Kalinowszczyzna

Kalinowszczyzna
Dzielnica Lublina
Ilustracja
Inwestycja „Perły Kaliny” przy ul. Lwowskiej. W tle osiedle Czechów.
Państwo

 Polska

Województwo

 lubelskie

Miasto

Lublin

W granicach Lublina

1792

SIMC

0955012[1]

Powierzchnia

2,75 km²

Wysokość

175 m n.p.m.

Populacja (2018)
• liczba ludności


22 451[2]

• gęstość

8164 os./km²

Plan Kalinowszczyzny
Plan Kalinowszczyzny
Położenie na mapie Lublina
Położenie na mapie
51°15′12,8160″N 22°35′11,9040″E/51,253560 22,586640
Portal Polska
Popiersie Józefa Bema[3] na styku ulic Tumidajskiego i Niepodległości, jedna z rzeźb na Osiedlu Niepodległości

Kalinowszczyzna (hist. Przedmieście Lwowskie) – dzielnica mieszkaniowa w Lublinie, położona w północno-wschodniej części miasta. Wieś królewska w starostwie lubelskim województwa lubelskiego w 1786 roku[4].

Historia

Do pierwszej połowy XVIII wieku Kalinowszczyzna funkcjonowała jako Przedmieście Lwowskie, które powstało przy trakcie Ruskim, który pierwotnie przebiegał po pagórkowatym terenie.

W latach 70. XX wieku przekopano przez Kalinowszczyznę wąwóz i „wyszosowano” go, nadając obecny kształt ulicy. Całe przedmieście, które aktualną nazwę zawdzięcza rodowi Kalinowskich, stanowiło do końca XVIII wieku miejsce, gdzie znajdowały się jurydyki szlacheckie i duchowne. Do początków XIX wieku Kalinowszczyzna funkcjonowała jako samodzielne miasteczko, zawdzięczające swój dobrobyt położeniu przy trakcie prowadzącym do Lwowa. Tam też znajdowała się rogatka lwowska.

O samodzielności tej świadczy istnienie Słomianego Rynku, na którym odbywały się lokalne targi. W XVII wieku funkcjonowała tam także gmina żydowska, będąca przykahałkiem lubelskiego kahału. Pod koniec XVII wieku miejscowi Żydzi wybudowali na wysokości dzisiejszego wiaduktu przy Trasie W-Z murowaną synagogę, której budynek został ostatecznie spalony w 1944 roku. Przy trakcie Ruskim rozlokowały się także w XVII wieku klasztory franciszkanów (obecnie kościół salezjanów) oraz augustianów (kościół św. Agnieszki). Od 1538 roku, na miejscu, gdzie obecnie znajduje się młyn Krauzego funkcjonowała papiernia. Istniała ona jeszcze w XVII wieku.

W ciągu wielu wieków przedmieście, nazywane również przez miejscowych Żydów Wolą, rozrastało się, zajmując malownicze wzgórza i wąwozy. Najbardziej interesującym ze wzgórz Kalinowszczyzny jest Grodzisko, czyli Stary Cmentarz żydowski, istniejący od początków XVI wieku. Zachowane na nim nagrobki z tego okresu świadczą, że jest to najstarszy tego typu obiekt zachowany na ziemiach polskich.

W 1655 roku Kalinowszczyznę zniszczyły całkowicie wojska kozacko-rosyjskie. Splądrowane zostały wtedy także miejscowe klasztory. W 1831 roku większa jej część spłonęła na skutek nieostrożności wojsk rosyjskich. Naturalną konkurencję stanowił również Lublin, mimo że targi na Słomianym Rynku odbywały się jeszcze w okresie międzywojennym. Kalinowszczyzna od drewnianej zabudowy z początku XIX wieku przeszła do małomiasteczkowej architektury, która nadała jej charakter niezamożnego przedmieścia, położonego w malowniczym miejscu.

Jeszcze w XIX wieku Kalinowszczyzna nabrała charakteru dzielnicy robotniczo-handlowej. Wybudowano tam garbarnie, z których przetrwała jedna, założona przez Pejsacha Brykmana, w której dla zatrudnionych Żydów właściciel ufundował nawet dom modlitwy. Oprócz niej istniały również garbarnie Lejzora Lidzkiego i Szmula Ajchenbauma. Na miejscu dawnej Papierni powstał młyn Krauzego. Na fabrykę sukna w XIX wieku przerobiony został obecny kościół salezjanów.

Osiedla

Dzielnicę tworzą cztery osiedla: Osiedle XXX-lecia, Osiedle Niepodległości, Osiedle 40-lecia i Osiedle Kolejarz. Składa się z rejonu ul. Kalinowszczyzna na południu, który charakteryzuje się podmiejską, a miejscami wiejską zabudową z lokalnego kamienia wapiennego oraz z wielkopłytowego osiedla mieszkaniowego na północy, powstałego w latach 70. XX wieku.

W latach 1969–1975 powstawało drugie osiedle spółdzielni RSM Motor – XXX-lecia (PRL). Zostało ono umiejętnie wkomponowane w krajobraz Kalinowszczyzny, a zaprojektowali je architekci Rita i Tadeusz Nowakowscy. W tym czasie wybudowano 19 budynków (w latach 1990–1991 dołączyły do nich jeszcze dwa). W wąwozie przy osiedlu powstał w latach 2010-2011 ministadion piłkarski, z którego korzysta lokalny zespół piłkarski MKS „Kalina” Lublin.

W 1972 roku rozpoczęto budowę Osiedla „Niepodległości” według projektu Rity i Tadeusza Nowakowskich. Kompozycja 30 budynków – 15 wieżowców i 15 bloków pięciokondygnacyjnych – wkomponowana została w naturalną rzeźbę terenu. Jest to największe osiedle Robotniczej Spółdzielni Mieszkaniowej „MOTOR”.

Administracja

Granice dzielnic administracyjnych Kalinowszczyzny określa statut dzielnicy uchwalony 19 lutego 2009. Granice Kalinowszczyzny tworzą: od północy ul. Walecznych – ul. Walecznych w kierunku ul. Malczewskiego – ul. Pankiewicza – ul. Koryznowej – ul. Trześniowska – ul. Niepodległości – ul. Kasztanowa – ul. Świdnicka – tory PKP, od wschodu tory PKP, od południa BystrzycaCzechówka, a od zachodu – al. Unii Lubelskiejul. Podzamcze – ul. Dolińskiego – ul. Walecznych[5].

Kalinowszczyzna ma powierzchnię 2,75 km2[6]. Według stanu na 30 czerwca 2018 na pobyt stały na Kalinowszczyźnie było zarejestrowanych 22 451 osób[2].

Zobacz też

Przypisy

  1. Wyszukiwanie. eteryt.stat.gov.pl. [dostęp 2022-06-30]. (pol.).
  2. a b Mieszkańcy wg dzielnic. Stan na dzień 30.06.2018 r.. BIP Urząd Miasta Lublin. [dostęp 2018-08-12].
  3. Chodź na spacer aleją Włodzimierza Lenina. Lublin w czasach PRL-u (zdjęcia). dziennikwschodni.pl, 2017-05-01. [dostęp 2022-02-24]. (pol.).
  4. Karol de Perthées, Mappa szczegulna woiewodztwa lubelskiego 1786
  5. Kalinowszczyzna, lublin.eu [dostęp 2016-10-19].
  6. Projekt uchwały Rady Miasta w sprawie podziału obszaru miasta Lublin na sektory w celu zorganizowania odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości, bip.lublin.eu, 27 sierpnia 2012 [dostęp 2016-08-20] [zarchiwizowane z adresu 2016-10-25].

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Wikimedia Community Logo.svg
Logo społeczności Wikimedia. Proszę zauważyć, że w przeciwieństwie do większości logotypów związanych z ruchem Wikimedia, to logo nie jest zarejestrowane jako znak towarowy.
Stadion MKS Kalina Lublin, Perły Kaliny 01.jpg
Autor: Szater, Licencja: CC BY-SA 3.0
MKS Kalina municipal stadium in Lublin, Poland. "Perły Kaliny" apartment blocks under construction.
Dzielnice Lublina Kalinowszczyzna.svg
Autor: Adik86, Licencja: CC BY-SA 3.0
Lokalizacja Kalinowszczyzny w Lublinie
Lublin - Grodzisko, w głębi zespół kościoła pofranciszkańskiego (1964, P. Krassowski).JPG
Stary cmentarz żydowski w Lublinie (Kalinowszczyzna), w głębi zespół kościoła pofranciszkańskiego (obecnie salezjan).
Lublin, Poland. "Perły Kaliny" apartment blocks under construction 01.jpg
Autor: Szater, Licencja: CC BY-SA 3.0
Lublin, Poland. "Perły Kaliny" apartment blocks under construction.
Lublin Kościół pw. Św. Agnieszki.jpg
Lublin - Kościół pw. Św. Agnieszki
Kalinowszczyzna (Lublin).png
Autor: MRN, Licencja: CC BY-SA 4.0
Plan dzielnicy Kalinowszczyzna w Lublinie.
Rondo Berbeckiego.jpg
Autor: ZiemnniakLBN, Licencja: CC BY-SA 4.0
rondo Berbeckiego
Kalinowszczyzna Bem.jpg
Autor: Matman z Lublina, Licencja: CC BY-SA 4.0
Popiersie Józefa Bema na Osiedlu Niepodległości w Lublinie obok wieżowca przy ul. Niepodległości 2.
Kalinowszczyzna (Lublin) - panorama ul. Ruckemana (dzień).jpg
Autor:
This file was created and uploaded by User:Szater
Ten plik został stworzony i dodany przez Wikipedystę:Szater
Szater
Commons-logo-en.svg Wikimedia Commons
Wikipedia-logo-pl.png Polska Wikipedia
, Licencja: CC BY-SA 3.0
Kalinowszczyzna, Lublin, panorama ul. Ruckemana.