Kalendarium historii Gruzji

Kalendarium historii Gruzji – uporządkowany chronologicznie, począwszy od czasów najdawniejszych aż do współczesności, wykaz dat i wydarzeń z historii Gruzji oraz jej krain historycznych.

Czasy najdawniejsze

• poł. I tys. p.n.e. – w dolinie rzeki Kury powstało królestwo Iberii^[1]
• I tys. p.n.e. – powstały zapiski asyryjskie i urartyjskie mówiące o plemionach zamieszkujących obecną Gruzję^[1]
• 63 p.n.e. – armia rzymska pod wodzą Pompejusza podbiła Kolchidę^[2]
• II w. n.e. – na ziemie gruzińskie dotarli pierwsi chrześcijanie^[3]
• 337 – władca Iberii Mirian III przyjął chrzest^[3]

Średniowiecze i nowożytność do XIX w.

• VI w. – Kolchida przyjęła chrzest^[1]
• VI w. – do 562 Iberia i Kolchida prowadziły wyniszczające wojny^[1]
• VI w. – stolicą Iberii zostało Tbilisi^[4]
• 654 – Arabowie podbili Karlię^[4]
• VIII w. – ziemie gruzińskie podzieliły się na wiele księstw^[1]
• początek XI w. – Bagrat III zjednoczył zachodnią i część wschodniej Gruzji^[1]
• 1080 – najazdy Seldżuków zahamowały jednoczenie gruzińskich ziem^[5]
• 1121 – podczas bitwy pod Didgori Gruzini wypędzili Turków^[5]
• 1122 – Dawid IV Budowniczy zjednoczył Gruzję i wypędził Seldżuków^[1]
• początek XII w. – w pobliżu Tbilisi upadł ostatni emirat arabski^[4]
• 1184–1213 – panowanie królowej Tamary, podczas którego Gruzja przeżywała „złoty wiek”^[6]
• 1204 – zdobycie Konstantynopola przez krzyżowców pozwoliło Gruzinom rozszerzyć swoje wpływy na całe Zakaukazie^[1]
• 1225 – pierwszy najazd Mongołów^[7]
• 1231 – drugi najazd Mongołów^[7]
• 1387 – najazd Tamerlana doprowadził do upadku Gruzji^[8]
• koniec XV w. – Gruzja rozpadła się na trzy niezależne królestwa: Imeretię, Kachetię i Kartlię. Wkrótce potem Imeretia rozpadła się na Megrelię, Abchazję i Gurię^[1]
• XVI–XVII w. – okres walk Turcji z Persją o ziemie gruzińskie^[1]
• poł. XVIII w. – na krótko wyzwoliły się ziemie gruzińskie^[1]
• 1783 – traktat gieorgijewski: Herakliusz II, władca Królestwa Kartlijsko-Kachetyjskiego, przyjął protektorat rosyjski w zamian za gwarancję niepodległości^[1]

Panowanie rosyjskie

• 1801 – Gruzja Wschodnia została włączona do Imperium Rosyjskiego^[1]
• 1803 – przyłączono Megrelię do Rosji^[1]
• 1804 – Megrelię włączono do Rosji^[1]
• 1810 – Gruzja Zachodnia i Abchazja zostały włączone do Imperium Rosyjskiego^[1]
• 1864–1871 – przeprowadzono reformę włościańską^[1]
• 1900 – połączenie zakaukaskich linii kolejowych z siecią kolei rosyjskich^[9]
• marzec 1917 – po obaleniu caratu przez rewolucję lutową Rząd Tymczasowy utworzył Samodzielny Komitet Zakaukaski, który zarządzał Armenią, Azerbejdżanem i Gruzją^[1]
• listopad 1917 – podczas rewolucji październikowej Komitet Zakaukaski przekształcono w Komisariat Zakaukaski^[1]
• styczeń 1918 – utworzenie Sejmu Zakaukaskiego^[10]
• marzec 1918 – Sejm Zakaukaski ogłosił powstanie Federacyjnej Republiki Zakaukazia^[1]
• maj 1918 – Federacyjna Republika Zakaukazia rozpadła się na Armenię, Azerbejdżan i Gruzję^[1]
• 26 maja 1918 – Gruzja proklamowała niepodległość^[1]

Niepodległa Gruzja

• maj 1917–maj 1918 – wojna turecko-gruzińska, podczas której Gruzja straciła część swojego terytorium^[1]
• maj 1918 – do Gruzji wprowadzono okupacyjne garnizony niemieckie^[1]
• grudzień 1918 – do Gruzji wprowadzono garnizony brytyjskie, które zastąpiły niemiecką armię^[1]
• początek 1919 – bolszewicy przeprowadzili nieudany zamach stanu^[1]
• maj 1919 – bolszewicka Rosja zawarła pokój z Gruzją^[1]
• 29 stycznia 1921 – II Rzeczpospolita oficjalnie uznaje suwerenność Gruzji^[11]
• luty 1921 – gruzińscy bolszewicy na polecenie KC RKP(b) proklamowali nowy rząd rewolucyjny^[1]
• marzec 1921 – Turcja i Rosyjska FSRR podpisały układ pokojowy, na mocy którego Turcja zrzekła się Batumi i północnej części Adżarii^[1]
• grudzień 1922 – Gruzja weszła w skład Federacji Zakaukaskiej^[1]
• 30 grudnia 1922 – Gruzja stała się częścią ZSRR^[1]

Gruzja w ZSRR

• 1924 – sowieci krwawo stłumili powstanie narodowe^[12]
• 1936 – przekształcono Gruzję w radziecką republikę związkową^[13]
• 1942 – armia III Rzeszy dotarła do północnej granicy Gruzji^[1]
• lata 40. XX w. – NKWD przeprowadziło akcję deportowania z Gruzji kilkudziesięciu tysięcy ludzi, głównie Turków Meschetyńskich i Greków^[1]
• lata 20.–lata 50. XX w. – okres gwałtownego uprzemysłowienia Gruzji^[13]
• 1972–1985 – wobec największych problemów z korupcją w porównaniu do reszty ZSRR Eduard Szewardnadze rozpoczął z nią walkę^[13]
• 1981–1988 – nasilenie żądań autonomicznych^[13]
• 1988 – powstały Gruzińskie Stronnictwo Ludowe i Narodowo-Demokratyczna Partia Gruzji^[13]
• 9 kwietnia 1989 – oddziały sowieckie dokonały masakry w Tbilisi podczas tłumienia pokojowej demonstracji na rzecz niepodległości^[13]
• kwiecień 1989 – utworzono Narodowy Front Gruzji^[1]
• październik 1990 – w wyborach powszechnych wygrała koalicja Okrągły Stół-Wolna Gruzja. Prezydentem został Zwiad Gamsachurdia^[13]
• styczeń 1991 – parlament przegłosował odstąpienie od poboru do Armii Radzieckiej^[13]
• marzec 1991 – Gruzja zbojkotowała radzieckie referendum konstytucyjne dotyczące utrzymania ZSRR^[13]
• kwiecień 1991 – Gruzja ogłosiła niepodległość^[1]

Czasy najnowsze

• sierpień 1991 – niepodległość ogłosiły: Adżaria, Osetia Południowa i Abchazja^[1]
• wrzesień 1991 – w wyniku łamania praw człowieka nastąpił wzrost nastrojów opozycyjnych^[13]
• wrzesień 1991 – Zwiad Gamsachurdia ogłosił stan wyjątkowy^[13]
• styczeń 1992 – Rada Wojskowa przejęła władzę w Gruzji – Zwiad Gamsachurdia uciekł do Armenii^[13][1]
• marzec 1992 – Przewodniczącym Rady Państwa Gruzji został Eduard Szewardnadze^[1]
• lipiec 1992 – Gruzja została członkiem ONZ^[13]
• sierpień 1992 – armia gruzińska wkroczyła do Abchazji^[13]
• październik 1993 – wojsko abchaskie przejęło kontrolę nad Abchazją^[1]
• listopad 1993 – abchaskie wojska wyparły gruzińską armię z Suchumi^[1]
• 1 grudnia 1993 – w Genewie przedstawiciele Gruzji i Abchazji podpisali porozumienie^[13]
• listopad 1993 – w Poti wylądowali rosyjscy marynarze^[1]
• grudzień 1993 – Gruzja została członkiem WNP^[1]
• styczeń 1994 – gruzińska armia i rosyjscy marynarze opanowali Megrelię^[1]
• grudzień 1994 – przeprowadzono serie reform gospodarczych^[13]
• listopad 1995 – Eduard Szewardnadze objął urząd prezydenta^[13]
• 1995 – uchwalono konstytucję^[13]
• 2000 – Eduard Szewardnadze ponownie objął urząd prezydenta^[13]
• 2002 – wybuchł konflikt rosyjsko-gruziński^[13]
• 2003 – próba sfałszowania wyników wyborów parlamentarnych doprowadziła do obalenia władzy Szewardnadzego (różana rewolucja)^[1]
• listopad 2003 – Nino Burdżanadze objęła tymczasowo urząd prezydenta^[13]
• 2004 – prezydentem został Micheil Saakaszwili^[1]
• maj 2004 – pokojowa rewolucja doprowadziła do odzyskania kontroli władz centralnych nad Autonomiczną Republiką Adżarii^[12]
• 2008 – doszło do zaostrzenia relacji ze zbuntowanymi prowincjami^[1]
• 8 sierpnia 2008 – armia gruzińska zaatakowała Cchinwali, stolicę Osetii Południowej. Tego samego dnia Rosja włączyła się do wojny, opowiadając się po stronie Osetii^[1]
• 16 sierpnia 2008 – podpisano rozejm^[1]
• sierpień 2008 – Gruzja wystąpiła z WNP^[1]
• 27 października 2013 – Giorgi Margwelaszwili wygrał wybory prezydenckie^[14]
• 27 czerwca 2014 – podpisano układ o stowarzyszeniu pomiędzy Gruzją a Unią Europejską^[15]

Przypisy