Kamelia (roślina)

Kamelia
Ilustracja
Morfologia (kamelia mała)
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

astropodobne

Rząd

wrzosowce

Rodzina

herbatowate

Rodzaj

kamelia

Nazwa systematyczna
Camellia L.
Sp. Pl. 698. 1 Mai 1753
Różowy kwiat z wieloma płatkami na przemiennie ułożonymi, otacza go dużo zielonych, podłużnych liści
Kamelia odmiany 'Debbie'
Kamelia odmiany 'Jury's Yellow'
Kamelia japońska

Kamelia (Camellia L.) – rodzaj roślin z rodziny herbatowatych. Należy do niego ok. 215 gatunków[3]. Rośliny te występują we wschodniej i południowo-wschodniej Azji, nieliczne gatunki rosną w Himalajach i na Archipelagu Malajskim[4]. Na północy sięgają do południowej Korei i południowej Japonii[5]. Kamelie w naturze rosną zwykle w lasach i na skalistych, górskich zboczach, często nad strumieniami[6].

Rośliny z tego rodzaju uprawiane są od ponad tysiąca lat w Chinach i Japonii. Początkowo pozyskiwano olej z ich nasion (ceniona i od dawna uprawiana w tym celu jest kamelia olejodajna), później stały się popularne jako ozdobne (zwłaszcza kamelia japońska) i źródło surowca do zaparzania herbaty (herbata chińska)[6].

Morfologia

Pokrój
Zimozielone krzewy i drzewa osiągające maksymalnie do 15 m wysokości, często z korą gładką i czerwonawą[6].
Liście
Skrętoległe, skórzaste, pojedyncze, ogonkowe lub siedzące, o blaszkach niepodzielonych, zwykle piłkowane, rzadziej całobrzegie[5][6].
Kwiaty
Wyrastają w kątach liści zwykle pojedynczo, czasem zebrane po dwa lub trzy[5]), zazwyczaj są siedzące[6], ale u podrodzaju Thea szypułkowe i u tych roślin wsparte skrętoległymi przysadkami w liczbie 2–10, trwałymi lub odpadającymi, odmiennymi od 5 działek kielicha. W podrodzaju Camellia przysadki nie różnią się od działek i jest ich w sumie około 10[5]. Korona kwiatu składa się 5–8 (rzadko do 12) płatków, często u dołu zrastających się, w kolorze białym, czerwonym lub żółtym. Pręciki są liczne, wyrastają w 2–6 okółkach. Zalążnia jest górna, 3–5 komorowa[5].
Owoce
Kulistawa[5], pękająca zwykle trzema klapami[6] (rzadziej z inną liczbą klap i komór od jednej do pięciu[5]) zdrewniała torebka z pojedynczymi, dużymi, zwykle kulistymi nasionami[6][5].

Systematyka

Pozycja systematyczna

Rodzaj z podrodziny Theeae, rodziny herbatowatych Theaceae z rzędu wrzosowców[2].

Wykaz gatunków[3]
  • Camellia albata Orel & Curry
  • Camellia amplexicaulis (Pit.) Cohen-Stuart
  • Camellia amplexifolia Merr. & Chun
  • Camellia andrefrancisii Orel & Curry
  • Camellia anlungensis Hung T.Chang
  • Camellia assimiloides Sealy
  • Camellia aurea Hung T.Chang
  • Camellia azalea C.F.Wei
  • Camellia brevistaminata Orel & Curry
  • Camellia brevistyla (Hayata) Cohen-Stuart
  • Camellia bugiamapensis Orel, Curry, Luu & Q.D.Nguyen
  • Camellia campanulata Orel, Curry & Luu
  • Camellia candida Hung T.Chang
  • Camellia capitata Orel, Curry & Luu
  • Camellia cattienensis Orel
  • Camellia caudata Wall.
  • Camellia chekiangoleosa Hu
  • Camellia cherryana Orel
  • Camellia chinmeiae S.L.Lee & T.Y.A.Yang
  • Camellia chrysanthoides Hung T.Chang
  • Camellia columna Orel & Curry
  • Camellia compacta Orel & Curry
  • Camellia concinna Orel & Curry
  • Camellia connata (Craib) Craib
  • Camellia corallina (Gagnep.) Sealy
  • Camellia cordifolia (F.P.Metcalf) Nakai
  • Camellia costata S.Y.Hu & S.Y.Liang
  • Camellia costei H.Lév.
  • Camellia crapnelliana Tutcher
  • Camellia crassicolumna Hung T.Chang
  • Camellia crassipes Sealy
  • Camellia crassiphylla Ninh & Hakoda
  • Camellia crassisepala Orel & Curry
  • Camellia cuongiana Orel & Curry
  • Camellia cupiformis T.L.Ming
  • Camellia curryana Orel & Luu
  • Camellia cuspidata (Kochs) Bean
  • Camellia dalatensis V.D.Luong, Ninh & Hakoda
  • Camellia debaoensis R.C.Hu & Y.Q.Liufu
  • Camellia decora Orel, Curry & Luu
  • Camellia dilinhensis Ninh & V.D.Luong
  • Camellia discorsa Orel & Curry
  • Camellia dongnaicensis Orel
  • Camellia dormoyana (Pierre ex Laness.) Sealy
  • Camellia drupifera Lour.
  • Camellia duyana Orel, Curry & Luu
  • Camellia edithae Hance
  • Camellia elizabethae Orel & Curry
  • Camellia elongata (Rehder & E.H.Wilson) Rehder
  • Camellia erubescens Orel & Curry
  • Camellia euphlebia Merr. ex Sealy
  • Camellia euryoides Lindl.
  • Camellia exigua Orel & Curry
  • Camellia fangchengensis S.Ye Liang & Y.C.Zhong
  • Camellia fansipanensis J.M.H.Shaw, Wynn-Jones & V.D.Nguyen
  • Camellia fascicularis Hung T.Chang
  • Camellia flava (Pit.) Sealy
  • Camellia flavida Hung T.Chang
  • Camellia fleuryi (A.Chev.) Sealy
  • Camellia fluviatilis Hand.-Mazz.
  • Camellia foleyana Orel & Curry
  • Camellia forrestii (Diels) Cohen-Stuart
  • Camellia fragilis Orel & Curry
  • Camellia fraterna Hance
  • Camellia fulva Orel & Curry
  • Camellia furfuracea (Merr.) Cohen-Stuart
  • Camellia gaudichaudii (Gagnep.) Sealy
  • Camellia gilbertii (A.Chev.) Sealy
  • Camellia glabricostata T.L.Ming
  • Camellia gracilipes Merr. ex Sealy
  • Camellia grandibracteata Hung T.Chang, Y.J.Tan, F.L.Yu & P.S.Wang
  • Camellia granthamiana Sealy
  • Camellia grijsii Hance
  • Camellia gymnogyna Hung T.Chang
  • Camellia harlandii Orel & Curry
  • Camellia hatinhensis V.D.Luong, Ninh & L.T.Nguyen
  • Camellia hekouensis C.J.Wang & G.S.Fan
  • Camellia hiemalis Nakai
  • Camellia hirsuta Hakoda & Ninh
  • Camellia honbaensis Luu, Q.D.Nguyen & G.Tran
  • Camellia hongiaoensis Orel & Curry
  • Camellia hongkongensis Seem.
  • Camellia hsinpeiensis S.S.Ying
  • Camellia huana T.L.Ming & W.J.Zhang
  • Camellia ilicifolia Y.K.Li
  • Camellia illia Orel & Curry
  • Camellia impressinervis Hung T.Chang & S.Ye Liang
  • Camellia indochinensis Merr.
  • Camellia ingens Orel & Curry
  • Camellia insularis Orel & Curry
  • Camellia × intermedia (Tuyama) Nagam.
  • Camellia inusitata Orel, Curry & Luu
  • Camellia japonica L. – kamelia japońska
  • Camellia kissii Wall.
  • Camellia krempfii (Gagnep.) Sealy
  • Camellia kwangsiensis Hung T.Chang
  • Camellia lanceolata (Blume) Seem.
  • Camellia langbianensis (Gagnep.) P.H.Hô
  • Camellia laotica (Gagnep.) T.L.Ming
  • Camellia latifolia Orel & Curry
  • Camellia lawii Sealy
  • Camellia leptophylla S.Ye Liang ex Hung T.Chang
  • Camellia ligustrina Orel, Curry & Luu
  • Camellia longicalyx Hung T.Chang
  • Camellia longii Orel & Luu
  • Camellia longipedicellata (Hu) Hung T.Chang & D.Fang
  • Camellia longissima Hung T.Chang & S.Ye Liang
  • Camellia lucii Orel & Curry
  • Camellia lutchuensis T.Itô
  • Camellia luteocerata Orel
  • Camellia luteoflora Y.K.Li ex Hung T.Chang & F.A.Zeng
  • Camellia luteonerva Orel & Curry
  • Camellia luteopallida V.D.Luong, T.Q.T.Nguyen & Luu
  • Camellia luuana Orel & Curry
  • Camellia maiana Orel
  • Camellia mairei (H.Lév.) Melch.
  • Camellia maoniushanensis J.L.Liu & Q.Luo
  • Camellia megasepala Hung T.Chang & Trin Ninh
  • Camellia melliana Hand.-Mazz.
  • Camellia micrantha S.Ye Liang & Y.C.Zhong
  • Camellia mileensis T.L.Ming
  • Camellia mingii S.X.Yang
  • Camellia minima Orel & Curry
  • Camellia mollis Hung T.Chang & S.X.Ren
  • Camellia montana (Blanco) Hung T.Chang & S.X.Ren
  • Camellia multigemma Orel & Curry
  • Camellia murauchii Ninh & Hakoda
  • Camellia namkadingensis Soulad. & Tagane
  • Camellia nematodea (Gagnep.) Sealy
  • Camellia nervosa (Gagnep.) Hung T.Chang
  • Camellia ngheanensis N.D.Do, V.D.Luong, N.S.Lý, T.H.Lê & D.H.Nguy?n
  • Camellia oconoriana Orel, Curry & Luu
  • Camellia oleifera C.Abel – kamelia olejodajna
  • Camellia pachyandra Hu
  • Camellia pallida Orel & Curry
  • Camellia parviflora Merr. & Chun ex Sealy
  • Camellia parvimuricata Hung T.Chang
  • Camellia parvula Orel & Curry
  • Camellia paucipunctata (Merr. & Chun) Chun
  • Camellia pentagonalema Orel & Curry
  • Camellia petelotii (Merr.) Sealy
  • Camellia phanii Hakoda & Ninh
  • Camellia philippinensis Hung T.Chang & S.X.Ren
  • Camellia pilosperma S.Yun Liang
  • Camellia pingguoensis D.Fang
  • Camellia piquetiana (Pierre) Sealy
  • Camellia pirifructa Orel & Curry
  • Camellia pitardii Cohen-Stuart
  • Camellia pleurocarpa (Gagnep.) Sealy
  • Camellia polyodonta F.C.How ex Hu
  • Camellia psilocarpa X.G.Shi & C.X.Ye
  • Camellia ptilophylla Hung T.Chang
  • Camellia pubicosta Merr.
  • Camellia pubifurfuracea Y.C.Zhong
  • Camellia pubipetala Y.Wan & S.Z.Huang
  • Camellia puhoatensis N.S.Lý, V.D.Luong, T.H.Lê, D.H.Nguy?n & N.D.Do
  • Camellia pukhangensis N.D.Do, V.D.Luong, S.T.Hoang & T.H.Lê
  • Camellia pulchella Orel & Curry
  • Camellia punctata (Kochs) Cohen-Stuart
  • Camellia pyriparva Orel & Curry
  • Camellia pyxidiacea Z.R.Xu, F.P.Chen & C.Y.Deng
  • Camellia quangcuongii L.V.Dung, S.T. Hoang & Nhan
  • Camellia reflexa Orel & Curry
  • Camellia renshanxiangiae C.X.Ye & X.Q.Zheng
  • Camellia reticulata Lindl.
  • Camellia rhytidocarpa Hung T.Chang & S.Ye Liang
  • Camellia rosacea Tagane, Soulad. & Yahara
  • Camellia rosiflora Hook.
  • Camellia rosmannii Ninh
  • Camellia rosthorniana Hand.-Mazz.
  • Camellia rostrata S.X.Yang & S.F.Chai
  • Camellia rubriflora Ninh & Hakoda
  • Camellia salicifolia Champ.
  • Camellia saluenensis Stapf ex Bean
  • Camellia sasanqua Thunb. – kamelia mała
  • Camellia scabrosa Orel & Curry
  • Camellia sealyana T.L.Ming
  • Camellia semiserrata C.W.Chi
  • Camellia septempetala Hung T.Chang & L.L.Qi
  • Camellia siangensis T.K.Paul & M.P.Nayar
  • Camellia sinensis (L.) Kuntze – herbata chińska
  • Camellia sonthaiensis Luu, V.D.Luong, Q.D.Nguyen & T.Q.T.Nguyen
  • Camellia stellata Orel & Curry
  • Camellia stuartiana Sealy
  • Camellia subintegra P.C.Huang
  • Camellia synaptica Sealy
  • Camellia szechuanensis C.W.Chi
  • Camellia szemaoensis Hung T.Chang
  • Camellia tachangensis F.S.Zhang
  • Camellia tadungensis Orel, Curry & Luu
  • Camellia taliensis (W.W.Sm.) Melch.
  • Camellia tenii Sealy
  • Camellia thailandica Hung T.Chang & S.X.Ren
  • Camellia thanxaensa Hakoda & Kirino
  • Camellia tienyenensis Orel & Curry
  • Camellia tomentosa Orel & Curry
  • Camellia tonkinensis (Pit.) Cohen-Stuart
  • Camellia transarisanensis (Hayata) Cohen-Stuart
  • Camellia trichoclada (Rehder) S.S.Chien
  • Camellia triquetra Orel & Curry
  • Camellia tsaii Hu
  • Camellia tsingpienensis Hu
  • Camellia tuberculata S.S.Chien
  • Camellia tuyenquangensis V.D.Luong, Le & Ninh
  • Camellia uraku Kitam.
  • Camellia venusta Orel & Curry
  • Camellia villicarpa S.S.Chien
  • Camellia viridicalyx Hung T.Chang & S.Ye Liang
  • Camellia viscosa Orel & Curry
  • Camellia vuquangensis V.D.Luong, Ninh & L.T.Nguyen
  • Camellia wardii Kobuski
  • Camellia wilkesiana Orel & Curry
  • Camellia xanthochroma K.M.Feng & L.S.Xie
  • Camellia yokdonensis Dung bis & Hakoda
  • Camellia yunnanensis (Pit. ex Diels) Cohen-Stuart
  • Camellia zhaiana S.X.Yang

Zastosowanie

  • Sztuka kulinarna. Z liści herbaty chińskiej przyrządza się napój zwany herbatą. W Europie znana jest od 1610 roku[6].
  • Rośliny ozdobne. Kamelie są jednymi z najbardziej popularnych roślin ozdobnych. Ogrodnicy wyhodowali ponad dwa tysiące kultywarów, głównie pochodzących z kamelii japońskiej[6]. Z powodu walorów ozdobnych cenione są także C. reticulata i kamelia mała. Przy krzyżowaniu gatunków w celu uzyskania atrakcyjnych odmian wykorzystywane są także: C. petelotii (żółty kolor kwiatów), C. oleifera (mrozoodporność), C. grijsii i C. lutchuensis (zapach)[5].
  • Nasiona kamelii cechują się dużą zawartością olejów. Oleje pozyskiwane są z nasion głównie kamelii olejodajnej[5], ale także: C. chekiangoleosa, C. drupifera, C. reticulata[5], kamelii japońskiej i małej[6].

Uprawa

Uprawa ogrodowa jest możliwa tylko w krajach o łagodnym klimacie i dużej wilgotności powietrza. W krajach o zimniejszym klimacie kamelie uprawiane są jako roślina doniczkowa lub szklarniowa. Rośliny z tego rodzaju kwitną w czasie zimy i wiosny. Są bardzo wrażliwe na niską temperaturę. Podłoże powinno być próchniczne i lekko kwaśne. W pokoju roślinę ustawia się w miejscu słonecznym, latem najlepiej wynieść na dwór. Ziemia w doniczce powinna być stale wilgotna, zimą należy roślinę zraszać wodą. Nawozi się słabą dawką nawozów takich, jak do rododendronów.

Odniesienia w kulturze

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ a b Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-03-12] (ang.).
  3. ↑ a b c Camellia L.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2021-08-06].
  4. ↑ Geoffrey Burnie i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134.
  5. ↑ a b c d e f g h i j k Camellia Linnaeus. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2021-08-27].
  6. ↑ a b c d e f g h i j Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 1. Trees and shrubs. London: Macmillan, 2002, s. 172. ISBN 0-333-73003-8.

Media użyte na tej stronie

Camellia x williamsii 'Debbie'.jpg
Autor: A. Barra, Licencja: CC BY 3.0
Camellia x williamsii 'Debbie'. Real Jardín Botánico, Madrid, España.
Camellia.japonica.cv.Ashiya.7166.jpg
Autor: Olaf Leillinger, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Camellia japonica, cv Ashiya. Zuschendorf near Pirna (Saxony, Germany)