Kamesznica

Kamesznica

wieś
Widok Kamesznicy z Koczego Zamku
Państwo	Polska
Województwo	śląskie
Powiat	żywiecki
Gmina	Milówka
Wysokość	480-560 m n.p.m.
Liczba ludności (2022)	2862[1]
Strefa numeracyjna	33
Kod pocztowy	34-383[2]
Tablice rejestracyjne	SZY
SIMC	0062053
Położenie na mapie gminy Milówka Kamesznica
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Kamesznica
Położenie na mapie województwa śląskiego Kamesznica
Położenie na mapie powiatu żywieckiego Kamesznica
49°33′53″N 19°01′14″E/49,564722 19,020556

Logo Kamesznicy

Kamesznica – wieś sołecka w Polsce położona w województwie śląskim, w powiecie żywieckim, w gminie Milówka.

Powierzchnia sołectwa wynosi 3930 ha, a liczba ludności 2793, co daje gęstość zaludnienia równą 71 os./km²^[3].

W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Kamesznica. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa bielskiego.

Położenie

Kamesznica leży w Beskidzie Śląskim, w dolinie Kameszniczanki i jej dopływów: Bystrej (Złatnej) i Janoski, u południowych i wschodnich podnóży masywu Baraniej Góry. Zabudowania rozłożone są w większości na wysokości od 480 do 560 m n.p.m.

Części wsi

Integralne części wsi Kamesznica: Bajtkówka, Berkówka, Berkówki, Beskid, Bobki, Bugaj, Butórówka, Bżniakówka, Czerwieńskie, Czulakówka, Czumówki, Duraje, Gołuchówka, Groń, Kliszówka, Krzakówka, Łazy, Na Cerli, Pod Grapami, Rakowianka, Tabaczyska, Walaśne, Walkarzówka, Węźlówka, Wojtasówka, W Pośrednim Groniu, Zagroń, Za Jakusówką, Zawady^[4][5].

Do 1954 do Kamesznicy należały także przysiółki Beskid (Pietraszyna), Kosarzyska i Rupienka, które jesienią 1954 włączono do Koniakowa, a zarazem Śląska Cieszyńskiego^[6].

Historia

Historycznie miejscowość jest częścią Księstwa oświęcimskiego^[7]. W 1564 roku wraz z całym księstwem oświęcimskim i zatorskim tereny te znajdowały się w granicach Korony Królestwa Polskiego w województwie krakowskim w powiecie śląskim. Po unii lubelskiej w 1569 księstwo Oświęcimia i Zatora stało się częścią Rzeczypospolitej Obojga Narodów w granicach, której pozostawało do I rozbioru Polski w 1772^[7]. Wymieniona jest w dwóch dokumentach służących administracji do ściągania podatków: oblaty taryfy łanowej z 1673 oraz taryfy podatkowej Rzeczypospolitej z 1772 roku^[7].

Wieś powstała na początku XVII w. Założona została na miejscu wcześniejszego osiedla pasterskiego przez ówczesną właścicielkę Żywiecczyzny, królową Konstancję. W 1672 r. Kamesznica liczyła 26 gospodarstw i 210 mieszkańców. W 1720 r. po bezpotomnej śmierci wojewody wałaskiego Tomasza Jaska jego grunty w Kamesznicy przejął dwór żywiecki. Na polecenie ówczesnego „pana na Żywcu”, Franciszka Wielopolskiego, na ziemiach tych założono folwark, a zabudowania folwarczne wzniesiono u zbiegu Kamesznickiego Potoku i Bystrej.

Po rozbiorach Polski miejscowość znalazła się w zaborze austriackim i leżała w granicach Austrii, wchodząc w skład Królestwa Galicji i Lodomerii. Gdy w końcu XVIII w. zaczęła się rozpadać fortuna Wielopolskich, Kamesznica przeszła w 1800 r. w ręce Marcina Badeniego, działacza politycznego i społecznego w Królestwie Polskim, posła na Sejm Czteroletni, a następnie w 1831 r. stała się własnością hrabiów Marcelego i Teresy^[8] Potockich herbu Pilawa z Buczacza. Na miejscu dawnych budowli folwarcznych wznieśli oni w 1833 r. swą letnią rezydencję, otoczoną pięknym parkiem krajobrazowym o powierzchni ok. 7,5 ha. W 1846 r. Kamesznicę wraz z dworkiem i parkiem nabył od Teresy Potockiej Karol Ludwik Habsburg. Dworek stał się siedzibą arcyksiążęcego Zarządu Lasowego. W tym czasie we wsi w wielu prymitywnych szybach kopano rudę żelaza, dowożoną do huty w Węgierskiej Górce.

W wiekach XVII i XVIII Kamesznica była jedną z ostoi beskidzkiego zbójnictwa. Wywodziło się z niej wielu zbójników, a wśród nich jeden z najsłynniejszych beskidzkich „harnasiów” – Jerzy Fiedor, zwany Proćpakiem.

Według austriackiego spisu ludności z 1900 w 529 budynkach w Kamesznicy na obszarze 4474 hektarów mieszkało 3371 osób (gęstość zaludnienia 75,3 os./km²), z czego 3304 (98%) było katolikami, 56 (1,7%) wyznawcami judaizmu a 30 (1%) innych religii, 3315 (98,3%) polsko-, 47 (1,4%) niemieckojęzycznymi a 9 posługiwało się innym językiem^[9].

II wojna światowa

Polacy wysiedlani w 1940 w czasie Aktion Saybusch z Żywiecczyzny.

Tragicznie zapisała się w dziejach Kamesznicy II wojna światowa. Niemcy w czasie okupacji przeprowadzili regionalną „Saybusch Aktion”, która była częścią wielkiej akcji germanizacyjnej Heim ins Reich mającej na celu wysiedlenia Polaków oraz zasiedlanie na ich miejsce Niemców tzw. volksdeutschów z obszarów ZSRR, Rumunii i krajów bałtyckich na tereny Niemiec, Generalnego Gubernatorstwa oraz obszary włączone w granice III Rzeszy^[10]. 11 października 1940 r. wysiedlili w jej ramach ze wsi 1269 osób – najwięcej na całej Żywiecczyźnie. Jednocześnie pobliskie lasy były terenem działania partyzantki. Jedną z większych potyczek z Niemcami stoczyli partyzanci w samej wsi, w pobliżu kościoła. 3 września 1943 r. hitlerowcy, w odwecie za współpracę mieszkańców wsi z ruchem oporu, powiesili tu 10 zakładników. Ich śmierć upamiętnia pomnik w pobliżu poczty.

Współczesność

Kamesznica zasłynęła dzięki miejscowemu proboszczowi ks. prałatowi Władysławowi Zązlowi, kapelanowi Związku Podhalan, krzewicielowi idei wesel bezalkoholowych i inicjatorowi spotkań „Wesele Wesel” dla małżeństw, które takie wesela miały.

26 października 2022 w Kamesznicy została odsłonięta tablica, która jest kamieniem węgielnym cmentarza , który uczci żołnierzy Narodowych Sił Zbrojnych zamordowanych przez reżim komunistyczny w ramach operacji „Lawina".^[11]

Zabytki i inne obiekty godne uwagi

• Zespół zabudowań dworskich rodu Potockich, po prawej stronie drogi wiodącej do Złatnej, obejmujący:
  • klasycystyczny dwór z 1833 r.; parterowy, zbudowany na rzucie prostokąta, murowany i kryty gontem; od frontu wydatny ryzalit wejściowy z owalnymi oknami, od strony przeciwnej – pięcioosiowa fasada z niewielkim tarasem, opadającym wysokimi schodami do ogrodu; we wnętrzach, zajmowanych obecnie przez Administrację Lasów Państwowych (Nadleśnictwo Węgierska Górka), zachował się z dawniejszych czasów jedynie marmurowy, neogotycki kominek;
  • budynek zwany kancelarią, z czworoboczną, drewnianą wieżą zegarową nakrytą baniastym, gontowym hełmem;
  • dawną suszarnię szyszek (obecnie dom mieszkalny);
  • kamienny krzyż, z datą na cokole 1833 i herbem Potockich – Pilawa;
  • kaplicę Matki Bożej Szkaplerznej.
• Park dworski w stylu angielskim, z niewielkim stawem, o bogatym drzewostanie, na który składają się lipy, modrzewie, jawory, jesiony, 250-letnie sosny wejmutki, 150-letnia tuja i in. W drzewostanie parkowym znajduje się 60 drzew o wymiarach pomnikowych, w tym 8 sosen wejmutek, 27 modrzewi europejskich, 11 jaworów, 5 lip drobnolistnych, 6 świerków pospolitych, 2 jesiony wyniosłe i 1 buk zwyczajny. Spośród tych drzew na uwagę zasługuje największy okaz modrzewia europejskiego w tej części Beskidów, o obwodzie w pierśnicy 345 cm. Potężna sosna wejmutka o kandelabrowym pokroju korony i obwodzie 510 cm, rosnąca niegdyś w parku, została powalona wichurą w 1997 r. Inna wejmutka rosnąca przy wjeździe do parku, o obwodzie 425 cm, uschła w tym samym czasie.
• Kaplica pod wezwaniem Matki Boskiej Królowej Świata.
• Kościół Imienia Najświętszej Marii Panny.

Turystyka

• W miejscowości zaczynają się dwa szlaki turystyczne prowadzące na Baranią Górę.
  • z Kamesznicy Górnej (szlakiem żółtym na Karolówkę, później zielony)
  • z Kamesznicy Złatnej przez Fajkówkę
• Przez miejscowość przebiegają dwa szlaki rowerowe (zielony i niebieski).
• Zimą działa orczykowy wyciąg narciarski.

Galeria

Przypisy