Kalendarium historii Mongolii

Kalendarium historii Mongolii

Kalendarium

  • IV wieku p.n.e. – na terenach współczesnej Mongolii powstało silne państwo Xiongnu, którego mieszkańcy przez wielu naukowców uważani są za przodków Hunów[1].
  • XI wiek – władzę nad stepami przejął protomongolski szczep Kitanów[1].
  • 1125 – Kitanów podbił tunguski szczep Dżurdżenów, którego sprzymierzeńcem byli Tatarzy[1].
  • 1206 – Temudżyn został obrany chanem wszystkich Mongołów (Czyngis-chanem). Siły mongolskie podbiły północne Chiny i całą Azję Centralną sprowadzając do swojej stepowej stolicy Karakorum przebogate łupy. Następcy Temudżyna zagarnęli Ruś, dzisiejsze: Afganistan, Iran i Irak, resztę Chin oraz Tybet, tworząc tym samym jedno z największych państw w historii świata – imperium mongolskie[1].
  • 1261 – podział imperium mongolskiego[1].
  • 1368 – Mongołowie tracą władzę w Chinach[1].
  • 1626-1636 – Mongolię Wewnętrzną opanowali Mandżurowie[1].
  • druga połowa XVII wieku – Mandżurowie podbijają Mongolię Zewnętrzną. Uzyskała ona status federacji plemion pod protektoratem chińskim[1].
  • początek XX wieku – Chiny zaczęły zacieśniać swoją kontrolę nad Mongolią Zewnętrzną i rozpoczęły jej kolonizację[1].
  • 1911 – gdy w Chinach wybuchła antycesarska rewolucja. Korzystając z zamętu Mongolia Zewnętrzna ogłosiła przy wsparciu Rosji niepodległość. Utworzono teokratyczny rząd na czele z Bogda Chanem[1].
  • 1915 – po rosyjsko-chińskich negocjacjach Mongolia Zewnętrzna została w 1915 na mocy traktatu kiachtańskiego uznana za część Chin, jednak rząd chiński zgodził się na jej autonomię[1].
  • 1919 – do Mongolii wkraczają wojska chińskie i obalają Bogda Chana[1].
  • 1921 – armia antybolszewickich Rosjan pod wodzą von Ungern-Sternberga wraz z nielicznymi oddziałami książąt mongolskich zdobyła stolicę kraju Urgę (obecnie Ułan Bator) i opanowała większość kraju. W lipcu 1921 Armia Czerwona wspomagając rewolucję mongolską zajęła Mongolię Zewnętrzną rozbijając wojska Ungerna i chińskie. Ustanowiony został rząd komunistyczny, jednak zachowano ustrój teokratyczny i władzę Bogda Chana[1].
  • 1921-22 – odsunięcie od władzy najbardziej radykalnej części rewolucjonistów[2].
  • 1924 – po śmierci Bogda Chana, proklamowano utworzenie Mongolskiej Republiki Ludowej. Umocnienie wpływów radzieckich na sytuację wewnętrzną.
  • połowa lat 20. – władzę w państwie obejmują zwolennicy NEP.
  • początek lat 30. – przyśpieszenie radykalnych reform gospodarczych w tym kolektywizacji[1].
  • 1932 – nieudany bunt wojskowych, ograniczenie reform i odsunięcie od władzy większości ich inicjatorów. Premierem zostaje skonfliktowany ze Związkiem Radzieckim Peldżidijn Genden[3].
  • 1934 – nasilenie sporu Gendena i ZSRR. Premier próbował wykorzystać napięcia na linii ZSRR-Japonia na korzyść Mongolii i uwolnienia się spod dominacji radzieckiej[4].
  • 1936 – rząd radziecki doprowadził do aresztowania Gendena pod zarzutem szpiegostwa na rzecz Japonii. Władzę objął Chorlogijn Czojbalsan. Początek czystek dokonywanych przez NKWD na które bardzo niewielki wpływ mieli sami Mongołowie[5].
  • 1939 – Mongolię zaatakowały z terytorium Mandżurii wojska japońskie. W ciągu kilku miesięcy połączone siły radziecko-mongolskie pod dowództwem Gieorgija Żukowa pokonały Japończyków.
  • 1941 – po inwazji III Rzeszy na ZSRR Mongolia poparła radziecki wysiłek wojenny. W ramach pomocy wysłano do ZSRR pomoc w postaci surowców, zaopatrzenia, żywności czy odzieży wojskowej.
  • II wojna światowa – w trakcie wojny miało miejsce zastąpienie alfabetu mongolskiego cyrylicą oraz ostateczna kolektywizacja rolnictwa[6][7].
  • 1945 – Mongolia wypowiedziała wojnę Japonii i przyłączyła się do radzieckiego ataku na wojska japońskie w północnych Chinach (operacja kwantuńska). W trakcie kampanii rząd liczył na zjednoczenie wszystkich Mongołów w ramach republiki ludowej. Koniec wojny nie doprowadził jednak do zjednoczenia mongolskich ziem ze względu na zbyt silną pozycję Chin[8].
  • połowa lat 40. – rozłam Czojbalsan-Stalin. Konflikt spowodowany był brakiem wsparcia Stalina dla zjednoczeniowych i panmongolskich pomysłów Czojbalsana[9].
  • 1952 – władzę obejmuje Jumdżaagijn Cedenbal. Cedenbal potępił niedawne rządy Czojbalsana oraz zakończył okres samoizolacji Mongolii[1].
  • 1962 – Mongolia przystępuje do RWPG[1].
  • 1984 – władzę obejmuje Dżambyn Batmönch[1].
  • 1990 – demokratyzacja państwa. Mongolia stała się republiką parlamentarną i przywrócono wolność religijną oraz własność prywatną[1].
  • 1992 – wprowadzono nową konstytucję a ostatnie wojska rosyjskie opuściły kraj[1].

Przypisy

  1. a b c d e f g h i j k l m n o p q r s Mongolia. Historia, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2017-08-11].
  2. Baabar (1999). History of Mongolia. Cambridge: Monsudar Publishing. s. 231. ISBN 978-99929-0-038-3.
  3. Becker, Jasper (1992). Lost Country, Mongolia Revealed. London: Hodder and Stoughton. s. 123. ISBN 0-340-55665-X.
  4. Baabar, B., History of Mongolia, 1999, ISBN 978-99929-0-038-3, OCLC 515691746. s. 322
  5. Baabar, B., History of Mongolia, 1999, ISBN 978-99929-0-038-3, OCLC 515691746. s. 348
  6. Economic Gradualism and National Defense, 1932-45 (ang.). countrystudies.us. [dostęp 2017-08-11].
  7. Ginsburgs,, G (1961). "Mongolia's "Socialist" Constitution". Pacific Affairs
  8. Sergey Radchenko: Carving up the Steppes: Borders, Territory and Nationalism in Mongolia, 1943-1949 (ang.). borderstudies.jp. [dostęp 2017-08-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-01-12)].
  9. Kenneth Christie, Robert Cribb, Robert B. Cribb (2002). Historical Injustice and Democratic Transition in Eastern Asia and Northern Europe: Ghosts at the Table of Democracy. Psychology Press. s. 162. ISBN 0-7007-1599-1.

Media użyte na tej stronie

LocationAsia.png
World map depicting Asia
Sukhbaatar and Choibalsan.jpg
Damdin Sükhbaatar (left), Vladimir Aleksandrovich Khuva (middle) and Khorloogiin Choibalsan (right), Urga (Ulaanbaatar), 1921.