Kalendarium historii Starogardu Gdańskiego

Rynek w Starogardzie Gdańskim

Kalendarium historii miasta Starogard Gdański, położonego na Kociewiu na Pomorzu.

Początki

11 listopada 1198 – w dokumencie księcia pomorskiego Grzymisława po raz pierwszy pojawia się nazwa Starigrod. Gród wraz z całą okolicą książę ofiarował rycerzom zakonnym św. Jana.
1269 – Odnotowano nową wersję nazwy miasta: Stargarde.
1276 – W jednym z dokumentów zanotowano Staregarde.
1283 – Wzmianka o istnieniu młyna wodnego^[1]

1305 – Krzyżacy wykupili Starogard.
1338 – Rozpoczęła się budowa obwarowań grodu.
1339 – Krzyżacy nadali Starogardowi herb.
1348 – Gród otrzymał chełmińskie prawo miejskie.
1440 – Miasto przystąpiło do antykrzyżackiego Związku Pruskiego.
1454 – Przedstawiciele Starogardu złożyli hołd królowi polskiemu Kazimierzowi Jagiellończykowi.
1461 – Krzyżacy ponownie zajęli miasto.
1465 – Oblężenie Starogardu przez wojska królewskie, opisane w kronice Jana Długosza.

1466 – Załoga krzyżacka opuściła miasto. Starogard jako część tzw. Prus Królewskich wrócił pod panowanie królów polskich.
1484 – Wielki pożar zniszczył połowę miasta, w tym ratusz
1514 – Budowa wodociągów według projektu Mikołaja Kopernika.
1525 – W Starogardzie zaczął się szerzyć luteranizm.
1557 – Protestanci przejęli świątynie katolickie w mieście.
1566 – Po raz pierwszy odnotowano nazwę miasta w formie Starogard.
1572 – W Starogardzie odbył się sejmik szlachty pomorskiej.
1599 – Katolicy odzyskali utracony kościół farny.
1600 – Spisany zostaje wilkierz starogardzki – zbiór praw miejskich.
1626-1629 – Miasto odczuło skutki wojny szwedzkiej.
1655 – Starogard okupowali Szwedzi. Opuścili miasto dwa lata później.
1749 – Pożar zniszczył południową część miasta.
1769 – Z inicjatywy Józefa Wybickiego, posła na Sejm Rzeczypospolitej, zawiązała się w Starogardzie konfederacja pomorska, jako część antyrosyjskiej konfederacji barskiej, w obronie całości granic Rzeczypospolitej. Starogard był pierwszym miastem na Pomorzu, które przystąpiło do ruchu barskiego. Wielu starogardzian zginęło w starciach z wojskami rosyjskimi (m.in. pod Kcynią) oraz w obronie Wawelu (1772).

1772 – I rozbiór Polski, wojsko pruskie zajęło Starogard. Zaborcy pozostali w mieście 148 lat.
1792 – Kolejny wielki pożar niemal doszczętnie zniszczył miasto.

Ratusz z XIX w.

1807 – Wojska generała Jana Henryka Dąbrowskiego zajęły na krótko miasto.
1832 – Przez Starogard maszerowały kolumny powstańców listopadowych, udających się na emigrację, po upadku powstania.
1846 – Florian Ceynowa przygotował chłopski atak na garnizon pruski w Starogardzie. Wydarzenie to wyprzedziło europejską Wiosnę Ludów.
1862 – W Starogardzie powstała jedna z pierwszych na ziemiach polskich straż pożarna.
1880 – Powstanie gmachu ob. I Liceum Ogólnokształcącego.
1888 – Budowa gmachu późniejszej szkoły muzycznej^[1]

Pałac Wiechertów z XIX w.

1893
- Rozpoczęła się budowa wielkiego kompleksu szpitala w Kocborowie
- Zbudowano pałac Wiechertów
- Przebudowa ratusza^[1]
1900 – Wzniesiono obecny gmach Urzędu Miasta^[1]
1903 – Starogardzkie siostry elżbietanki otrzymały własny „klasztorek”.

1908 – W mieście zawiązało się gniazdo Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”.
1918 – Rada Robotniczo-Żołnierska przygotowała miasto do przejęcia z rąk pruskich.

29 stycznia 1920 – Wojska polskie, dowodzone przez generała Józefa Hallera, objęły Starogard w imieniu niepodległej Rzeczypospolitej. Do miasta przybył 65. pułk piechoty, zwany odtąd starogardzkim.
1923 – Starogard gościł prezydenta RP Stanisława Wojciechowskiego.
1925
- Rozpoczął działalność Starogardzki Klub Sportowy
- Katastrofa kolejowa pod Starogardem Gdańskim
1926 – Do Starogardu przybył 2 Pułk Szwoleżerów Rokitniańskich, owiany legendą po pamiętnej szarży na okopy rosyjskie w 1915 roku (porównywanej do Somosierry, wielokrotnie opiewanej, m.in. w pieśni „Czerwone maki na Monte Cassino”).
1927 – Przybyły do stolicy Kociewia prezydent RP Ignacy Mościcki przyjął honory króla kurkowego Bractwa Strzeleckiego. Prezydent ponownie odwiedził Starogard w roku 1929.

Kościół św. Wojciecha zbudowany w latach 1936–1939

1928 – ukazała się pierwsza polska monografia Starogardu – „Królewskie miasto Starogard – stolica Kociewia”. Jej głównym autorem był pierwszy po zaborach polski burmistrz miasta – Jan Buchholz, współautorem Andrzej Szklarski.
2 września 1939 – początek okupacji niemieckiej. 12 września hitlerowcy dokonali pierwszej masowej egzekucji Polaków. Do końca okupacji w Lesie Szpęgawskim zginęło około 7 tysięcy ludzi, w tym pacjentów szpitala dla umysłowo chorych w Kocborowie^[2]. W ramach Akcji T4 zabito ok. 500 upośledzonych dzieci w szpitalu. W latach 1940-1944 zmarło 2842 pacjentów.

6 marca 1945 – wyzwolenie miasta przez oddziały 116 korpusu armijnego 2 armii uderzeniowej 2 Frontu Białoruskiego. W walkach zginęło 26 żołnierzy radzieckich. Dla ich pamięci wzniesiono Pomnik Wdzięczności na ówczesnym pl. 1 Maja^[3].
1947 – Starogardzianie przenoszą uroczyście prochy ekshumowanych ofiar zbrodni z Lasu Szpęgawskiego oraz prochy śp. księdza prałata Henryka Szumana z Fordonu na cmentarz katolicki w mieście.
1949 – W mieście rozpoczęła działalność pierwsza szkoła świecka Towarzystwa Przyjaciół Dzieci.
1950 – Weszła w życie nowa urzędowa nazwa miasta: Starogard Gdański.

1956 – Powstało Zrzeszenie Kociewskie. Starogardzianie ufundowali pomnik Adama Mickiewicza.
1963 – Inauguracja corocznych Dni Kociewia.
1973 – Rozpoczęcie działalności Towarzystwo Miłośników Ziemi Kociewskiej.
1974 – Oddanie do użytku nowoczesnego szpitala rejonowego.
1978 – Powstanie klubu piłkarskiego Wierzyca Starogard Gdański.
1980
- Fala strajków sierpniowych ogarnęła całe miasto. Powstał Międzyzakładowy Komitet Strajkowy.
- Powstanie Muzeum Ziemi Kociewskiej.
3 maja 1981 – z inicjatywy NSZZ Solidarność na Rynku odbyła się msza św. polowa w intencji Ojczyzny, na którą przybyło ponad 15 tysięcy mieszkańców miasta.
1983 – Z połączenia MDK i ZDK Polfa powstaje Starogardzkie Centrum Kultury.

27 maja 1990 – Pierwsze po wojnie wolne wybory do samorządu terytorialnego.
1991 – Założono II Liceum Ogólnokształcące im. Ziemi Kociewskiej.
1993 – Rada Miejska powołuje na uroczystej sesji Komitet Honorowy Obchodów 800-lecia Starogardu.
1998 – Uroczyste obchody Jubileuszu 800-lecia miasta.
2006 – Nowym prezydentem miasta zostaje po raz pierwszy Edmund Stachowicz, kandydat lewicy.
22 kwietnia 2009 – Rada Miasta Starogard Gdański jednogłośnie przyjmuje uchwałę o powołaniu Młodzieżowej Rady Miasta Starogard Gdański.
2011 – Polpharma Starogard Gdański zdobywa Puchar Polski w koszykówce mężczyzn.
2012 – Pierwsze w historii miasta referendum nad odwołaniem prezydenta miasta Edmunda Stachowicza (bezskuteczne).
26 maja 2013 – spłonął zabytkowy, 6-kondygnacyjny młyn zbożowy.
2015 – otwarcie Galerii Neptun.