Kalendarium historii Litwy
Kalendarium historii Litwy – uporządkowany chronologicznie, począwszy od czasów najdawniejszych aż do współczesności, wykaz dat i wydarzeń z historii Litwy.
Czasy najdawniejsze
- I tys. p.n.e. – ziemie litewskie zostały zasiedlone przez indoeuropejskie plemiona Bałtów[1]
- 1009 – na ziemiach litewskich zginęli św. Bruno z Kwerfurtu i 18 innych misjonarzy podczas chrystianizacji Litwinów[2]
Średniowiecze
- XIII w. – Mendog zjednoczył małe państwa plemienne[3]
- 1385 – Władysław Jagiełło zawarł z Polską unię w Krewie
- 1410 – wojska polsko-litewskie pokonały wojska Krzyżaków pod Grunwaldem
Nowożytność
- 1494–1522 – okres walk z Rosją, w wyniku których Litwa utraciła Smoleńszczyznę, Siewierszczyznę i Kursk[1]
- 1569 – w wyniku unii lubelskiej Polska i Litwa połączyły się w jeden kraj (Rzeczpospolita Obojga Narodów)
- 1697 – zrównano prawa Korony i Litwy
- 3 maja 1791 – uchwalona Konstytucja zniosła odrębność władz centralnych Wielkiego Księstwa Litewskiego[1]
- 1772/1793/1795 – ziemie litewskie położone na lewym brzegu Niemna weszły w skład Prus, a reszta Litwy znalazła się w zaborze rosyjskim[1]
Okres zaborów
- 1807 – lewobrzeżne ziemie litewskie przyłączono do Księstwa Warszawskiego[3]
- 1815 – lewobrzeżne ziemie litewskie przyłączono do Królestwa Polskiego[3]
- 1830–1831 – do powstania listopadowego dołączyli litewscy chłopi i szlachcice[1]
- 1861 – władze rosyjskie zniosły poddaństwo chłopów na Litwie[1]
- lata 80. XIX w. – wyłoniły się zorganizowane ruchy niepodległościowe[3]
- grudzień 1905 – na tzw. sejmie litewskim w Wilnie wysunięto żądanie autonomii dla Litwy[1]
- 1915 – początek niemieckiej okupacji[3]
- 1917 – powstała rada narodowa Taryba[1]
- luty 1918 – Litwa proklamowała niepodległość[1]
Okres międzywojenny
- 1919 – powstała Litewsko-Białoruska Republika Socjalistyczna kontrolowana przez Rosjan[1]
- marzec 1919 – wojska litewskie i niemieckie przeciwstawiły się oddziałom armii radzieckiej[1]
- kwiecień 1919 – wojska polskie wkroczyły do Litwy w celu obalenia komunistów[1]
- 1920 – w wyniku wojny polsko-bolszewickiej Rosjanie przekazali Litwie Wilno[1]
- 12 października 1920 – Wileńszczyzna została zajęta przez generała Lucjana Żeligowskiego – utworzenie Litwy Środkowej[3]
- 1920 – przeprowadzono reformę rolną[1]
- luty 1922 – przyłączono Wileńszczyznę do Polski[3]
- 1926 – w wyniku zamachu stanu władzę objął Antanas Smetona[3]
- 1939 – Litwa znalazła się w radzieckiej strefie wpływów[3]
- czerwiec 1940 – na mocy paktu Ribbentrop-Mołotow Związek Radziecki podbił Litwę[1]
- 21 sierpnia 1940 – proklamowano Litewską SRR[1]
II wojna światowa i okres zimnej wojny
- 1941–1945 – okupacja niemiecka[3]
- 1941–1944 – okres mordowania litewskich Żydów i polskich partyzantów z AK przez litewskich nacjonalistów współpracujących z Niemcami[3]
- 1945 – Związek Radziecki ponownie zajął Litwę
- 1948–1950 – przeprowadzono kolektywizację rolnictwa na Litwie[1]
- lata 80. XX w. – początek ruchów niepodległościowych na Litwie[3]
- czerwiec 1988 – powstał Sąjūdis (Litewski Ruch na rzecz Przebudowy)[3]
- 11 marca 1990 – Litwa jednostronnie wystąpiła z ZSRR, stając się niepodległym krajem
Czasy najnowsze
- marzec–lipiec 1990 – blokada ekonomiczna Litwy[3]
- 1990 – wybory parlamentarne wygrał Sąjūdis[3]
- styczeń 1991 – sowiecki desant opanował ważniejsze budynki na Litwie, zabijając 13 cywilów[3]
- wrzesień 1991 – deklaracja niepodległości została uznana przez ZSRR i państwa Zachodu[3]
- luty 1992 – prezydent Vytautas Landsbergis zażądał wycofania wojsk rosyjskich z obwodu kaliningradzkiego[3]
- 1992 – uchwalono konstytucję[3]
- 1993 – ostatnie jednostki wojska rosyjskiego opuściły Litwę[3]
- 1993 – prezydentem został Algirdas Brazauskas[3]
- 1998 – prezydentem został Valdas Adamkus[3]
- 2003 – prezydentem został Rolandas Paksas[3]
- 6 kwietnia 2004 – w wyniku ujawnienia skandalu politycznego sejm odsunął Paksasa z urzędu[4]
- 6 kwietnia 2004 – obowiązki prezydenta przejął Artūras Paulauskas
- 1 maja 2004 – Litwa dołączyła do Unii Europejskiej
- 12 lipca 2004 – Valdas Adamkus został zaprzysiężony na prezydenta Litwy
- 31 grudnia 2008 – zainaugurowano uroczystości Tysiąclecia Litwy[2]
- 17 maja 2009 – prezydentem Litwy została Dalia Grybauskaitė[5]
- 12 lipca 2014 – Dalia Grybauskaitė została po raz drugi zaprzysiężona na prezydenta Litwy[6]
- 1 stycznia 2015 – Litwa wstąpiła do strefy euro[7]
Przypisy
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q Litwa. Historia, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2016-04-12].
- ↑ a b Dominik Szulc: Wilno – centrum obchodów Tysiąclecia Litwy i Europejska Stolica Kultury w 2009 roku (pol.). Histmag, 2009-07-05. [dostęp 2016-04-12].
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w Oxford Wielka Encyklopedia Świata. T. 9. Poznań: Oxford Educational, 2004, s. 29-30. ISBN 83-7325-549-4.
- ↑ Valentinas Mite: Lithuania: Paksas Becomes First European President To Be Removed From Office (ang.). rferl.org, 2004-04-06. [dostęp 2016-04-12].
- ↑ Lithuania gets first woman leader (ang.). BBC, 2009-05-18. [dostęp 2016-04-12].
- ↑ Dalia Grybauskaite zaprzysiężona na drugą kadencję (pol.). TVN, 2014-07-12. [dostęp 2016-04-12].
- ↑ Rasa Lukaitytė-Vnarauskienė: Lietuvoje įvestas euras (lit.). delfi.lt, 2015-01-01. [dostęp 2016-04-22].
| ||||
Media użyte na tej stronie
