Kamień Pomorski

Kamień Pomorski

miasto w gminie miejsko-wiejskiej
Kamień Pomorski z lotu ptaka
Herb
Państwo	Polska
Województwo	zachodniopomorskie
Powiat	kamieński
Gmina	Kamień Pomorski
Prawa miejskie	1274
Burmistrz	Stanisław Kuryłło
Powierzchnia	10,74[1] km²
Wysokość	10 m n.p.m.
Populacja (30.06.2021) • liczba ludności • gęstość	8627[2] 803,3 os./km²
Strefa numeracyjna	91
Kod pocztowy	72-400
Tablice rejestracyjne	ZKA
Położenie na mapie gminy Kamień Pomorski Kamień Pomorski
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Kamień Pomorski
Położenie na mapie województwa zachodniopomorskiego Kamień Pomorski
Położenie na mapie powiatu kamieńskiego Kamień Pomorski
53°58′08″N 14°46′45″E/53,968889 14,779167
TERC (TERYT)	3207034
SIMC	0979113
Hasło promocyjne: U nas jest klimat
Urząd miejski Stary Rynek 1 72-400 Kamień Pomorski
Strona internetowa
BIP

Kamień Pomorski (niem. Cammin in Pommern) – miasto w województwie zachodniopomorskim, w powiecie kamieńskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Kamień Pomorski. Uzdrowisko położone na Pobrzeżu Szczecińskim, nad brzegiem Zalewu Kamieńskiego. Druga siedziba archidiecezji szczecińsko-kamieńskiej i tutejszego dekanatu. Zlokalizowany jest tu port morski z basenem rybacko-żeglarskim.

Kamień to pierwsza znana stolica Pomorza^[3].

Według danych GUS z 30 czerwca 2021 r., Kamień Pomorski liczył 8627 mieszkańców^[2] i był pod względem liczby ludności 26. miastem w województwie zachodniopomorskim^[4].

Położenie

Widok na Zatokę Kamieńską

Kamień Pomorski położony jest na Pobrzeżu Szczecińskim (Wybrzeże Trzebiatowskie), w rozlewisku cieśniny Dziwny tworzącej Zalew Kamieński. Miasto leży nad dwiema zatokami zalewu: Karpinką od północy i Promną od zachodu, za którą znajduje się Wyspa Chrząszczewska. Miejscowość znajduje się 90 km na północny wschód od Szczecina.

Kamień Pomorski leży w północnej części Pomorza Zachodniego.

Centrum Kamienia Pomorskiego znajduje się 7 km od wybrzeża Morza Bałtyckiego. Miasto ma pośredni dostęp do morza poprzez cieśninę Dziwnę.

Warunki naturalne

Mapa wyspy Wolin z zaznaczonym Kamieniem Pomorskim

Rozlewiska wodne (cieśnina Dziwna i jej części: Zalew Kamieński, Zatoka Cicha) są wykorzystywane do uprawiania sportów wodnych i czynnego wypoczynku na wodzie (żeglarstwa, kajakarstwa, windsurfingu oraz wędkarstwa).

Miasto położone jest na wysokości 10 m n.p.m.

Na obszarze miasta występują istotne w lecznictwie źródła solankowe i pokłady borowiny. Walory te przyczyniły się do rozwoju lecznictwa uzdrowiskowego. Uzdrowisko wykorzystuje obecnie odwiert solanki (Edward III) w pobliżu nieczynnego zakładu przyrodoleczniczego „Feniks” oraz złoże borowiny w odległości 800 m na SE od biura sanatorium^[5].

Pomniki przyrody^[6]:

• grupa czterech drzew – lip drobnolistnych (Tilia cordata) – rosnących przy katedrze wzdłuż muru od strony pl. Katedralnego
• wiąz polny (pl. Wolności) – dwie sztuki
• żywotnik olbrzymi (ok. 500 letni w wirydarzu przy katedrze)
• dąb Wiesław (ok. 350 lat) w wirydarzu katedralnym
• ostrokrzew (ponad 100 lat)

Klimat

Pod względem klimatycznym Kamień Pomorski należy do dzielnicy bałtyckiej. Zaznacza się tu silnie wpływ klimatu morskiego: wilgotność powietrza, długotrwałość zim, amplituda temperatur^[5].

Jak wynika z danych stacji meteorologicznej w Kamieniu Pomorskim, średnia roczna temperatur na tym obszarze waha się w granicach 7–8,3 °C. Najcieplejszy miesiąc to sierpień, a najchłodniejszy – styczeń. Temperatura maksymalna mieści się w granicach 32,1 do 33,1 °C, a minimalna od -18,6 do –19,2 °C. Roczna suma opadów waha się w granicach 550–650 mm. Długość okresu wegetacyjnego wynosi 210–220 dni. Wiatry wieją najczęściej z kierunku płd.-zach. (SW) i płn.-zach. (NW)^[5].

Uzdrowisko

Na obszarze uzdrowiska znajdują się następujące udokumentowane naturalne surowce lecznicze: złoża torfu leczniczego (borowiny), wody lecznicze (solanki)^[8]. Uzdrowisko wykorzystuje wody chlorkowo-sodowe (solanka), jodkowe, żelaziste czerpane ze źródła Edward III^[9].

W uzdrowisku prowadzone jest leczenie w następujących kierunkach: choroby reumatyczne, choroby kardiologiczne i nadciśnienie (w tym wczesna rehabilitacja), choroby dolnych dróg oddechowych, choroby neurologiczne, choroby ortopedyczno-urazowe, choroby dziecięce (choroby kardiologiczne, choroby dolnych dróg oddechowych, choroby górnych dróg oddechowych)^[10].

W Kamieniu Pomorskim znajduje się pięć zakładów lecznictwa uzdrowiskowego^[11]:

• Szpital uzdrowiskowy „Mieszko”
• Zakład Przyrodoleczniczy „Feniks” – nieczynny
• Sanatorium Uzdrowiskowe „Gryf” – pododdział szpitala „Mieszko”
• Sanatorium Uzdrowiskowe „Chrobry”
• Sanatorium Uzdrowiskowe „Dąbrówka”.

Historia

Obwarowania miejskie

Wieża Piastowska i Brama Wolińska – Muzeum Kamieni

Mury miejskie

W IX–XI w. była tu osada rybacka i portowa, która otrzymała prawa miejskie w 1274 roku.

W 1176 przeniesiono z Wolina i powołano w Kamieniu Pomorskim biskupstwo, które podlegało arcybiskupowi gnieźnieńskiemu. W latach niepokoju i rywalizacji państw ościennych o Pomorze biskup kamieński uniezależnił się od arcybiskupa gnieźnieńskiego i od ok. 1188 podlegał bezpośrednio Rzymowi^[12].

W 1876 przypadkowo odkryto źródła solankowe, z czasem zaczęto też stosować borowinę z okolicznych torfowisk.

W 2013, z uwagi na fakt, że Sąd Rejonowy w Kamieniu Pomorskim miał 6 sędziów, został on przekształcony w 4 wydziały zamiejscowe Sądu Rejonowego w Świnoujściu^[13][14].

Kalendarium

Rycina miasta z Wielkiej Mapy Księstwa Pomorskiego z 1618 r.

Kamień Pomorski (1941)

• IX–X wiek – zasiedlone przez plemię słowiańskie (osada rybacka i gród) Wolinian
• XI wiek – był tu duży gród (siedziba książąt zachodniopomorskich)
• 1124 – najstarsza zachowana wzmianka o Kamieniu Pomorskim, misja Bolesława Krzywoustego ochrzciła ludność i zbudowała dwa kościoły^[15].
• XII wiek – miasto posiada fortyfikacje (wały), plac targowy u wschodniej bramy, port nad Zatoką Karpinka; następuje szybki rozwój po upadku Wolina
• 1175 lub 1176 – przeniesienie siedziby biskupstwa z Wolina
• 1180 – powstanie mennicy, która biła pierwsze pomorskie monety^[15]
• koniec XII wieku – liczne najazdy duńskie
• 1228 – osiedlenie polskich dominikanów, którzy przybyli z Krakowa
• 1274 – nadanie praw miejskich lubeckich
• 1308 – Brandenburczycy palą miasto^[16]
• XIV wiek – Kamień Pomorski przystępuje do związku hanzeatyckiego
• XV wiek – zapiaszczenie ujścia Dziwny powoduje upadek miasta^[15]
• 1545 – sekularyzacja biskupstwa – powstaje biskupstwo luterańskie, istniejące do 1648 roku
• XVII wiek – miasto staje się własnością najpierw Szwecji (1630-1679), później Brandenburgii (1679), następnie aż do końca II wojny światowej Królestwa Prus
• 1876 – odkryto lecznicze właściwości tutejszych źródeł solankowych – Kamień Pomorski staje się uzdrowiskiem
• 1882 – otwarcie linii kolejowej łączącej miasto ze Szczecinem^[16]
• 1906 – otwarcie linii kolejowej do Trzebiatowa (linia ta w 1945 została rozebrana przez wojska radzieckie)
• 5 marca 1945 – miasto zostaje zdobyte przez czołgi 2 armii pancernej gwardii I Frontu Białoruskiego^[17], w wyniku czego ulega zniszczeniu 40% zabudowy, w tym prawie całkowicie na Starym Mieście; miasto następnie zostaje przekazane polskiej administracji
• 19 maja 1946 - ustalono urzędową polską nazwę Kamień Pomorski w miejsce niemieckiej Cammin in Pommern (Cammin i. P.)^[18].
• lata 60. XX wieku – wyburzenie części ocalałej zabudowy i budowa bloków mieszkalnych
• 1965 – wmurowanie w Bramę Wolińską tablicy pamiątkowej ku czci żołnierzy radzieckich poległych w walce o miasto w 1945 roku^[17]
• 1969 – odsłonięcie pomnika na cmentarzu wojennym żołnierzy radzieckich i polskich^[17]
• 13 kwietnia 2009 – pożar hotelu socjalnego, w którym zginęły 23 osoby
• 1 stycznia 2014 – wypadek, w którym życie straciło 6 osób, zaś 2 zostały ranne (będący pod wpływem narkotyków oraz alkoholu kierowca uderzył w idących chodnikiem ludzi)

Pochodzenie nazwy

Nazwa miasta ma pochodzenie wenedyjskie i pierwszy raz pojawia się w żywotach Ottona z Bambergu (u Herborda civitas ducis Camina, u Eba castrum magnum Gamin lub in urbe Games). Inne występujące nazwy to Chamin i Camyna. Bulla z 14 października 1140 r. dla biskupstwa pomorskiego podaje Chamin cum taberna et foro. W bulli protekcyjnej z 25 lutego 1188 r. napisano apud civitatem Camyn. Ostatecznie w XIII w. ustaliła się forma Camin.

Nazwa łączona jest z ogromnym głazem narzutowym (obwód w najszerszym miejscu 20 m), położonym w korycie Dziwny. Ten „Głaz Królewski” służył jako oznacznik w żegludze, przyczyniając się do powstania nazwy miasta^[19].

Galeria

Kamień, znajdujący się na północ od miejscowości Buniewice na Wyspie Chrząszczewskiej, od którego wzięła się nazwa miasta Kamień Pomorski.

Architektura

Zabytki

Konkatedra św. Jana Chrzciciela

Ratusz

Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny

Na obszarze Kamienia Pomorskiego historyczny układ przestrzenny z okresu średniowiecznej lokacji zniszczony w 1945 roku, został w latach 60. XX w. zabudowany wielopiętrowymi blokami. Pomimo tego cały obszar Starego Miasta został wpisany do rejestru zabytków^[20]. Zespół katedralny w Kamieniu Pomorskim został zakwalifikowany jako pomnik historii. Miasto znajduje się na szlaku zabytków sztuki romańskiej.

• Osiedle Katedralne
  • konkatedra św. Jana Chrzciciela – romańsko-gotycka bazylika, historyczna katedra diecezji pomorskiej, obecnie świątynia pełni funkcje kościoła parafialnego i konkatedry archidiecezji szczecińsko-kamieńskiej
  • pałac biskupi – renesansowy budynek kurii biskupiej, wzniesiony w XV wieku, gruntownie przebudowany w XVI wieku
  • plebania katedralna – budynek kanonii wraz z zabudowaniami gospodarczymi, wzniesiony w XVIII wieku
  • dom zakrystiana – wzniesiony w XIX wieku, obecnie dom mieszkalny
  • dwór dziekana – wzniesiony w XVIII wieku, w latach 1722–1747 mieszkał w nim wynalazca butelki lejdejskiej, Ewald von Kleist
  • kanonia – wzniesiona w XVIII wieku, obecnie dom mieszkalny
  • kanonia – obecnie dom sióstr zakonnych
  • dom gminy protestanckiej – wzniesiony w 1934 roku, obecnie dom księży emerytów
  • szkoła – wzniesiona w latach 1907–1909, obecnie szkoła podstawowa
  • dom zakładu panien – wzniesiony w latach 1691–1694, obecnie dom mieszkalny
  • wirydarz katedralny – gotycki wirydarz katedralny z XIII wieku
  • obwarowania katedralne – pozostałości murów osiedla katedralnego
• Stare Miasto
  • kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny – kościół barokowy z XVIII wieku, pierwotnie gotycki, wielokrotnie przebudowywany
  • ratusz – gotycki ratusz miejski z trójarkadowym podcieniem od strony wschodniej i bogatym wystrojem elewacji
  • gmach sądu – budynek sądu rejonowego i aresztu przy ul. Tadeusza Kościuszki
  • kamienice – zabytkowe kamienice przy rynku i ul. Tadeusza Kościuszki
  • obwarowania miejskie – pozostałości murów miejskich
  • Brama Wolińska – gotycka brama miejska z XIV wieku, obecnie siedziba Muzeum Kamieni
  • Wieża Piastowska – gotycka baszta z XIV wieku, przylegająca do bramy miejskiej
• Żalnik
  • cmentarzysko słowiańskie z okresu przedchrześcijańskiego
  • kościół św. Mikołaja – kościół filialny z XIV wieku, rozbudowany w XVII wieku, pełnił funkcję świątyni dla stanów, które nie mogły brać udziału w nabożeństwach w katedrze

Zabytki nieistniejące

• kościół staroluterański
• kaplica katolicka św Ottona

Pomniki i miejsca pamięci narodowej

Pomnik Poleglych za Polskość tych Ziem

Pomnik Rybaka

(c) Piotr1952 / fotopolska.eu, CC BY-SA 3.0

Pomnik Ewalda Kleista

Głaz Pamięci Przedwojennej Społeczności Żydowskiej Kamienia Pomorskiego

• Pomnik Poległych za Polskość tych Ziem (autor: Mieczysław Welter, odsłonięcie: 1965 r.)
• Pomnik na Cmentarzu Wojennym (autor: Stanisław Biżek)
• Pomnik Rybaka (autor: Stanisław Biżek)
• Pomnik Ewalda von Kleista
• Głaz Pamięci Przedwojennej Społeczności Żydowskiej Kamienia Pomorskiego (odsłonięcie: 2008 r.)
• Pomnik Stanisława Staszica

Demografia

Struktura demograficzna mieszkańców Kamienia Pomorskiego według danych z 31 grudnia 2007 roku^[21]:

31 grudnia 2012 miasto miało 9190 mieszkańców^[1].

Piramida wieku mieszkańców Kamienia Pomorskiego w 2014 roku.

Gospodarka

Marina w Kamieniu Pomorskim

Hotel „Pod Muzami”

Miasto ma status uzdrowiska.

W zachodniej części miasta nad zalewem mieści się port morski Kamień Pomorski, w którym dobrze rozwinięte jest rybołówstwo indywidualne, żeglarstwo i – od kilku lat – turystyka pasażerska. Zanikła funkcja transportowo–przeładunkowa, pomimo istniejącego w porcie potencjału technicznego^[22].

W powiatowym urzędzie pracy w listopadzie 2008 zarejestrowanych było 532 bezrobotnych mieszkańców Kamienia Pomorskiego^[23].

Transport

Przez miasto przechodzi droga wojewódzka nr 107, która łączy miasto z drogą krajową nr 3 oraz biegnie w kierunku wybrzeża (Dziwnówek). Na południe od miasta droga ta łączy się z drogą wojewódzką nr 106 łączącą miasto z Golczewem i drogą krajową nr 6. Do miasta prowadzi także droga wojewódzka nr 103, odchodząca z Trzebiatowa.

W mieście znajduje się stacja kolejowa, z której odjeżdżają pociągi do Wysokiej Kamieńskiej i Szczecina.

Planowana jest organizacja szlaku wodnego Berlin–Szczecin–Bałtyk.

Oświata

Szkoła podstawowa

Na obszarze miasta znajdują się trzy przedszkola oraz dwie szkoły podstawowe. Ponadto w Kamieniu Pomorskim znajdują się:

• Liceum Ogólnokształcące im. Bolesława Krzywoustego
• Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych im. Stanisława Staszica.

Kultura i sport

W mieście działa Muzeum Historii Ziemi Kamieńskiej oraz prywatne Muzeum Kamieni w Kamieniu Pomorskim.

Festiwal Współczesnej Kultury Ludowej

Stadion w Kamieniu Pomorskim

Hala widowiskowo-sportowa Kamień Pomorski

Imprezy cykliczne w Kamieniu Pomorskim:

• Międzynarodowy Festiwal Muzyki Organowej i Kameralnej, organizowany od 1964 roku, najstarsza tego typu impreza na Pomorzu Zachodnim
• Festiwal Współczesnej Kultury Ludowej – dwudniowa impreza folklorystyczna, odbywająca się zazwyczaj na przełomie lipca i sierpnia na błoniach nad Zalewem Kamieńskim
• Dni Kultury Chrześcijańskiej „Ottonalia” – cykl różnego rodzaju koncertów, wystaw, odczytów oraz imprez rekreacyjnych. Impreza rokrocznie rozpoczyna się 24 czerwca dla upamiętnienia misji chrystianizacyjnej Ottona z Bambergu, który w ten dzień w 1124 r. przybył do Kamienia Pomorskiego.
• Regaty na Zalewie Kamieńskim – sztandarową imprezą są tu Eliminacje do Mistrzostwa Świata i Europy w klasie Optimist.
• Bieg Niepodległości – impreza organizowana od 1999 r. 11 listopada.
• Bieg Szlakiem Zabytków Kamienia Pomorskiego – impreza biegowa organizowana od 2015 roku

Kamieńska drużyna piłki nożnej to MGLKS „Gryf” Kamień Pomorski. Zespół rozgrywa mecze na stadionie przy ul. Wolińskiej. Klub powstał w 1946 r. i obecnie gra w IV lidze (grupa zachodniopomorska). Klub posiada barwy niebiesko-biało-czerwone.

Media lokalne

Prasa:

• „Głos Szczeciński” z piątkowym dodatkiem „Głos Pomorza”

Serwisy internetowe:

• kamienskie.info
• ikamien.pl

Stacje radiowe:

• Radio Szczecin (92,0 i 106,3 FM; siedziba w Szczecinie)
• Radio Złote Przeboje (105,6 FM; siedziba w Wolinie)

Wspólnoty wyznaniowe

W Kamieniu Pomorskim działalność religijną prowadzą następujące Kościoły i związki wyznaniowe:

• Kościół rzymskokatolicki:
  • parafia św. Ottona
• Kościół Ewangelicznych Chrześcijan:
  • zbór przy ul. Słonecznej,
• Świadkowie Jehowy:
  • zbór Kamień Pomorski (sala królestwa ul. Topolowa 21)^[24].

Administracja

Sąd rejonowy

W latach 1946–1998 miasto należało administracyjnie do województwa szczecińskiego.

Miasto jest siedzibą gminy miejsko-wiejskiej. Mieszkańcy Kamienia Pomorskiego wybierają do rady miejskiej 10 radnych (10 z 15); pozostałych 5 radnych wybierają mieszkańcy terenów wiejskich gminy Kamień Pomorski. Organem wykonawczym władz jest burmistrz. Siedzibą władz jest ratusz przy pl. Stary Rynek.

Burmistrzowie Kamienia Pomorskiego:

• Stefan Oleszczuk (1990–1994)
• Anatol Kołoszuk (1994–1998)
• Ryszard Woźniak (1998–2001)
• Władysław Dwulit (V–IX 2001)
• Andrzej Maciej Jędrzejewski (IX 2001 – 2006)
• Bronisław Grzegorz Karpiński (2006 – XI 2014)
• Stanisław Kuryłło (od 2014)

W mieście znajduje się Starostwo Powiatowe oraz sąd rejonowy.

Mieszkańcy Kamienia Pomorskiego wybierają parlamentarzystów z okręgów wyborczych z siedzibą komisji w Szczecinie, a posłów do Parlamentu Europejskiego z okręgu wyborczego nr 13.

Miasta partnerskie

• Bromölla (Szwecja)
• Kowary (Polska)
• Lünen (Niemcy)
• Porvoo (Finlandia)
• Torgelow (Niemcy)

Zobacz też

• cmentarz żydowski w Kamieniu Pomorskim

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Kamień, niem. Cammin, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. III: Haag – Kępy, Warszawa 1882, s. 740 .