Kalnica (powiat sanocki)

Kalnica

wieś
Śladami Wincentego Pola
Państwo	Polska
Województwo	podkarpackie
Powiat	sanocki
Gmina	Zagórz
Liczba ludności (2020)	115[1]
Strefa numeracyjna	13
Kod pocztowy	38-516[2]
Tablice rejestracyjne	RSA
SIMC	0362619[3]
Położenie na mapie gminy Zagórz Kalnica
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Kalnica
Położenie na mapie województwa podkarpackiego Kalnica
Położenie na mapie powiatu sanockiego Kalnica
49°21′30″N 22°12′10″E/49,358333 22,202778

Kalnica – wieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie sanockim, w gminie Zagórz^[3][4]. Jest to największa terytorialnie, a zarazem najrzadziej zaludniona miejscowość gminy.

W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa krośnieńskiego.

Historia

Kalnica tzw. niżna założona została przez rodzinę Tarnawskich w widłach potoków Tarnawka i Kalniczka, wpadających już jako Kalniczka z prawego brzegu do Osławy. Od początku XIX w. do II wojny światowej była własnością hrabiów Krasickich z Leska. Znajdował się tu folwark, którego właścicielem był gen. Ksawery Krasicki – oficer powstania kościuszkowskiego w 1794 r. i antyaustriackiego w 1809 r. W latach 1836-1839 dzierżawcą był Wincenty Pol – pisarz i geograf. Był uczestnikiem powstania listopadowego, oraz pionierem pracy organicznej wśród miejscowych chłopów. W Kalnicy stworzył poezje tematyce górskiej (m.in. "Obrazy z życia i podróży"), tutaj zaczął pisać o geografii i etnografii Polski. Jednocześnie prowadził prace badawcze. Osamotniony w swoich poglądach zrezygnował z dzierżawy. W roku 1881 wieś zamieszkana była przez 472 mieszkańców, należących do parafii greckokatolickiej w Baligrodzie, diecezji przemyskiej. W połowie i pod koniec XIX wieku właścicielem posiadłości tabularnej w Kalnicy (Niżnej) był Edmund Krasicki^[5]. Według Iwana Dmytruka, członka UPA (we wspomnieniach "W lasach Łemkowszczyzny", Ingolsztadt, 1949), po II wojnie światowej wieś została zniszczona (spalona) przez Wojsko Polskie w wyniku odwetu za zasadzkę oddziału Dorosza (UPA) na oddziały polskie przebywające czasowo w Kalnicy.

W czasach powojennych całkowicie wyludnioną wieś zasiedlono skazanymi. Skoszarowano ich w prowizorycznym, nieistniejącym już dzisiaj baraku. W tym okresie zbudowali oni budynki późniejszego PGR oraz budynki mieszkalne dla przyszłych pracowników. Postawili również nowe budynki zakładu karnego otoczone podwójnym wysokim (4 m) ogrodzeniem. Budynki te zachowały się do dziś. Równolegle nadleśnictwo Baligród wybudowało leśniczówkę oraz osadę dla około 15 rodzin.

W czasach PRL w Kalnicy utworzono Państwowe Gospodarstwo Rolne, będące miejscem pracy dla nowo przybyłych mieszkańców, które uległo likwidacji w latach 90. XX w. Do dziś zostały wyraźne ślady po cerkwi i cmentarzu greckokatolickim. Według spisu ludności z 1931 r. wieś zamieszkiwało ponad 500 osób w większości wyznania greckokatolickiego. Aktualnie Kalnica administracyjnie obejmuje również nieistniejące już przedwojenne wsie Sukowate oraz Kamionki.

Zobacz też

• Kalnica

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Kalnica (1), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. III: Haag – Kępy, Warszawa 1882, s. 703 .