Kamczatka

Kamczatka
{{{alt grafiki}}}
Kluczewska Sopka – największy i najbardziej aktywny wulkan Kamczatki
Państwo

Federacja Rosyjska

Powierzchnia

370 tys. km²

Rodzaj obiektu

półwysep

Położenie na mapie Kraju Kamczackiego
Mapa konturowa Kraju Kamczackiego, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Kamczatka”
Położenie na mapie Rosji
Mapa konturowa Rosji, po prawej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Kamczatka”
Ziemia57°N 160°E/57,000000 160,000000
Mapa
Mapa hipsometryczna Kamczatki

Kamczatka – półwysep w azjatyckiej części Federacji Rosyjskiej. Oddziela od siebie Morze Ochockie i Morze Beringa[1]. Jego powierzchnia wynosi około 370 tys. km² (wraz z przylegającym fragmentem części kontynentalnej i Wyspami Komandorskimi i Karagińskimi – ok. 470 tysięcy km²). Zamieszkany przez około 400 tys. osób. Ludność stanowią głównie Rosjanie, Koriacy i Itelmeni. Głównym miastem jest Pietropawłowsk Kamczacki[1] (195 tys. mieszkańców). Obszar wchodzi w skład kraju Kamczackiego.

Geografia

Ukształtowanie powierzchni

Długość 1200 km, szerokość do 450 km. Powierzchnia 372,3 tys. km². Z kontynentem łączy się poprzez przesmyk Parapolski Doł o szerokości 100 km. Wschodnia linia brzegowa półwyspu jest dobrze rozwinięta, brzegi wschodnie są strome, występuje tam wiele zatok, m.in. Kamczacka, Karagińska, Kronocka, Korfa. Bardzo blisko wschodniego brzegu półwyspu przebiega Rów Kurylsko-Kamczacki. Na zachodzie brzegi są płaskie i wyrównane, półwyspów i zatok nie ma prawie wcale. Zachodnią część półwyspu zajmuje Nizina Zachodniokamczacka. Przez centralną część wzdłuż całego półwyspu przebiegają Góry Środkowe zwane też Górami Środkowokamczackimi o maksymalnej wysokości 3621 m n.p.m. (wulkan Iczyńska Sopka). Na wschód od nich leży Nizina Środkowokamczacka. Graniczy ona z wulkanami Kluczewskiej Grupy. Największym z nich jest czynny wulkan Kluczewska Sopka o wysokości 4750 m n.p.m.

Na wschodzie półwyspu rozciągają się Góry Wschodnie składające się z pięciu pasm: Kumrocz (2346 m), Tumrok (2485 m), Gamczen (2576 m), Wałaginskij chriebiet (1794 m) i Ganalskij chriebiet (2277 m)[2]. Między przylądkiem Łopatka i Zatoką Kamczacką leży Wschodni Wulkaniczny Płaskowyż z wieloma stożkami wygasłych i czynnych wulkanów. Np.: Kronocka Sopka (3528 m), Koriacka Sopka (3456 m), Mutnowska Sopka (2323 m).

Na półwyspie znajduje się ponad 160 wulkanów, z czego 28 jest aktywnych. Potężnym stożkom wulkanicznym towarzyszą inne formy związane z działalnością wulkaniczną: gejzery, gorące źródła, fumarole, a także oryginalne stożkowe mofety[3].

Góry Kamczatki powstały w fałdowaniu alpejskim. W najwyższych partiach gór występują lodowce. Ich ogólna powierzchnia wynosi 860 km².

Na Kamczatce płynie około 14 tys. rzek i potoków, największe to: (na wschodzie) Kamczatka, Awacza, Oziernaja; (na zachodzie) Bolszaja, Icza, Tigil. Znajduje się tu wiele jezior, często leżących w kraterach i kalderach wulkanów.

Geologia

Jeszcze przed ok. 300 tysiącami lat Kamczatka zalana była morzem. Dopiero później wydźwignęły ją ruchy tektoniczne i proces ten trwa do dzisiaj. Podłoże, przez które przebijają się wulkany, tworzą głównie prekambryjskie łupki krystaliczne, liczące sobie ponad 500 milionów lat. W północnej części półwyspu podłoże tworzą osady mezozoiczne i trzeciorzędowe[4]. W rejonach występowania wulkanów przykrywają je warstwy skał wulkanicznych i młodszych skał metamorficznych. Jeszcze w okresie ostatnich zlodowaceń plejstoceńskich Kamczatkę łączył z Alaską tzw. Most Aleucki, którego pozostałością jest obecnie łańcuch Aleutów. Tamtędy odbywała się migracja roślin i zwierząt między kontynentami azjatyckim i amerykańskim[4]. Ze względu na niedostępny teren budowa geologiczna Kamczatki jest słabo poznana[5].

Klimat

Klimat morski monsunowy; cieplejszy i wilgotniejszy na wschodzie. Średnia temperatura lutego wynosi na zachodzie –15 °C, na wschodzie –11 °C, w środkowej części półwyspu –16 °C; temperatury sierpnia odpowiednio: 12, 13 i 16 °C. Roczna suma opadów od 600 do 1100 mm.

Fauna i flora

Bogata fauna: soból, piesiec, wiewiórka, rosomak, niedźwiedź, wydra, wydra morska. Pod koniec lat 70. XX w. introdukowano tu łosie, dla których naturalną przeszkodą do samoistnego zasiedlenia półwyspu był otwarty, tundrowy przesmyk Prapolski Doł[6]. Rzeki obfitują w ryby, szczególnie łososie[1]. Kamczatka jest jedynym miejscem na świecie gdzie występują wszystkie gatunki łososia pacyficznego. Roślinność tworzą tajga, a w wyższych partiach gór tundra. Dla ochrony przyrody stworzono tutaj kilka rezerwatów, m.in. Rezerwat Koriacki, Rezerwat przyrody „Jużno-Kamczatskij” i Kronocki Rezerwat Biosfery z Doliną gejzerów i reliktowymi gatunkami roślin.

Surowce naturalne

Na Kamczatce występuje wiele rodzajów węgla (od brunatnego do antracytu) oraz niewielkie złoża złota, srebra i rtęci. W ostatnich latach XIX w. badał je m.in. polski geolog w służbie rosyjskiej, Karol Bohdanowicz.

Historia

Jako pierwszy Kamczatkę opisał Władimir Atłasow w 1701 na podstawie swoich wypraw z lat 1697–1699. W 1770 przebywał na niej Maurycy Beniowski. W latach 1795–1796 przebywał tam na zesłaniu po insurekcji kościuszkowskiej Józef Kopeć, opis Niższej Kamczatki, ludów ją zamieszkujących i ich obyczajów zamieścił w swoim „Dzienniku Podróży”. W 1914 roku na Kamczatce zaczęły powstawać wylęgarnie łososia, głównego źródła utrzymania mieszkańców tego regionu[1]. Na terenie Półwyspu Kamczackiego Związek Radziecki posiadał jeden ze swoich licznych poligonów atomowych. Mieści się tu jeden z poligonów, który jest celem dla rosyjskich rakiet strategicznych w czasie przeprowadzania ich testów (np. Topol i Topol-M – w kodzie NATO: SS-25 i SS-27, czy rakiet balistycznych wystrzeliwanych z okrętów podwodnych). Znajdują się tu ważne strategiczne bazy wojskowe, kiedyś radzieckie, dziś rosyjskie.

16 października 1737 i 4 listopada 1952 Kamczatkę nawiedziły dwa trzęsienia ziemi o sile odpowiednio 9.3 i 9.0 w skali Richtera. W obu przypadkach skutkiem kataklizmu była fala tsunami[7][8].

Gospodarka

Rybołówstwo i rybactwo

Głównym źródłem utrzymania mieszkańców Kamczatki jest rybołówstwo i rybactwo, głównie łososia, który wpływa do kamczackich rzek na tarło. W celu zwiększania pogłowia łososia na Kamczatce działają wylęgarnie[1].

Rolnictwo

W czasach ZSRR na Kamczatce działały liczne państwowe gospodarstwa rolne, które był przez lata jednym z ważniejszych źródeł utrzymania ludności. Po latach transformacji ustrojowej większość gospodarstw upadała, co spowodowało znacznie zwiększenie bezrobocia i spadek liczby ludności, która wyemigrowała do innych części Rosji. Spora część dawnych rolników zajęła się kłusownictwem[1].

Transport

Na całym półwyspie jest około 300 km dróg twardych. Nie ma kolei. Spora część transportu jest realizowana za pomocą wojskowych śmigłowców[1].

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ a b c d e f g David Quammen. Tam gdzie rządzi Łosoś. „National Geographic”. 2/2010. s. 57–81. 
  2. ↑ Wielka Encyklopedia Gór i Alpinizmu, tom 2 Góry Azji, Katowice: Wydawnictwo STAPIS, 2005, ISBN 83-88212-42-7.
  3. ↑ (tm): Kamczackie miniwulkany, w: „Poznaj Świat” R. XXVIII, nr 11 (336), listopad 1980, s. 27.
  4. ↑ a b Šlégl Jíří i zespół: Góry Azji, wyd. Horyzont, Warszawa 2002, s. 259, ISBN 83-7311-486-6.
  5. ↑ Jeremy Schmidt. Rosyjskie mroźne piekło. „National Geographic”. 8/2001. s. 32–49. 
  6. ↑ (mad): Łosie we wschodniej Syberii, „Poznaj Świat” R. XXVIII, nr 11 (336), listopad 1980, s. 28.
  7. ↑ Tsunami Laboratory.
  8. ↑ The 4 November 1952 Kamchatka Earthquake and Tsunami.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Russia edcp relief location map.jpg
Autor: Uwe Dedering, Licencja: CC BY-SA 3.0
Location map of Russia.

EquiDistantConicProjection : Central parallel : 

* N: 54.0° N

Central meridian : 

* E: 100.0° E

Standard parallels: 

* 1: 49.0° N
* 2: 59.0° N
Made with Natural Earth. Free vector and raster map data @ naturalearthdata.com.
Kamchatka peninsula topo.jpg

Topography of Kamchatka Peninsula.

Russia's Kamchatka Peninsula, lying between the Sea of Okhotsk to the west and the Bering Sea and Pacific Ocean to the east, is one of the most active volcanic regions along the Pacific Ring of Fire. It covers an area about the size of Colorado but contains more than 100 volcanoes stretching across the 1000-kilometer-long (620-mile-long) land mass. A dozen or more of these have active vents, with the youngest located along the eastern half of the peninsula. This color-coded shaded relief image, generated with data from the Shuttle Radar Topography Mission (SRTM), shows Kamchatka's volcanic nature to dramatic effect.

Kliuchevskoi, one of the most active and renowned volcanoes in the world, dominates the main cluster of volcanoes called the Kliuchi group, visible as a circular feature in the center-right of the image. The two other main volcanic ranges lie along northeast-southwest lines, with the older, less active range occupying the center and western half of Kamchatka. The younger, more active belt begins at the southernmost point of the peninsula and continues upward along the Pacific coastline.

Two visualization methods were combined to produce this image: shading and color coding of topographic height. The shade image was derived by computing topographic slope in the north-south direction, so northern slopes appear bright and southern slopes appear dark. Color coding is directly related to topographic height, with green at the lower elevations, rising through yellow and brown to white at the highest elevations.

The Shuttle Radar Topography Mission flew aboard the Space Shuttle Endeavour, launched on February 11, 2000. The mission used the same radar instrument that comprised the Spaceborne Imaging Radar-C/X-Band Synthetic Aperture Radar that flew twice on the Space Shuttle Endeavour in 1994. The Shuttle Radar Topography Mission was designed to collect three-dimensional measurements of the Earth's surface. To collect the 3-D data, engineers added a 60-meter (200-foot)-long mast, installed additional C-band and X-band antennas, and improved tracking and navigation devices. The mission is a cooperative project between NASA, the National Imagery and Mapping Agency of the U.S. Department of Defense, and the German and Italian space agencies. It is managed by NASA's Jet Propulsion Laboratory, Pasadena, Calif., for NASA's Earth Science Enterprise, Washington, D.C.
Relief Map of Kamchatka Krai.png
Autor: Nzeemin, Licencja: CC BY-SA 3.0
Физическая карта Камчатского края, Россия.
  • Координаты для GMT: -R148.26/179.26/48.27/67.73
  • Инструменты: GMT, Inkscape