Kalevipoeg

Jedna z ilustracji eposu autorstwa Oskara Kallisa (1914)

Kalevipoeg (Syn Kaleva[1][2]) – estoński epos narodowy autorstwa Friedricha Reinholda Kreutzwalda[3] opublikowany w 1861 roku[4]. Prace nad stworzeniem narodowego eposu zapoczątkował Friedrich Robert Faehlmann (Fählmann)[5], jeden z założycieli Estońskiego Towarzystwa Naukowego[6].

Charakterystyka ogólna

Epos wywodzi się z tradycji estońskich. Poemat składa się z artystycznie przetworzonych sag i pieśni ludowych opisujących historię tytułowego bohatera i jego rodziny[3]. Dzieli się na dwadzieścia pieśni[6]. Liczy ponad 19 000 wersów[7] (dokładnie 19 047[6]). Był jednym z czynników inspirujących estońskie odrodzenie narodowe[8].

Powinowactwa

Kalevipoeg jest bliski fińskiej Kalevali[8][9][10], ponieważ opiera się na wspólnym folklorze i dawnej mitologii ugrofińskiej[11]. Bohater po życiu pełnym przygód staje się strażnikiem piekieł. Jego powrót do ojczyzny ma być początkiem nowej epoki[1].

Forma

Pod względem formalnym, wersyfikacyjnym epos charakteryzuje się hybrydalnym połączeniem tradycyjnych ludowych sposobów wierszowania i wpływów obcych, zwłaszcza niemieckich[12]. Metrum utworu (ośmiozgłoskowiec trocheiczny, bez rymu, ale z aliteracją) przejęte jest z Kalevali[13].

Wpływ

Kalevipoeg mieści się w szerszym nurcie estońskiego odrodzenia narodowego II połowy XIX wieku[9]. Kalevipoeg, obok Kalevali stał się wzorem dla łotewskiego eposu Lāčplēsis[14][15].

Tłumaczenia

Estoński epos został przetłumaczony na inne języki. Istnieją wersje: angielska, czeska, fińska, francuska, litewska, łotewska, niemiecka, rosyjska, węgierska i włoska[16]. Fragmenty poematu przełożył na język polski z wersji niemieckiej i opublikował w chełmskiej Kamenie[1] Zenon Waśniewski (1891–1945)[17]. Urywek Kalevipoegu w tłumaczeniu Kazimiery Zawistowicz znajduje się w drugim tomie wydawnictwa Panteon wielkich twórców poezji i prozy: antologja literatury powszechnej[18]. Przekład kilku krótkich fragmentów eposu, opartych na tłumaczeniu rosyjskim, w ramach artykułu opublikowanego w roku 1984 w roczniku etnograficznym „Lud” zawarł Mieczysław Trojan[19]. Początek inwokacji utworu, przetłumaczył z wersji niemieckiej i opublikował w artykule pt. „Geneza i znaczenie estońskiego eposu Kalevipoeg" Juliusz Siemiątkowski na portalu "Przegląd Bałtycki"[20].

Przypisy

  1. ↑ a b c Sergiusz Kułakowski. Estoński epos ludowy. „Kamena”. 6 (16), s. 111, Luty 1935. (pol.). 
  2. ↑ Marcin Czerwień: Proza historyczna Jaana Krossa: Filozofia pisarstwa, metoda twórcza, estońskość. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2013, s. 29. ISBN 978-83-233-3567-2.
  3. ↑ a b Literature / Kalevipoeg. tvtropes.org. [dostęp 2016-11-16]. (ang.).
  4. ↑ F. Reinhold Kreutzwald, [w:] Encyclopædia Britannica [online] [dostęp 2018-07-10] (ang.).
  5. ↑ Aleksander Madyda: [rec.: Bogusław Bednarek, Epos europejski]. bazhum.muzhp.pl. s. 266. [dostęp 2018-07-10]. (pol.).
  6. ↑ a b c Peter Hajdu: Narody i języki uralskie. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1971, s. 274-275.
  7. ↑ Kalevipoeg, [w:] Encyclopædia Britannica [online] [dostęp 2018-07-10] (ang.).
  8. ↑ a b Kalevipoeg, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2016-11-16].
  9. ↑ a b Katarzyna Kamińska. Początki prasy w Estonii. „Zeszyty Prasoznawcze”. 3-4 (175-176), s. 116, 2003. ISSN 0555-0025. (pol.). 
  10. ↑ Jan Lewandowski, Jesteśmy Estończykami, będziemy Europejczykami, studylibpl.com [dostęp 2021-02-03] (ang.).
  11. ↑ Archibald Henry Sayce: Introduction to the science of language. 1880, s. 198.
  12. ↑ Victor Terras: Poetic Form and Language Structure in Estonian Poetry. lituanus.org, 1970. [dostęp 2018-07-10]. (ang.).
  13. ↑ Cornelius Hasselblatt: Kalevipoeg Studies The Creation and Reception of an Epic Finnish Literature. Helsinki: Finnish Literature Society, 2016, s. 34. ISBN 978-952-222-745-4. [dostęp 2018-07-10].
  14. ↑ Lāčplēsis, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2018-07-10].
  15. ↑ Andrejs Pumpurs: Laczplesis, czyli Ten co rozdarł niedźwiedzia (Łotewski gardzina). Epos narodowy Łotyszów, przełożył Jerzy Litwiniuk. rys.netarteria.pl, 2006. [dostęp 2018-07-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-07-10)]. (pol.).
  16. ↑ Stefan Pastuszewski: Tasowanie pomników w Dorpacie. akant.org, 2016. [dostęp 2018-07-10]. (pol.).
  17. ↑ Zenon Waśniewski (1891–1945). teatrnn.pl. [dostęp 2018-07-10]. (pol.).
  18. ↑ Panteon wielkich twórców poezji i prozy: antologja literatury powszechnej pod redakcją Stanisława Lama. T. 2. Warszawa: Ksiegarnia Trzaski, Everta i Michalskiego, s. 547.
  19. ↑ Mieczysław Trojan. Kalevipoeg - estoński epos ludowy. „Lud” t. 68, 1984, s. 139. ISSN 0076-1435 (pol.).
  20. ↑ Juliusz Siemiątkowski, Geneza i znaczenie estońskiego eposu Kalevipoeg, 15 marca 2022 [dostęp 2022-03-21] (pol.).

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie