finansowymi oraz ukrywaniem deficytu budżetowego przez rząd Grecji^[13]
• maj 2010 – Grecja otrzymała 110 mld euro pożyczki na spłatę poprzednich zobowiązań^[13]
• 6 maja 2012 – odbyły się przedterminowe wybory parlamentarne wygrane przez Nową Demokrację. Nowy rząd utworzył lider Syrizy – Aleksis Tsipras^[17]
• 12 czerwca 2013 – Grecja jako pierwsze państwo na świecie została zdegradowana z grupy państw rozwiniętych do grupy państw rozwijających się^[18]
• 25 stycznia 2015 – odbyły się wybory parlamentarne, wygrane przez Syrizę^[19]
• 5 lipca 2015 – odbyło się referendum dotyczące porozumienia Grecji z międzynarodowymi wierzycielami^[20]
• 20 września 2015 – odbyły się wybory parlamentarne, wygrane przez Syrizę^[21]

Przypisy