Kalendarium historii Torunia

Kalendarium historii Torunia – chronologiczne zestawienie najważniejszych faktów z dziejów miasta[1].

Toruń to prężny ośrodek gospodarczykulturalnynaukowyakademicki oraz turystycznym, a także ważny węzłem zarówno drogowy jak i kolejowy. Obecnie szesnaste pod względem liczby ludności miasto w kraju (203 158 mieszkańców według GUS na dzień 31.12.2014). 

Jedna z dwóch stolic województwa kujawsko-pomorskiego, siedziba m.in. Urzędu marszałka województwa, zarządu województwa i sejmiku wojewódzkiego. Miasto pełni również role stolicy powiatu toruńskiego, nie wchodząc w jego skład. Jest także jednym z miast centralnych Bydgosko-Toruńskiego Obszaru Funkcjonalnego[2].

Stolica diecezji toruńskiej kościoła rzymskokatolickiego.

Pochodzenie nazwy miasta

Obelisk w Starym Toruniu, upamiętniający domniemane miejsce pierwotnej lokalizacji Torunia
Zachodnie skrzydło klasztoru franciszkanów, obecnie część kościoła NMP
W 1274 Toruń otrzymał przywilej na budowę kramów i ław chlebowych, wraz z budową wieży obecnego Ratusza Staromiejskiego
W latach 1391-1399 gruntownie przebudowano Ratusz Staromiejski
Zamek Dybowski w Toruniu, na którym w 1454 nadano przywileje „złotej wolności szlacheckiej”
Katedralny dzwon Tuba Dei (Trąba Boża) z 1500 roku – największy średniowieczny dzwon w Polsce i jeden z największych średniowiecznych dzwonów kołysanych w Europie Środkowej
1751 roku otwarto fabrykę pierników Gustava Weesego, dziś Muzeum Toruńskiego Piernika
1853 roku odsłonięto pomnik Mikołaja Kopernika na Rynku Staromiejskim w Toruniu, dzieło berlińskiego rzeźbiarza Fryderyka Tiecka
Nr 1 Gazety Toruńskiej z 1 stycznia 1867
Siedziba najstarszego na Pomorzu Towarzystwa Naukowego w Toruniu
Tramwaj na ulicy Mickiewicza/Sienkiewicza, początek XX w.
Budynek Teatru wybudowany w 1904 roku
W 1920 roku Toruń stał się stolicą województwa pomorskiego, na zdjęciu Pomorski Urząd Wojewódzki
W 1924 roku utworzono leśny Rezerwat przyrody Las Piwnicki
W 1933 roku otwarto Most drogowy im. Józefa Piłsudskiego przez Wisłę, na zdjęciu stan obecny

Najstarsze zapisy z lat 1222 i 1230 mówią o osadzie Tarnowo. Po założeniu przez Krzyżaków grodu obronnego z zamkiem pojawiły się nazwy: Torun (1231), Thorun (1233), Thoron (1241), i Thorum (1248). Żadna z tych form nie ma źródła w języku niemieckim, co świadczy o przekształceniu (zniemczeniu) pierwotnej nazwy Tarnów, czyli miejsca gdzie rosła tarnina. Marcin Kromer pisał: Gedeon, biskup płocki, za zgodą kolegium kapłańskiego dodał Tarnów (Tarnovia), który teraz jest Toruniem, a jego tłumacz z łaciny, Stanisław Sarnicki, jest autorem zdania: Toruń przez nich założony, ongiś Tarnowem zwany był. Należy więc uznać, że nazwa Toruń, choć zrywa całkowicie więź z pierwotnym Tarnowem, jest repolonizacją[3] .

Okres starożytny

Wczesne średniowiecze

  • VIII-XII wiek – osada na miejscu późniejszego zamku krzyżackiego, przy przeprawie przez Wisłę, przy bursztynowym szlaku
  • 1217 – najazdy Prusów niszczące dzielnicę mazowiecką, w tym okolice Torunia

Czasy krzyżackie (1228-1454)

W granicach Rzeczypospolitej (1454-1793)

Złote lata (XV-XVII wiek)

Okres wojen (XVII-XVIII wiek)

W Królestwie Prus (1793-1806)

W Księstwie Warszawskim (1807-1815)

W Królestwie Prus (1815-1920)

Okres międzywojenny (1920-1939)

II wojna światowa (1939–1945)

Czasy najnowsze

Zobacz też

Przypisy

  1. Z HISTORII MIASTA. torun.pl. (pol.).
  2. ZIT: Porozumienie podpisane. torun.pl. [dostęp 2014-04-08]. (pol.).
  3. Jan Miodek, Rozmyślajcie nad mową!, Prószyński i S-ka, Warszawa 1998, ISBN 83-7180-885-2
  4. Michał Targowski: Ruch protestancki w Toruniu do końca 1558 roku. W: Jarosław Kłaczkow (red.): Ewangelicy w Toruniu (XVI-XX w.). Toruń: Adam Marszałek, 2011, s. 38. ISBN 978-83-7780-051-5.
  5. Prezydent Mościcki na procesji Bożego Ciała w 1933 r. [ARCHIWALIA], Torun.Wyborcza.pl [dostęp 2019-06-19] (pol.).
  6. Wyborcza.pl, torun.wyborcza.pl [dostęp 2019-09-07].
  7. Toruń: Tablica pamięci ofiar tragedii z 1945 roku. dzieje.pl, 2016-07-14. [dostęp 2020-07-05].
  8. Zajęcie Torunia 1.II.1945. solidarnosc.org.pl. [dostęp 2022-10-26].
  9. a b c d e f g h i j k l m n o p Kalendarium historii Torunia. turystyka.torun.pl. [dostęp 2022-10-26].
  10. Otwarcie mostu Generał Elżbiety Zawackiej w Toruniu. ipn.gov.pl. [dostęp 2022-10-26].

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Torun ratusz corr.jpg
Autor: Pko, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Toruń, Ratusz Staromiejski od strony zachodniej
12 Podgórska Street in Toruń 2.jpg
Autor: Pko, Licencja: CC BY-SA 3.0
Dawny budynek radiostacji w Toruniu przy ul. Podgórskiej 12 z lat 30. XX w., proj. Antoni Dygat. Przebudowany po 1945 r.
Torun Most Pilsudskiego 3.jpg
Autor: Andrzej Otrębski, Licencja: CC BY-SA 4.0
Toruń - Most im. Józefa Piłsudskiego
Torun dzwon Tuba dei.jpg
Autor: unknown, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Toruń, Kościół Św. Ducha.jpg
Autor: 1bumer, Licencja: CC BY-SA 3.0
kościół akademicki św. Ducha w Toruniu, 1743-56, 1897-99
UMK - Wydział Fizyki.jpg
Autor: Mateuszgdynia, Licencja: CC BY-SA 4.0
UMK - Wydział Fizyki
Kościół św. Jakuba, Toruń.JPG
Autor: Ola Zaparucha, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Toruń - kościół par. pw. św. Jakuba, XIV w.
Las Piwnicki struga.jpg
Autor: Pko, Licencja: CC BY-SA 2.0
Rezerwat przyrody Las Piwnicki w Piwnicach k. Torunia (gmina Łysomice). Struga Łysomicka stanowiąca południową granicę rezerwatu.
Toruń, ul. Piekary 49 (OLA Z.).JPG
Autor: Ola Zaparucha, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Toruń, ul. Piekary 49 (dawniej 47) - bursa gimnazjum toruńskiego, XIV, 1598-1601 (zabytek nr A/478/273 oraz 46/A)
Towarzystwo Naukowe w Toruniu.jpg
Autor: Mateuszgdynia, Licencja: CC BY-SA 4.0
Towarzystwo Naukowe w Toruniu
Şehir merkezinden bir kolaj Torun,Polanya.jpg
Autor: Frkinhere, Licencja: CC BY-SA 4.0
Üstte:Belediye Binası, Stary Rynek; Ortada: Dąmbski aile sarayı, Ana kapı, Nikolas Kopernik anıtı; Altta: Toruń orta çağ kent merkezi
Torun Ratusz Staromiejski 01.jpg
Autor: Pko, Licencja: CC BY 3.0
Toruń, Ratusz Staromiejski
Torun Merian 1641.jpg
Toruń, Rzeczpospolita Obojga Narodów. Widok miasta z 1641 r. Mateusza Meriana.
Muzeum Toruńskiego Piernika1.jpg
Autor: Mateuszgdynia, Licencja: CC BY-SA 4.0
Muzeum Toruńskiego Piernika1
Torun Dybow dziedziniec.jpg
Autor: Pko, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Toruń, Zamek Dybowski, dziedziniec
Gazeta Toruńska - 1867 - nr 1.JPG
Pierwsza strona pierwszego numery Gazety Toruńskiej. 1867 - nr 1
Pomnik Mikołaja Kopernika w Toruniu.JPG
Autor: Kumal, Licencja: CC BY-SA 3.0
Pomnik Mikołaja Kopernika w Toruniu
Torun kosciol NMP klasztor skrzydlo zach.jpg
Autor: Pko, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Toruń, kościół Wniebowzięcia NMP, zachowana część zachodniego skrzydła klasztoru franciszkanów
MickiewiczaSienkiewicza2Toruń.jpg
MickiewiczaSienkiewicza2Toruń
Stary Toruń Monument.jpg
Autor: Margoz, Licencja: CC BY-SA 4.0
kamień w Starym Toruniu, upamiętniający domniemane miejsce pierwotnej lokalizacji Torunia
Most drogowyTORUŃ.jpg
Autor: unknown, Licencja: Copyrighted free use
Zniszczony na początku II wojny światowej most drogowy w Toruniu.