Kalmia szerokolistna
| |||
 Pokrój rośliny kwitnącej | |||
| Systematyka[1][2] | |||
| Domena | eukarionty | ||
| Królestwo | rośliny | ||
| Podkrólestwo | rośliny zielone | ||
| Nadgromada | rośliny telomowe | ||
| Gromada | rośliny naczyniowe | ||
| Podgromada | rośliny nasienne | ||
| Nadklasa | okrytonasienne | ||
| Klasa | Magnoliopsida | ||
| Nadrząd | astropodobne | ||
| Rząd | wrzosowce | ||
| Rodzina | wrzosowate | ||
| Rodzaj | kalmia | ||
| Gatunek | kalmia szerokolistna | ||
| Nazwa systematyczna | |||
| Kalmia latifolia L. Sp. Pl. 1: 391. 1753[3] | |||
| Synonimy | |||
|---|---|---|---|
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
 | |||
Kalmia szerokolistna (Kalmia latifolia) – gatunek typowy rodzaju kalmia (Kalmia) z rodziny wrzosowatych. Występuje naturalnie we wschodniej części Ameryki Północnej[5], na obszarze Stanów Zjednoczonych. Jego zasięg rozciąga się od południowej części stanu Maine po północną część Florydy, na zachodzie sięgając do stanów Indiana i Luizjana. Po raz pierwszy kalmia została odkryta w 1624 roku, ale nazwę naukową zyskała w XVIII wieku od nazwiska botanika Pehr Kalma[5], który przesłał jej próbki Karolowi Linneuszowi. Gatunek uważany jest za jedną z najbardziej efektownych roślin rodzimych dla Ameryki Północnej[3].
Morfologia
- Pokrój
- W zależności od warunków siedliskowych roślina przyjmuje formę krzewiastą lub małego drzewa o wysokości do 2-8 (rzadko 12) m[5][3]. W warunkach polskich jest to zwykle krzew o pokroju szeroko-kulistym[6], dorastający do 3 metrów wysokości i podobnej szerokości[5][6]. Pędy wyprostowane, okrągłe na przekroju, gruczołowato owłosione[3].
- Liście
- Skrętoległe, choć na wolno rosnących pędach mogą być pozornie okółkowe[3]. Blaszka liściowa osadzona jest na ogonku długości od 1 do 3 cm. Blaszka jest zimozielona, sztywna, całobrzega, z wierzchu naga i mocno błyszcząca[6]. Spód liścia jest jaśniejszy, owłosiony na nerwie głównym[3]. Liście osiągają długość 4-12 cm i szerokość 1,5-5 cm[3], mają kształt eliptyczny lub eliptycznolancetowaty (szerokolancetowaty)[6], nasada liścia jest klinowata, szczyt liścia krótko zaostrzony[5][6].
- Kwiaty
- Skupione po 20–40 w kwiatostanach stanowiących szczytowe baldachrogrona. Rozwijają się na szypułkach o długości 2–4 cm[3]. Działki kielicha zielone do czerwonawych, owalne, do 3-3,5 mm długości, na szczycie zaostrzone, nagie lub gruczołowato owłosione. Płatki korony zrosłe niemal na całej długości osiągają od 1,5 do 3 cm długości. Od zewnątrz są nieco gruczołowato owłosione, od wewnątrz są omszone. Zwykle mają barwę różową, ale bywają żywo czerwone i czysto białe, zwykle z purpurowymi plamkami we wgłębieniach, w których znajdują się łączniki pylników. Nitki pręcików osiągają długość 4–5 mm, słupek ma długość 10-18 mm[3][7].
- Owoce
- Kuliste, pięciokomorowe torebki o wymiarach 3-5 × 4-7 mm[5][3]. Nasiona do 1 mm długości jajowate lub nieco wygięte, oskrzydlone[3].
Biologia i ekologia
Występuje do 1900 m n.p.m. Zasiedla lasy iglaste na stokach górskich, miejsca skaliste i piaszczyste, urwiska nad strumieniami i rzekami, wąwozy, czasem tworzy gęste zarośla. Kwitnie od kwietnia do czerwca[3].
Wykorzystanie i uprawa
Roślina sprowadzona jako ozdobna do Europy w XVIII wieku. Twarde, ale kruche drewno stosowano dawniej do wytwarzania ogrodzeń, poręczy i wykończeń meblarskich. Roślina uprawiana jest w wielu odmianach, ze względu na walory dekoracyjne kwiatów. Wymaga gleb kwaśnych w zakresie 4,6–6 pH i stanowiska słonecznego do półcienistego[6].
Toksyczność
Wszystkie części zielone rośliny, kwiaty, pędy, pyłek i liście[7], a także produkty wytworzone z rośliny np. miód, są wysoce toksyczne. Składniki rośliny są trujące dla ludzi, a także niektórych zwierząt m.in: koni, kóz, bydła czy jeleni. Substancje toksyczne to głównie rododendryna i arbutyna, wywołujące po zażyciu m.in: trudności w oddychaniu, brak łaknienia, nadmierne wytwarzanie śliny i wydzielin z oczu i nosa, depresję, częste wypróżnienia i wymioty, osłabienie, drgawki, paraliż, a nawet śpiączkę i śmierć[7].
Znaczenie symboliczne
Kalmia szerokolistna jest uważana symbolicznie za "kwiat stanowy" stanu Connecticut w Stanach Zjednoczonych[5].
Przypisy
- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS ONE”, 10 (4), 2015, e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2041-12-20] (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i j k l m Kalmia latifolia. W: Flora of North America [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2014-12-27].
- ↑ Kalmia latifolia, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [online] (ang.).
- ↑ a b c d e f g Włodzimierz Seneta, Jakub Dolatowski: Dendrologia. Warszawa: PWN, 2011, s. 426. ISBN 978-83-01-15369-4.
- ↑ a b c d e f g Grażyna Maternicka, Lidia Tokarska: Katalog ozdobnych roślin ogrodowych. Warszawa: MULTICO Oficyna Wydawnicza, 2013, s. 184. ISBN 978-83-7763-214-7.
- ↑ a b c Kalmia latifolia (ang.). NC State University. [dostęp 2014-12-20].
Media użyte na tej stronie
Autor: Fritzflohrreynolds, Licencja: CC BY-SA 3.0
Photo of Kalmia latifolia in flower. This is a native plant growing wild in Great Falls Park, Fairfax county Virginia, USA. This species is a member of the Ericaceae family.
(c) http://www.ForestWander.com, CC BY-SA 3.0 us
Wv Mountain Field Wildflowers