Kalendarium historii Irlandii

Kalendarium historii Irlandii – uporządkowany chronologicznie, począwszy od czasów najdawniejszych aż do współczesności, wykaz dat i wydarzeń z historii Irlandii.

Czasy najdawniejsze

  • ok. 16000 p.n.e. – podczas ostatniego zlodowacenia Irlandia została pokryta lodem
  • ok. 12000 p.n.e. – utworzył się wąski kanał pomiędzy Irlandią a południowo-zachodnią Szkocją
  • ok. 8000 p.n.e. – migracja na wyspę myśliwych z kontynentu europejskiego
  • ok. 6000 p.n.e. – Irlandia została zasiedlona[1]
  • ok. 4000 p.n.e. – początki rolnictwa (hodowla zwierząt i uprawa roślin) w Céide Fields w hrabstwie Mayo
  • ok. 3500 p.n.e. – w Brú na Bóinne wybudowano neolityczne grobowce komorowe i stojące kamienie (Newgrange)
  • ok. 2500 p.n.e. – do Irlandii sprowadzono złoto[2]
  • ok. 2000 p.n.e. – rozpoczęto wydobywanie miedzi w rejonach góry Gabriela w hrabstwie Kerry
  • ok. 300 p.n.e. – początki kultury celtyckiej w języku i sztuce[3]
  • ok. 300 p.n.e. – zamordowano człowieka z Clonycavan[4]
  • ok. 200 p.n.e. – wpływ kontynentalnej kultury lateńskiej na rzeźby (Kamień Turoe w Bullaun w hrabstwie Galway)
  • ok. 100 n.e. – utworzono serię liniowych kanałów naziemnych w południowo-zachodniej części prowincji Ulster i północno-wschodniej części Connacht (Black Pig's Dyke)
  • poł. II w.Klaudiusz Ptolemeusz opisał w dziele „Nauka geograficzna” Irlandię[1]
  • 431 – papież Celestyn I wysłał biskupa Palladiusza w celu szerzenia chrześcijaństwa na wyspie[5]
  • 432 – według tradycji do Irlandii przybył Święty Patryk[1]
  • 444 – św. Patryk utworzył opactwo i biskupstwo w Armagh[1]
  • 461 – zmarł św. Patryk[6]

Średniowiecze

  • ok. 525 – patronami Irlandii zostali św. Patryk i św. Brygida[1]
  • 535/536 – nastąpiły nieurodzaj i głód spowodowane ochłodzeniem klimatu
  • 546Kolumba założył klasztor w Derry[1]
  • 547 – biskup Kieran wzniósł Clonmacnois[1]
  • 563 – powstały pierwsze szkoły przyklasztorne założone przez Kolumbę w Iona[1]
  • 790 – rozpoczęły się najazdy pierwszych wikingów[7]
  • 795 – wikingowie spustoszyli Inismurray i Inisbofin[7]
  • 812–813 – wikingowie zajęli północno-zachodnią Irlandię[7]
  • 820 – wikingowie osiągnęli wpływy na całej wyspie[7]
  • 830Óengus z Tallaght napisał dzieło Martyrology of Tallaght, którego Prolog opisuje ostatnie ślady pogaństwa w Irlandii
  • 841 – powstały kolonie wikingów: Annagassen i Dublin[1]
  • 852 – wikingowie Ivar Beinlaus i Olaf Biały wybudowali w Zatoce Dublińskiej fortecę blisko miejsca, gdzie dziś znajduje się miasto Dublin
  • 902 – wypędzenie wikingów z Dublina[7]
  • 917 – wikingowie ponownie zajęli Dublin[7]
  • 976 – Irlandia porozumiała się z wikingami[1]
  • 980Máel Sechnaill mac Domnaill pokonał w bitwie pod Tarą króla Olafa Cuarana, który po klęsce abdykował[7]
  • 981 – Máel Sechnaill odzyskał Dublin[7]
  • 23 kwietnia 1014 – w bitwie pod Clontarf armia Briana Śmiałego pokonała wojska Máela Mórdy mac Murchady – początek klęski wikingów na terenach Irlandii[7]
  • 1025 – papież Leon IX zatwierdził podział Irlandii na cztery arcybiskupstwa i 36 biskupstw[1]
  • 1155 – król Anglii Henryk II Plantagenet uzyskał zgodę papieża Hadriana IV na najazd na Irlandię
  • 1167 – wygnano Dermota MacMurrougha, który szukał wsparcia u króla Henryka II
  • 1169 – rozpoczął się podbój Irlandii przez rycerzy anglonormandzkich[3]
  • 1171 – Henryk II przybył do Waterford, gdzie ogłosił się królem Irlandii
  • 6 października 1175 – umocniono wpływy Normanów poprzez traktat windsorski z 1175
  • 1252 – w Kronikach Czterech Mistrzów opisano upały i susze
  • 1297 – odbyło się pierwsze posiedzenie parlamentu Królestwa Irlandii w Dublinie
  • 26 maja 1315 – wybuchły walki Edwarda Bruce’a z irlandzkimi lordami przeciwko anglo-normandzkiej kontroli
  • 1 grudnia 1494Edward Poyning wydał oświadczenie znane jako prawo Poyninga (Poynings' Law)
  • 11 czerwca 1534Thomas FitzGerald, 10. hrabia Kildare oficjalnie wyrzekł się zwierzchnictwa króla Henryka VIII
  • 3 lutego 1537 – Thomas FitzGerald został powieszony w Tyburn
  • 1541 – królem Irlandii został Henryk VIII[3]
  • 1542 – parlament irlandzki uchwalił Crown of Ireland Act ustanawiający, że Królestwo Irlandii będzie pod panowaniem Henryka VIII i jego kolejnych następców

Panowanie brytyjskie

Czasy najnowsze

Przypisy

  1. a b c d e f g h i j k W kraju św. Patryka. W: Oxford Wielka Historia Świata. T. 16: Średniowiecze Na wyspach Brytyjskich – Arabowie – Karolingowi. Poznań: Oxford Educational, 2006, s. 9-18. ISBN 83-7425-568-4.
  2. Wojciech Pastuszka: Prehistoryczna Irlandia sprowadzała złoto (pol.). archeowiesci.pl, 2015-06-06. [dostęp 2016-04-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-05-08)].
  3. a b c d e f g h i Irlandia. Historia, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2016-04-18].
  4. Wojciech Pastuszka: Mumia z irlandzkiego torfowiska (pol.). archeowiesci.pl, 2011-08-16. [dostęp 2016-04-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-05-08)].
  5. Michał Kozłowski: Św. Patryk i chrystianizacja Irlandii (pol.). Histmag, 2014-03-17. [dostęp 2016-04-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-04-25)].
  6. a b Oxford Wielka Encyklopedia Świata. T. 6. Poznań: Oxford Educational, 2004, s. 103-104. ISBN 83-7325-546-X.
  7. a b c d e f g h i Michał Kozłowski: Wikingowie w Irlandii – bitwa pod Clontarf (1014) (pol.). Histmag, 2014-04-23. [dostęp 2016-04-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-04-26)].
  8. Clarendona kodeks, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2016-04-26].
  9. Today in Irish History -The Battle of the Boyne, July 12. (pol.). The Irish Story. [dostęp 2016-04-26].
  10. Robert Emmet (ang.). Library Ireland. [dostęp 2016-04-26].
  11. a b c d Unia Irlandii z Anglią (pol.). historiairlandii.friko.pl. [dostęp 2016-04-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-04-17)].
  12. Michał Gadziński: Éamon de Valera – konserwatywny ojciec współczesnej Irlandii (pol.). Histmag, 2015-08-29. [dostęp 2016-04-18].
  13. a b c d e f g h i j k l m n o p q r Tomasz Wybranowski: Historia Irlandii ostatnich stu lat (pol.). wyspa.ie, 2007. [dostęp 2016-04-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-05-03)].
  14. CONSTITUTION OF IRELAND – BUNREACHT NA hÉIREANN (ang.). taoiseach.gov.ie. [dostęp 2016-04-18].
  15. WIT gets its young entrepreneurs to test their e-factor (ang.). bancenolan.ie, 2008-02-25. [dostęp 2016-04-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-02-20)].

Bibliografia

  • Séamas MacAnnaidh: Illustrated Dictionary of Irish History. Dublin: Gill & Macmillan, 2001. ISBN 0-7171-3536-5.
  • Joseph McCullough: A Pocket History of Ireland. Dublin: Gill & Macmillan Ltd, 2010. ISBN 978-0-7171-4729-8.
  • Norman Davies: Wyspy. Historia. przekład: Elżbieta Tabakowska. Kraków: Wydawnictwo Znak, 2012. ISBN 978-83-240-2222-9.

Media użyte na tej stronie

Coat of arms of Ireland.svg
Arms of Ireland. Blazon: Azure, a harp or stringed argent.
LocationEurope.png
World map depicting Europe.