Kali
Kali (dewanagari काली, trl. Kālī, dosł. rodzaj żeński wyrazu „czas”, trl. kālā) – hinduska bogini czasu i śmierci, pogromczyni demonów i sił zła. Jedna z głównych postaci Śakti, żony Śiwy. Bywa też rozumiana jako „Pani Kosmosu” lub absolut, źródło zasad kosmicznych i wszelkich archetypów[1]. Występują nurty hinduizmu, wprost utożsamiające formy bogini Kali ze stanami świadomości człowieka[2].
Ikonografia
Kali w jednej z kilku głównych form ikonograficznych jest ciemnoskóra i wychudzona, z długimi zębami. Odziana w tygrysią skórę i naszyjnik z czaszek; pojawia się najczęściej na polach bitewnych lub na miejscach kremacji. Czasami przedstawiana z wężami wplecionymi we włosy. Często pojawia się z wystającym, zwykle nieprzeciętnie długim językiem (symbolizuje zarówno twórczą, jak i destrukcyjną moc), głową demona w ręce oraz pasem z uciętych rąk[3]. Kali bywa przedstawiana z kilkoma parami rąk. Ich liczba zdaniem Mahabhagawatapurany może wynosić: dwa, cztery, osiemnaście, jak również sto, a nawet tysiąc[4].
Formy kultowe
Mężowie i partnerzy
- Śiwa
- Wisznu
- Kryszna
- Ganeśa
- Skanda[6].
Inkarnacje
Recepcja w literaturze religijnej
Opisy bogini zawierają dopiero stosunkowo późne dzieła – purany i eposy. Jej postać występuje też w literaturze hinduizmu ludowego[7]:
- Dewimahatmja (z Markandejapurany)
- Lingapurana
- Skandapurana
- Dewipurana
- Dewibhagawatapurana
- Tantrasara
Kult
Święte miejsca
- Kalighat
- cmentarze
Ofiary
Gniew Kali wierni uśmierzają ofiarami ze zwierząt i darem ich krwi. W przeszłości wzmiankowane są również ofiary ludzkie i samoofiarowanie (nawet samodekapitacja)[8].
Przypisy
- ↑ Małgorzata Sacha. Gniewne oblicze Kali. Mit, ikonografia, rytuał/Kali w literaturze tantrycznej. „Studia Religiologica”. Warszawa. z.38/2005. s. 95.
- ↑ Kulty Kali. W: Gavin Flood: Hinduizm. Wprowadzenie. Małgorzata Ruchel (tłum.). Wyd. 1. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2008, s. 195, seria: Ex Oriente. ISBN 978-83-233-2517-8.
- ↑ Słownik mitologii hinduskiej, Warszawa 1996
- ↑ Małgorzata Sacha. Gniewne oblicze Kali. Mit, ikonografia, rytuał. „Studia Religiologica”. Kraków. z.38/2005. s. 94.
- ↑ Shri Guhyakali Devi (Mike Magee)
- ↑ Małgorzata Sacha. Gniewne oblicze Kali. Mit, ikonografia, rytuał. „Studia Religiologica”. Kraków. z.38/2005. s. 93.
- ↑ Małgorzata Sacha. Gniewne oblicze Kali. Mit, ikonografia, rytuał. „Studia Religiologica”. Kraków. z.38/2005. s. 91.
- ↑ Małgorzata Sacha. Gniewne oblicze Kali. Mit, ikonografia, rytuał. „Studia Religiologica”. Kraków. z.38/2005. s. 102.
Media użyte na tej stronie
Autor: Arnab Dutta, Licencja: CC BY-SA 3.0
Replica of a Gujhyakali idol worshipped in a Temple in Nepal, at a Kali Puja pandal at S. N. Banerjee Road, Kolkata.
Iconic painting of Goddess Kali with one foot perched on an unconscious Śiva, Holding Darika's head.