Kalwinizm
 Krzyż hugenocki | |||||||||
| Klasyfikacja systematyczna wyznania | |||||||||
| Chrześcijaństwo └ Protestantyzm | |||||||||
| |||||||||
Kalwinizm, ewangelicyzm reformowany – jeden z czołowych nurtów protestantyzmu[1], obok luteranizmu. Jednocześnie doktryna teologiczna i konfesja. Powstał w roku XVI-wiecznej Reformacji. Organizacyjnie przyjmuje głównie kształt kościołów kontynentalnych, prezbiteriańskich, kongregacjonalnych i ewangelicko-unijnych.
Historia
Kalwinizm wywodzi się z reformacji szwajcarskiej, której działaczem był m.in. Huldrych Zwingli. Za początek tego nurtu protestantyzmu przyjmuje się 1 stycznia 1519 roku, gdy Zwingli został kaznodzieją w najbardziej znanej świątyni Zurychu – Grossmünster[2]. Ostateczną postać nadał jej Jan Kalwin. Kalwinizm odegrał znaczną rolę w formowaniu się wielu ruchów protestanckich: purytanów, hugenotów, anabaptystów, szkockich prezbiterian. Jego poważna część ma charakter ewangelikalny.
Kalwinizm miał wpływ na angielskich purytanów, szkockich prezbiterian oraz francuskich hugenotów. Stanowi dominujące wyznanie w Szkocji oraz w wielu kantonach Szwajcarii. Ponadto najwięcej osób wyznaje kalwinizm w Południowej Afryce, Niemczech, Stanach Zjednoczonych i Namibii. Kalwini stanowią znaczny odsetek populacji na Węgrzech oraz w Siedmiogrodzie. Do lat 60. XX wieku był dominującym wyznaniem w Holandii.
W Rzeczypospolitej Obojga Narodów okresu reformacji był trzecim wyznaniem w ogóle (po katolicyzmie i prawosławiu) oraz dominującym wyznaniem protestanckim wśród szlachty polskiej i litewskiej. Popularność kalwinizmu wśród szlachty wynikała z kilku powodów: tani kościół, akceptacja wymówienia posłuszeństwa królowi oraz postrzeganie kalwinizmu jako „wiary szwajcarskiej”, w przeciwieństwie do luteranizmu jako „wiary niemieckiej”.
W Polsce liczy około 3500 wyznawców, zrzeszonych w Kościele Ewangelicko-Reformowanym w RP, Kościele Dobrego Pasterza oraz w Konfederacji Kościołów Reformowanych.
Doktryna
Teolodzy reformowani opierali swoją doktrynę na Biblii uznając, że tradycja podlega stałej rewizji (ecclesia reformata et semper reformanda). Jej centralnym punktem stała się, już po śmierci Kalwina, nauka o predestynacji, inspirowana poglądami św. Augustyna i podkreślająca suwerenność Boga. Wedle niej ludzie od chwili urodzenia są przeznaczeni przez Boga albo do zbawienia, albo do potępienia. Bóg dokonał tego wyboru przed stworzeniem świata i nie będzie on zmieniony. Spełnianie dobrych uczynków jest wyłącznie dowodem, że należymy do grona wybranych przez Boga. Soteriologia reformowana została podsumowana w tzw. pięciu punktach kalwinizmu.
W kalwińskich kościołach nie umieszcza się obrazów ani rzeźb. Kult koncentruje się wokół czytań biblijnych i głoszenia kazań.
Jak w większości wyznań protestanckich praktykuje się dwa sakramenty: chrzest (najczęściej niemowląt) oraz eucharystię (zwaną zazwyczaj Wieczerzą Pańską). Charakterystyczny dla kalwinizmu (odróżniający go od m.in. luteranizmu) jest pogląd, że w Wieczerzy Pańskiej ma miejsce rzeczywista, choć tylko w sensie duchowym, obecność Chrystusa.
Według Maksa Webera chęć udowodnienia przynależności do grupy, która zostanie zbawiona, motywowała ludzi do wytężonej pracy, czym przyczyniła się do rozwoju kapitalizmu.
Wybitni teologowie i działacze religijni
- Karol Barth
- Donald G. Bloesch
- Thomas Chalmers
- Jonathan Edwards
- Charles Grandison Finney
- Jan Kalwin
- Martyn Lloyd-Jones
- R.C. Sproul
Zobacz też
- konfesje helweckie
- kalwinizm kontynentalny
- prezbiterianizm
- kongregacjonalizm
- kalwinizm afrykanerski
- purytanizm
- Polskie Towarzystwo Hugenockie
Przypisy
- ↑ Kalwinizm, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2021-07-29].
- ↑ Dariusz Bruncz: Zwingli – ekumeniczne obchody 500-lecia szwajcarskiej reformacji. ekumenizm.pl, 2019-02-01. [dostęp 2020-05-28].
Linki zewnętrzne
- Oficjalna witryna Kościoła Ewangelicko-Reformowanego w RP
- Strona Konfederacji Kościołów Reformowanych w Polsce
- Witryna grupy ewangelicko-reformowanej w Łodzi
- Studies in Reformed Theology
- World Alliance of Reformed Churches. warc.ch. [zarchiwizowane z tego adresu (2004-08-01)].
- Center for Reformed Theology and Apologetics
Media użyte na tej stronie
Le mur des confédérés à Genève
Krzysztof Kraiński, "Dziennik, to iest modlitwy o krześćiańskie potrzeby, nalezace ludziom powszechney wiary apostolskiey, na każdy dźień", Wilno 1605
